Psıhologıaǵa qyzyǵatyn jandar Lýıza Heı degen esimdi jaqsy tanıdy. Motıvasıany maı shammen izdep júrgender de túbinde Lýıza Heıdiń jazǵandaryn sholyp ótedi. Tán azabynan buryn jan azabyn tartyp júrgenimiz kóp bolǵandyqtan Lýıza Heıdiń kitaptaryn jaı ǵana kózben shalyp ótpeı, kóńilge toqyp, sanaǵa túıip, on ret qaıtalap oqý qajet sıaqty. «Qamshy» jaqsylyqtyń jarshysy bolǵysy keledi. Sondyqtan da jazýshy Myrzageldi Kemeldiń aýdarmasyndaǵy Lýıza Heıdiń «Kógildir kitabyn» birneshe bólimge bóle otyryp, turaqty túrde oqyrmannyń nazaryna usynyp otyrýdy jón dep sheshti. Birinshi, ekinshi, úshinshi, tórtinshi, besinshi  bólimder  saıt betinen shyǵyp úlgergen bolatyn. Endigi kezek altynshy bólimde. Atalmysh bólim adamnyń ózin-ózi súıýiniń qanshalyqty mańyzdy ról atqaratynyna arnalǵan. Qaterli isikti nebári 6 aıda jeńip, barsha dárigerlerin tań qaldyrǵan, 2017 jyly 91 jasynda aýyrmaı-syrqamaı kóz jumsaǵan Lýızanyń oqıǵasy jigerin jasytyp alǵan jastarǵa úlgi bolsyn deımiz.

3-bólim. Ózińe degen mahabbat

Sońǵy ret qashan súıgenińiz jáne júregińizdiń keýdeńizge sımaı týlaǵany esińizde me? Ol qandaı tamasha sát edi… Siz ózińizdi-ózińiz súıe bilseńiz de tap solaı bolady. Onyń aıyrmashylyǵy – ol mahabbat qashan da sizben birge qalady. Ol – sizdiń basyńyzdan keshken tamasha sezimderdiń ishindegi eń tamashasy.

Ózińdi-óziń qalaı súıý kerek?

Keshire bilý men ózińnen bosatyp qoıa berý qabileti sizge kótere almas salmaqtan qutylýǵa ǵana emes ózińe degen mahabbatqa da qaqpa ashady.

Ózińe degen mahabbat – eń qyzyqty oqıǵa. Ol – ushýdy úırenýmen birdeı. Oılap qarańyz, biz eshqandaı kúsh jumsamaı-aq, qalasaq boldy ushyp kete alamyz. Ózińe degen mahabbat ta solaı, sondyqtan ózińdi súıýdi tap qazir bastaý kerek.

Bizdiń kóbimiz ózimizdi-ózimiz qurmetteı bilmeımiz, óıtkeni ózimizdi “kemshiligimiz joq” dep sanamaımyz. Bizdiń múlt ketýlerimiz ben qatelikterimiz bizdi qalaı bolsaq sol kúıimizde súıýge jol bermeıdi.

Ózińe degen mahabbatty úırenýdiń on joly

1. Mahabbat iliminiń eń mańyzdy kezeńi - ÓZİN-ÓZİ AIYPTAÝDAN BAS TARTÝ. “Alyp bara jatqan eshteńe de joq” desek durys jasalmaǵan isti de ózgertý men jóndeý ońaı. Barlyǵy jaman dep sanaıtyn bolsaq, qıyndyq kóbeıe beredi. Árbir kún – jańa kún.
2. BİZ ÓZİMİZDİ QORQYTÝDY QOIýYMYZ KEREK. Bizdiń kóbimiz kúńgirt oılarmen ózimizdi qorqyta bastaımyz, óıtsek jaǵdaı nasharlaı beredi. Túımedeıdi túıedeı ete bermegen jón. Jaman desek, jamandyqtyń kelýi tezdeıdi.

Aýyra qalsań óletindeı bolý, jumysta sóz estı qalsań qyzmetten qýylatyndaı kóriný óz sanańdy jigersizdendiretin oılarǵa ıtermeleı beredi. Eger siz ózińizdi ózińiz qorqyta bastaǵanyńyzdy sezine bastasańyz, tóńiregińizdegi súıkimdi nárselerden tańǵajaıyp jasap alyńyz da, oıyńyzdy soǵan aýdaryp jiberińiz. Ol batyp bara jatqan kún, ásem ıahta, raýshan gúli, t.s.s. bolýy múmkin. Osy jattyǵýdy udaıy jasasańyz, ózińizdegi eski ádetterden arylasyz.

3. Endigi tásil – ol ÓZİŃE-ÓZİŃ JUMSAQ, SHYDAMDY JÁNE MEIİRİMDİ BOLÝ. Oren Arnoldtyń mynadaı sózi bar: “Ia Qudaı, men tózim týraly duǵa oqımyn. Onyń maǵan tap qazir kelgenin qalaımyn”. Tózim – óte qýatty qural, bizdiń kóbimiz ony tezirek kele salmady dep qınalamyz. Biz ony tez ala salǵymyz keledi. Bizdiń kútýge tózimimiz jetpeıdi. Bir nársege kezekke tura qalsaq, qobaljı bastaımyz. Kóligimiz joldaǵy tyǵynnyń ortasynda qalsa, denemiz túrshige bastaıdy. Biz barlyq suraqtarymyzǵa jaýapty tez ala salǵymyz keledi. Sonymen birge, barlyq jaqsy nárseler bizde bola salsa deımiz. Tózimsizdik – bul tanymǵa qarsylyq.

Bizdiń sanamyz - ásem baý-baqsha dep sanańyzshy. Onyń aýmaǵynda ózińe degen jekkórinishtiń de gúli jaınap tur. Kári aǵashtyń “qorqynysh” degen kereksiz butaǵyn da baıaǵyda shaýyp tastaý kerek edi. Osylardy alyp tastasańyz ǵana sizdiń baý-baqsha turǵan jerińizdiń aýmaǵy tazarady. Olardyń ornyna shattyq pen jaılylyq dánderin egińiz.

Bastapqyda eshteńe de ózgermegendeı bolýy múmkin. Biraq, izgilik dánin sebýdi toqtatpańyz. Siz tózimdi bolsańyz, sizdiń jerińizde jańa jemis aǵashtary ósip shyǵady. Sana jaıly da naq osyny aıtýǵa bolady. Siz belgili-bir “oılardy” egesiz. Olar siz qalaǵan jemisterdi beredi. Biraq buǵan tózim kerek.

Biz barlyǵymyz da qatelikterge jol beremiz

Sabaq alý kezindegi qatelik – qalypty jaǵdaı. Bizdiń kóńil túkpirimizde barlyǵy da aına-qatesiz bolsa eken degen bir jaramsyz oı jatady. Biz jańadan kelip turǵandy sezine almaı qalamyz.

Bir nárseni bilip alý úshin ýaqyt kerek. Siz bir nárse jasaǵyńyz kelse, bári birdeı oıdaǵydaı bola bermeıdi. Mynadaı bir jattyǵý bar: eki qolyńyzdyń saýsaqtaryn aıqastyryp, qaısy bas barmaǵyńyz joǵary jaqta qalǵanyn baıqańyz. Sóıtińiz de, ekinshi ret aıqastyrǵanda, basqa bas barmaǵyńyzdy joǵary qoıyńyz da, biraz ustap turyńyz. Birinshi ret jasaǵanda sizde bir qolaısyzdyq bolady. Al, birneshe ret jasap, qoldaryńyzdy aıqastyrǵan kúıi birer sát toqtap qarańyzshy. Eshteńe ózgerdi me? Ózgermegen sıaqty. Siz úırene bastadyńyz. Qoldardy eki túrli aıqastyrýǵa bolatynyn siz endi bile bastaısyz.

Biz jańa bir tásildi ıgere bastaǵanymyzda da solaı bolady. Bas jaǵynda ony onsha jaqtyra qoımaımyz, óıtkeni ol bizdiń qalypty jaǵdaıymyzdy ózgertip, qolaısyzdyq ákelip tur. Degenmen, oǵan kishkene úırene bastaǵanda bizge ol kádimgideı jáne tabıǵı bolyp kórine bastaıdy. Biz ózimizdi de bir kúnde búkil jan-júregimizben súıe almaımyz, biraq kún sanap jaqsy kóre túsemiz. Eger biz kúnige ózimizge mahabbat syılaı bersek, eki-úsh aıda biz anaǵurlym ilgerilep qalamyz.

Sonymen, biz qatelikterden maqsatqa jetý jolynda ilgeri jyljýdy úırenemiz. Sondyqtan da oǵan iltıpatpen jáne qurmetpen qaraý kerek. Qatelikter úshin ózińdi jazalaý qajetsiz. Árbir qatelikti jeńiske jetkizer ómir tájirıbesi retinde qabyldaý kerek.

Kópten beri ózin jetildirýmen aınalysyp júrgenderdiń keıbireýleri nege osy kezge deıin óz máselelerimiz sheshilmedi dep tańyrqaıdy. Biz bilimimizdi, oǵan eshbir qarsylyq bildirmesten, odan ne paıda bar dep synamastan, ylǵı da tolyqtyryp otyrýymyz kerek. Jańa tásilderdi úırený barysynda ózińizge barynsha sergek jáne jumsaq bolyńyz. Baý-baqshadaǵy aramshópti de der kezinde julyp tastaý jeńil emes pe?

4. Biz ÓZ SANAMYZǴA MEIİRİMDİ BOLÝDY ÚIRENÝİMİZ kerek. Teris oılar úshin ózimizdi-ózimiz jek kórýdi qoıalyq. Odan da, bizdiń oılarymyzǵa “búldirýden” góri “jasampazdyq” tán dep oılaıyq. Qolaısyz jaǵdaıattar bola qalǵanda ózimizdi aıyptamaıyq. Óıtkeni biz osyndaı ómir tájirıbelerinen úlgi alamyz ǵoı. Ózińe meıirimdi bolý asa mańyzdy.

Bosańsýdy da úırenip alý kerek. Siz qorqyp nemese tartynyp turǵanda, sizden qýat kete bastaıdy. Óz tániń men mıdy bosańsytý úshin birneshe mınýt qana ketedi. Kózdi jumyp, tereń demalyńyz. Dem shyǵarar aldynda "Men seni súıemin. Barlyǵy tamasha" deńiz. Sonda ózińizdi qanshalyqty jaıly sezinip kele jatqanyńyzdy baıqaısyz. Osylaısha siz ózińizge jaısyz jáne qorqyp ómir súrýdiń eshqandaı qajettigi joq ekenin habarlaısyz.

Kúnine – medıtasıa

Men sizge ár kúni sanańyzdy tynyshtyq qalpyna keltirip, İSHKİ DANALYQTY tyńdaýǵa keńes beremin. Medıtasıa jasaý – óte qarapaıym is. Ol úshin ábden bosańsyp, “mahabbat”, “tynyshtyq” degen sekildi siz úshin mańyzy bar sózderdi ishteı qaıtalańyz. Mynadaı maquldaýlardy da qaıtalap aıtýǵa bolady: “Men ózimdi súıemin”, “Men ózimdi keshiremin” nemese “Meni keshirdi”. Sosyn ishki seziný kúıińizge qulaq túrińiz.

Keıbireýler medıtasıa jasaý kúrdeli bir is dep oılaıdy, medıtasıa kezinde oılaý prosesiniń ózi toqtap qalatyndaı kóredi. Onda oılaý joly az ǵana tejelýi múmkin, esesine ol erkin aǵysqa kóshedi. Keıbireýler qolyna qaǵaz-qalam alyp, barlyq teris oılaryn jaza júredi. Ol da mundaı oılardy bosatyp qoıa berýge járdemin tıgizedi.

Medıtasıany turmystyq ádetińizge aınaldyrýǵa tyrysyńyz. Ony kez-kelgen jaǵdaıda oryndaı berýge bolady. Bireýler tez júgirip bara jatyp medıtasıa jasaıdy, bireýler jaı serýendeý kezin paıdalanady. Siz óz tásilińizdi oılap tabýyńyzǵa bolady, ol tek ózińizge qolaıly bolsa bolǵany.

Optımıs bolý

Múmkin sizdiń bir jaqyn adamyńyz aýrý shyǵar. Siz ol týraly aýrýdan ábden álsiregen adam retinde oılasańyz, onda ádiletsizdikke jol bergenińiz. Siz oısha ol adamdy sap-saý dep sanańyz. Oǵan meıirim men mahabbat tolqyndaryn joldańyz. Degenmen, aýrýdan aıyǵý aldymen aýyrǵan kisiniń ózine baılanysty.

5. Endigi qadam - ÓZİŃDİ MAQTAÝDY úırený. Eger syn ishki dińgekti qıratsa, maqtaý ony qalyptastyrady. Ózińizge óte ásem ekenińizdi aıtyńyz. Bir ret qana aıtyp qoımaı, udaıy aıtyńyz. Oǵan ketken ýaqytqa ókinbeńiz.
6. ÓZİŃDİ-ÓZİŃ SÚIýİŃ – TAIANYSH TAPQANYŃ. Dostaryńyzǵa baryp járdem suraýdan arlanbańyz, qıyn kezeńde járdem suraý osaldyq emes kúshtilik. Tek ózine ǵana senip, ózine ǵana súıene bermegen jón. Járdem suraıtyn kezde órlikti tómendetý kerek. Jalǵyz órmelep, osaldyǵyńyz úshin yzalanǵannan járdem suraǵan durys.

Járdemdi janyńyzdy túsinetinderden, osy problemalardy jetik biletinderden izdeý kerek.

7. ÓZ KEMSHİLİKTERİŃ MEN QIYNSHYLYQTARYŃDY SÚIE BİL. Bizdegi jáne ómirdegi barlyq teris nárseler – ǵalamdyq úlken jospardyń bir bóligi. Álemdi taný baǵdarynyń bir bóligi. Adamzatty jaratqan Ǵalamdyq Sana bizdi qatelik jasaǵanymyz úshin nemese balalarymyzǵa ókpelep qalǵanymyz úshin jek kóre almaıdy. Ǵalamdyq Sana bizdiń qolymyzdan kelgenshe tyrysyp jatqanymyzdy kórgende bizdi óziniń mahabbatymen qorǵaıdy. Bizdiń árbirimiz keıde qatelesýimiz ıa durys tańdaý jasaı almaýymyz múmkin. Ol úshin ózimizdi jazalaı bersek, ol bizdiń ádetimizge aınalady jáne odan bas tartý qıyndaı beredi.
8. ÓZ TÁNİŃE QAMQORLYQ JASA. Óz tánińe biraz ýaqyt turǵan tamasha bir úıge qaraǵandaı qara. Ondaı úıdi kútý de rahat ákelmeı me?

Óz tánin jaqtyrmaǵan adam araq pen esirtkige, ıa bolmasa tamaqty kóp jeýge áýestenedi. Sizde óz tánińiz jaıly oń pikirler bolsyn deseńiz ózińizdi ózińiz keshirip, ashý men renishke ruqsat berip shyǵaryp salyńyz.

9. AINA ALDYNDA JATTYǴÝ mańyzdy. Ol arqyly ózińizge degen mahabbattan sizdi ne ustap turǵanyn bilip alasyz. Aına aldynda jattyǵýdyń tásilderi kóp. Tańerteń turǵan kezde, aına aldyna kelip: «Men saǵan búgin ne jasaı alar ekenmin? Saǵan ne paıdaly jáne seni ne rahattandyrady?» dep sura. Sóıt te ishki daýysyńa qulaq túr. Sol keńesterdi kúni boıy basshylyqqa al. Keıbirine jaýap taba almaýyń múmkin. Ondaı bolǵanda aına aldyna baryp: “MEN BÁRİBİR SENİ SÚIEMİN” de.

Aına aldynda turyp keshirýdi de úırenýge bolady. Ózińizdi ózgelerdiń qateligi úshin keshirip baıqańyz. Aınaǵa qarap, sóıleskińiz kelgen, biraq betpe-bet kelýge táýekel ete almaı júrgen adammen sóılesýge bolady. Osylaısha ata-anańyzben, bastyqpen, dárigerlermen, balalarmen, jasyryn súıiktilermen sóılesýge bolady. Betpe-bet kelgende aıta almaıtyn sózdi osylaısha aıtyp alýǵa bolady. Sońynan olardan mahabbat pen maquldaý kútkenińizdi aıtyńyz, óıtkeni sizge keregi naq osy.

Ózine súıispenshilikpen qaraı almaǵan adam keshire de bilmeıdi. Munda tikeleı baılanys bar: keshirmeseń, súıe almaısyń.

Balalaryńyz sizdi súıe almaıtyn jaǵdaıdy basqa salmasyn. Al olaı bola qalǵan jaǵdaıda balalar sizdi keshire de almaıdy.

Otbasynda bir adam bolsa da affırmasıalarmen aınalyssyn, sonda jaqsy jaqqa qaraı ózgeris kóp kúttirmeıdi. Ómir bolǵan soń ata-analary balalarymen sóılespeı ketetin jaǵdaılar da bolady, olaı bolǵan kezde: “Mende otbasymnyń árbir múshesine keremet, jyly, mahabbat pen senimge ashyq qatynas bar” dep qaıtala. Kelisimge kele almaı júrgen týystyń atyn atap ta aına aldynda affırmasıa jasaýǵa bolady.

10. ÓZİŃDİ QAZİR SÚI. Barlyǵy kelise bastaǵan sátti kútip otyrma. Ózińe degen máńgi qanaǵatsyzdyq – bar bolǵany ádet qana.

Biz ózge adamdardy ózgerte almaımyz, sondyqtan olardy óz jaıyna qoıyńyz. Bireýdi ózgertemin dep bar qýattan aıyrylýǵa bolady. Sol kúshtiń eń bolmasa jartysyn ózińizge jumsasańyz, siz basqasha bolyp keter edińiz.

Siz basqa bireýdi ómir súrýge úırete almaısyz. Árkim óziniń jeke jolyn ótýi tıis. Bizge tıesilisi – ózimizdi ózimiz tanýymyz. Al ózińe degen mahabbat – osy baǵyttaǵy alǵashqy qadam.

Biz bul ómirge ómirdiń ózinen úırený úshin kelgenbiz. Ol – ózińdi óziń qabyldaý men ózińe degen mahabbattan bastalady. Siz bul ómirge rýhanı ósý, basqalarǵa janashyrlyq pen túsinistik bildirý úshin keldińiz. Ketken kezińizde aqsha men avtomobıl, jumys pen tanystardy qaldyryp ketesiz. Sizge shyndap menshiktelip qalatyny – súıe bilý. Basqa eshteńe de emes.

Óz ishińizdegilerge degen mahabbat

Bireýge degen mahabbat pen neke - óte keremet. Al ózińmenen bolatyn roman – máńgi. Óz ishińizdegi otbasyńyzdy súıińiz: balany, ata-analardy, jáne olardy aıyryp turǵan jyldardy.

Mahabbat degen – óshirgish sekildi, ol zerdedegi eń janyńdy jer aýyr estelikterdi óshirýshi. Onyń kire almaıtyn qyrtysy joq. Eger sizdiń kóz aldyńyzda sizdi renjitken kórinister tursa jáne siz kim aıypty ekenin saýsaǵyńyzben kórsete bastasańyz, onda bir orynda toqyrap turyp qalasyz. Ol aýyrsynýlar sizge jabysyp qalmaı qoıady. Kúsh pen tańdaı – qashan da sizdiń ishińizde. Óz kózińizge qarańyz da mahabbaty sezinińiz. Sizdiń ishińizde ómir súrip jatqan adamdarǵa degen mahabbatty.

Ózimizdiń ata-analarymyzben qatynas

Siz ata-anańyzdy túsinýge tyryssańyz, olar da sizdi túsinedi.

Bizdiń ata-analarymyz biz qalaǵandaı bolmady-aý degen teris sezimnen arylý kerek. Ol úshin olardyń ótken ómirin, kórgen tárbıesin zerttegen jón. óıtkeni olar ózderi ósken ortanyń úlgisimen ǵana ómir súrip keledi. Osylaı etkende olardy keshirý ońaıǵa túsedi.

Túsiný arqyly keshirý, keshirý arqyly mahabbat keletinin túsinińiz. Eger biz ata-analarymyzdy súıe jáne keshire alsaq, onda bizde ómirde kezdesken árbir adamnan qanaǵat alatyn múmkindik bar.

Jasóspirimge ózin-ózi qurmetteý qajet

Jastar arasynda ózine-ózi qol jumsaý kóbeıip barady. Óz ómiri úshin jaýapkershilikti moınyna alýǵa kúshi jetetinder azaıyp jatsa kerek. Bul problemanyń, bizder eresekter olardan ómirdiń túrli jaǵdaılarynda belgili bir qylyqtar kútetinimizge tikeleı qatysy bar. Biz olardyń óz minezimizge uqsas bolǵanyn qalaımyz. Osymen biz olardy ezgige salyp turǵan joqpyz ba?

On jas pen on bes jastyń arasy ótpeli kezeń. Ol merzimde jasópirimder tóńiregindegi jaǵdaılarǵa qalyptasýǵa tyrysady. Olar óz qatarlastarynyń aldynda jerge qarap qalmaý úshin bárin jasaýǵa ázir. Osynyń artyna shyn sezim jasyrynyp qalady. Olar ózderin qalaı bolsa sol kúıinde kórsetýden qorqady.

Balalardyń uıalshaq, tilazar bolýyna, mektepte úlgerimi nasharlaýyna túsinistikpen qaraı bilý mańyzdy. Úıde olarǵa senim men súıispenshilik jetispese, olar ony syrttan izdeıdi.

Balalarǵa “olaı etpe, bylaı júrme” deýdiń ornyna olardyń árbir qadamyna masattana qaraý kerek. Ol óz pikiri, óz oıy, óz qylyǵy bar bolyp qalyptasa bersin, onda turǵan ne bar? Balalardy aıyptaýdyń da, kózqarastaryna qarsy turýdyń da paıdasynan zıany kóp.

Balalar bizdiń isterimizden úırenedi

Balalar eshqashan biz aıtqandaı etip istemeıdi, biraq olar bizdiń jasaǵanymyzdy aınytpaı jasaıdy. Sondyqtan aqyl úıretkennen góri ózińiz úlgi bolyńyz.

Ajyrasý

Eger áke men sheshe ajyrassa, onda otbasy músheleriniń birin-biri qoldaýy asa mańyzdy. Eger ajyrasyp jatqan áke men sheshe birin biri jamandap jatsa, bala adasady. Ata-analar balalarǵa ózderiniń bul tirlikteriniń olarǵa esh qatysy joq ekenin túsindirýi kerek. Eshýaqytta balalarǵa ajyrasý sebebine biz kináli bolarmyz degen oı kelmeıtindeı bolsyn.

Jaqsy qartaıý

Bizdiń kóbimiz kárilikten qorqamyz. Biz kári bolyp kóringimiz kelmeıdi. Biz qartaıý prosesin qubyjyq sekildi kóremiz. Degenmen, kárilik ómir sıklynyń tabıǵı jáne ajyramas bir bóligi.

Máselen siz qartaımadyńyz delik. Ómirden ketkende jap-jas kúıi ketken qalaı? Qartaıǵan sátte ózińdi súıý jas kezde súıgennen de beter keregirek. Óıtkeni bizge ómirdiń barlyq satylarynan ótý buıyrǵan.

Adamdar, ásirese, áıelder kárilik jaıly oılaǵanda kóbirek qobaljyp, qorqynyshqa túsedi. Qartaıa bastaǵanda betindegi jańa ájimderdi jek kórip, tańerteńgilik baıqalǵan aq shashtardy julyp álektenedi. Jas kele jańa keselder paıda bolady. Osylardyń bárin bir tóbege úıip ýaıymǵa túsýdiń ne qajeti bar. Men máselen qartaıǵan adam aýrýdan óledi degenge senbeımin.

Shyndyǵynda, biz ózgeshe ólýge tıispiz dep oılaımyn. Belgili bir merzimge kelgende bizderdiń barlyq isterimiz aıaǵyna keledi, sol kezde biz basqa dúnıege kóshýge ázirlenemiz. Ol úshin ólimshi jaǵdaıda keseldi bolý kereksiz. Biz qartaıǵanda ózimizdi tyń sezingenimiz jaqsy emes pe?

San-Fransıskonyń bir medısınalyq mekemesinde adam organızminiń qartaıýy genderge baılanysty emes, mı qabattarynyń birinde jatatyn «bıologıalyq saǵattyń» kólemine baılanysty ekeni dáleldenipti. Ol «saǵat» bizdiń qartaıý prosesine qalaı qaraıtynymyzǵa baılanysty eken.

Máselen, siz 35 jas – orta jas, odan ári qaraı kárilik bastalady dep oılasańyz, solaı bola ketedi. Sondyqtan, men 90-ǵa kelgende qandaı ásem qarıa bolamyn dep oılańyz.

Ne ekseń, sony orasyń. Qarıa kisilerge qandaı qarym-qatynas jasasańyz, sizge de solaı bolady. Ózin jaqsy kóretin ata-analar balalaryna da osyny úıretedi. Biz ózimizdi súıý ónerin qanshalyqty meńgersek, bizdiń balalarymyz da osyny úlgi etip alady.

4-bólim. İshki aqyldan suraý

Eger oń ózgerister men aıyǵýǵa alyp keletin áreket bolmasa, kez-kelgen teorıa paıdasyz.

Órkendeýge qalaı jetýge bolady

Biz qorqyp tursaq, barlyǵyn ózimizdiń baqylaýymyzǵa alýǵa tyrysamyz. Osylaısha biz ómirimizde bolatyn oń ózgeristerge tosqaýyl qoıamyz. Ómirge senińiz. Onda bizge kerektiń bári bar.

Kóp adamdar ashyq bolýdan qorqady, óıtkeni bir «jaramsyz nárseni» jiberip alamyn ba dep qorqady. İshki kúıdi ózgertpese, solaı bola ketýi de múmkin.

ÓRKENDEÝ dese kóbimizdiń oıymyzǵa aqsha keledi. Biraq oǵan ýaqyt, mahabbat, jetistik, jaılylyq, ásemdik, bilim, qarym-qatynas, densaýlyq jáne sodan soń baryp aqsha jatady.

Eger siz ylǵı da asyǵýmen bolyp, sonda da ýaqyt jetkize almasańyz, onda siz ýaqyttyń jetpeı qalatynyna sengendigińizden. Eger siz eshqashan jetistikterge jete almaımyn deseńiz, ol sózderińizdiń oryndalýy ońaılaıdy. Siz ómirdiń qıynshylyqtar men salmaqtary aýyr ekendigine senseńiz, onda udaıy jaısyzdyqta bolasyz. Ózińizdi topaspyn dep sanasańyz, danalyqqa jol ashylmaıdy. Eger sizde adamdarmen qarym-qatynasta mahabbat kemshin bolsa, sizge ózińizge de mahabbatty shaqyrýǵa jol jabyla bastaıdy.

Al ásemdik she? Siz jan-jaǵyńyzdaǵy ásemdikti kóre alasyz ba jáne onyń Jerde óte mol ekenine senesiz be, joq, sizge barlyǵy kóriksiz jáne mardymsyz kórine me? Aqshaǵa kelsek, kóbimiz bizge aqsha ylǵı da jetpeıdi deımiz. Sizdiń talabyńyz sizdiń resýrstaryńyzǵa saı ma? Sizge ol somany kim anyqtady?

Osynyń bári de bir nárseni bireýden alý ıdeıasyna qatysy joq. Adamdar ádette bylaı oılaıdy: «Men mynany alǵym keledi, men anany alǵym keledi». Biraq molshylyq pen órkendeý – bizdiń qabyldaı bilý qabiletimizge baılanysty. Eger siz bir nárseni QABYLDAI almasańyz, onda sizdiń bir sebeppen ony qabyldaýǵa ázir emestigińizden. Eger biz ómirge sarańdyq pen qaraýlyq jasasaq, ol da solaısha jaýap beredi. Eger biz odan urlaǵymyz kelse, onda ol da bizdi tonaıdy.

Ózińe adal bolý

Adaldyq – biz óte kóp paıdalanatyn, biraq shyn maǵynasyn tereń túsine almaǵan sózimiz. Adaldyqtyń moral men kúırek taqýalyqpen ortaq eshteńesi joq. Adal bolý, sonyń jolynda túrmege túsý emes. Adaldyq ózińe-óziń mahabbatpen qaraı bilý.

Adaldyqtyń negizgi qasıeti – biz ózimiz qansha bersek, sonsha qaıtyp ala alatyndyǵymyzda. Sebep pen saldar zańy barlyq deńgeıde jumys isteıdi. Eger biz bireýdi qorlasaq nemese aıyptasaq, onda ózimiz de aıyptymyz jáne qorǵanamyz. Eger biz udaıy ashýlanyp júrsek, onda adamdardyń ózimizge degen ashýyn týǵyzamyz. Ózińe degen mahabbat pen Álemge degen mahabbat kamerton qaǵıdasymen jumys isteıdi.

Bir ofıske barǵanda qalamsaptardy alyp ketetin adamdar bar. Úlken ámbebap dúkenderden az-azdap zat urlap júretinder bolady. Olar dúken budan kedeı bolyp qalmaıdy dep ózderin aqtaǵysy keledi. Bulaı aqtalýda eshbir maǵyna joq. Biz bir nárseni ruqsatsyz alsaq, bir nársemizdi joǵaltamyz. Eger bersek, alamyz. Basqasha bolmaıdy.

Eger siz udaıy bir nárseńizdi joǵaltyp júretin bolsańyz nemese ómirde jaǵdaıyńyz qalpynan shyǵa berse, oılanyńyz, siz qalaı alyp júrsiz? Bireýdiń bir nársesin ala qoımaǵanyńyzben, múmkin bireýlerdiń ýaqytyn urlap nemese onyń abyroıyna tıip júrgen bolarsyz. Biz adamdardy aıypty sezinýge zorlaǵan árbir sátte, biz ózimizdiń durystyǵymyzǵa, óz kúshimizge kúmán keltirip turmyz. Bul ózimizdi-ózimiz udaıy tekserip turýymyzdy jáne ózimizdi ózimiz tanýdyń bıik deńgeıin talap etedi.

Biz bireýden bir nárseni ruqsatsyz alǵanda, ony óz eńbegimizben ala alýǵa laıyq emes ekenimizdi jáne bizden de solaı alyp ketýge kelisim berip turǵanymyzdy dáleldep, Álemge jarıa etip turmyz. Alyp kete salýǵa bolatyn nárseni ala salsaq, biz ózimizdi eshbir nárse ótpeıtin qabyrǵamen qorshaǵanymyz, odan shattyq pen mahabbattyń sáýlesi óte almaıdy. Biz ózimizge syı qabyldaýǵa jáne jaılylyqta ómir súrýge tyıym saldyq.

Oı-sananyń mundaı stereotıpi – bizdiń Jerdegi ómirimizdiń aqıqaty emes. Biz tamashamyz jáne eń jaqsy nárselerge laıyqpyz. Bizdiń planetamyzda bári de jeterlik. Biz sanaly túrde suraǵan nárselerdiń bárin alýǵa laıyqpyz. Bizdiń sanamyz bizdiń sózderimizdiń, oılarymyzdyń jáne áreketterimizdiń minezin anyq aıqyndaıdy. Bizdiń oıymyz bizdegi naqty jaǵdaıdy quraıtynyn anyq túsingende, biz óz oılarymyzdy ózgertý úshin osy naqty jaǵdaıymyzdy baqylaı bastaımyz. Eger biz barynsha adal bolamyz dep sheshsek, onda ózimizge degen mahabbatty tańdaımyz. Adaldyq bizge ómirdegi jaǵdaılardyń eń kúrdelilerin de jeńil jeńýge járdem beredi.

Eger siz dúkenge baryp saýda jasaǵanda bir zattyń baǵasy qosylmaı qalsa, kasırge aıtyp tólep ketińiz. Eger ony úıge kelgen soń ǵana baıqasańyz, áńgime basqa. Bul endi adaldyqtyń emes, sanalylyqtyń máselesi.

Eger adal bolmaý sizge birtalaı qolaısyzdyqtar ákelse, sizge mahabbat pen adaldyq qandaı tamasha ómir syılaıtynyn oılańyz. Sizdiń ómirińizdegi jaqsy nárselerdiń bári – sizdiń kúsh salýyńyzdyń nátıjesi. Kelińiz, óz ishimizde súıe biletin, adal kózqaras qalyptastyraıyq jáne ózimizdiń qolymyzdan keletin múmkinshilikterimiz týraly jańa da tańdanarlyq faktilerdi ashaıyq.

Úı – qasıetti uıa

Sizdi qorshap turǵandardyń bári siz nege laıyq bolsańyz, sony kórsetip tur. Óz úıińizdiń jaǵdaıyna, kıimderińizge kóz salyńyz. Olardy ózińizge laıyq sanaısyz ba?

«Men bul úıdi kórgim kelmeıdi» deseńiz, siz ózińizdiń janyńyzǵa jaǵatyn úıdi taba almaısyz.

Ózińizde bardy súıýdi úırenińiz, sonda sizdiń osy sezimińiz jańa da ásem úıge kirýińizge kómektesedi.

Mahabbat qatynastary

Doktor Bernlı Sıgel «Mahabbat, medısına jáne keremetter» degen kitabyndaǵy myna oılardy men óte maquldaımyn: «Kóp adamdar, ásirese rak keseline ushyraǵandar, bala kezinde óz qalpynyń ózeginde bir kemshilik baryna senedi. Osy kemshilikti bildirmeı jasyryp, olar súıikti bolý múmkinshiligin saqtaǵysy keledi. Eger bireý-mireý onyń shyn bet perdesin kórip qalsa, ol máńgi baqı jalǵyzdyq pen mahabbattyń joqtyǵyn sezinedi. Olaı oılaǵan adamdar óz tóńireginde ózgelerdi izgi armandary men tereń sezimderin bólispeıtindeı jáne qupıalaryna boılaı almaıtyndaı etip qorǵanys qabatyn jasap alady. Olar ishterinde bir bos keńistik bar ekenin sezinedi jáne osy bos keńistigin toltyrarlyqtaı qatynastar jasaýǵa tyrysady. Olar qaıtarymyna bir nárse alsa ǵana súıýge kelisedi. Al ol osy kesirli sheńberden shyǵa almaıtyndaı ishki oırandy odan saıyn ulǵaıtýǵa alyp keledi».

Kez-kelgen qarym-qatynas óte mańyzdy, óıtkeni odan sizdiń ózińizge qatynasyńyz kórinip turady. Eger siz ózińizdi udaıy sógetin jáne barlyq kúnálarda aıyptaıtyn bolsańyz nemese ózińizdi máńgilik qurbandyq retinde sezinseńiz, onda siz ózińizge osy oılarǵa laıyqty adamdardy tartasyz, olar sizdiń beıshara ekenmin degen senimińizdi nyqtaı túsedi.

Múndaı jaǵdaıda mynadaı jattyǵý bar: «Men mahabbat úshin ashyqpyn. Mahabbat – qaýipsiz» dep kúnine úsh ret qol jaıyp tilek tileńiz. Osydan soń aına aldyna turyp: «MEN LAIYQTYMYN. MEN LAIYQTY BOLMASAM DA osylaı bolýyn qalaımyn» deńiz.

Siz túrli jaqsy nárselerdi jıi qaıtaryp jiberesiz, óıtkeni oǵan laıyq ekendigińizge senbeısiz. Mysaly, siz bireýmen nekege turý jaıly sheshimge keldińiz nemese bireýmen ońtaıly qatynas jasaǵyńyz keldi. Sizben kezdesip júrgen adamnyń sizge unaıtyn tórt erekshe qasıeti bar, al sizge ol az, olardy taǵy da bir qasıettermen tolyqtyrǵyńyz keledi. Ári qaraı barlyǵy sizdiń ózińizdi qanshalyqty súıetinińizge baılanysty. Siz ózińizben qalýǵa kelisim bergen birinshi adammen qalýyńyzǵa da bolady. Bolmasa kóp básekelesterdi baıqap kórip, ózińizge laıyqty sanaǵan adamdy taýyp alýyńyz da múmkin.

Eger siz Joǵarǵy Kúsh sizdi shyn súıetin adamdarmen qorshatyp tur jáne sizdiń jolyńyzda kezdesken árbir adam sizge jaqsylyq ákeledi dep senseńiz, solaı bolyp shyǵady.

Ózara táýeldilik qatynastary

Bizdiń kóbimiz úshin jeke qarym-qatynas birinshi ról oınaıdy. Múmkin siz udaıy mahabbat izdeýmen kelesiz. Mahabbatty izdeý sizge barlyq talaptaryńyzǵa saı keletin senimdi áriptes tabýǵa kómektespeıdi. «Meni bireý súıse, meniń ómirim ózgerip keter edi» dep oılaý jolyna túsýge keńes bere almaımyn.

Men mynadaı jattyǵý usynamyn. Sizge basqa adammen qatynasyńyz qalaı bolǵanyn qalaıtynyńyzdy qaǵazǵa túsirip kórińiz – syrlas, ashyq, senimdi, oınaqy, t.s.s. Endi osy tizimge qaıta qarańyz. Osylar qol jetpeıtindeı ıdeal ma? Al siz ózińiz osy talaptardy oryndaýǵa ázirsiz be?

MAHABBATQA QAJETTİLİK pen MAHABBATQA SHÓLİRKEÝ ekeýiniń aıyrmashylyǵy zor. Siz mahabbatqa shólirkegen bolsańyz onda sizge shynynda mahabbat pen ózińiz jaqsy kóretin jáne bıik baǵalaıtyn adamyńyzdyń maquldaýy jetpeı turǵany. Nátıjede siz óz áriptesińizben qarym-qatynasta ózara táýeldilikke urynasyz. Ol sizge de, áriptesińizge de paıda ákelmeıdi.

Siz basqa bireýdi qalaı jasaýǵa úırete bastasańyz, aılakerlikke barǵanyńyz. Ol durys nátıje bermeıdi. Siz óz maqsattaryńyzǵa ózińiz jete alatyn jaǵdaıda bolsańyz, onda siz maqtaý men basqa adamdardyń járdemine táýeldi bolmaısyz. Barlyǵy sizdiń ózińizdi qanshalyqty súıetinińizge baılanysty. Ózin shyn súıetin adam tynysh, qalypty jáne óziniń qaýipsiz ekenine senimdi.

Mynadaı affırmasıany usynamyn: «MEN ÓMİRİMDİ TOLYQTYRA TÚSETİN KEREMET QOBALJÝLARǴA ASHYQPYN JÁNE OLARDY QABYLDAI ALAMYN». Ol «men jańa súıikti tapqym keledi» degennen anaǵurlym durys. Ashyq jáne qabyldaǵysh bolǵanda Álem sizge kómektesedi.

Siz ózińizge degen mahabbatyńyz ósken saıyn ózińizge degen qurmetińiz de óse túsetinin baıqaısyz. Eger siz ómirden ne kútetinińizdi anyq bilseńiz, sizge qajetti ózgerister siz oılaǵannan erterek jáne jeńilirek keledi. Mahabbat adamnyń syrtynda emes – ishinde ómir súredi. Qanshalyqty kúshtirek súıe alsańyz, sonshalyqty mahabbatpen qorshalasyz.

Aqsha týraly túsinikter

Aqshanyń ýaıymy da adamǵa bala kúnnen qalǵan áserlerden bolady. Qarjylyq jaǵdaıy jaqsy áke ylǵı da aqshasy azaıyp qala ma dep ýaıymdap otyrǵanyn kórgen balada sol áser qalyp qoıady.

Aqshanyń birde az, birde jeterlik bolýy qalypty nárse. Eger biz İshki Kúshterimizge sensek, onda qıyn kezder tez ótip ketedi. Biz bolashaqta bizde bári de, onyń ishinde aqshanyń moldyǵy da bolatynyna senýimiz kerek.

Aqsha adamnyń barlyq máselesin sheship bere almaıdy. Kóp aqsha bolsa ómirdi ertegideı etip ótkizýge bolady dep senetinder bar. Biraq, báribir aqsha eshqashanda – baqytqa alyp barar jol emes.

Ózińizde baryna rıza bolyńyz

Men jasymda maǵan járdem bergen adamdardyń bárin jadymda saqtaǵanmyn. Kezinde olardyń jaqsylyqtary úshin syı qaıtara almadym. Biraq jyldar óte kele men de ózgelerge járdem berdim. Sondyqtan, bireýlerge járdem berý isinde «sen – maǵan, men - saǵan» degen prınsıp jaramaıdy. Seni bireý tústikke shaqyrsa, erteńine ony shaqyryp jiberý onsha oryndy emes, al biz kóbine solaı jasaımyz. Biz ylǵı tez qaıtarym jaıly ýaıymdaımyz.

Syıdy alǵys aıta qabyldaýdy úırenińiz. Qabyldaı bilýdi úırenińiz. Bizderdiń problemalarymyzdyń biri – qabyldaı bilmeıtindigimizde. Berýdi bilgende qabyldaýdy da bilý kerek. Bireýden syı alyp turyp «rahmet» deýdiń ornyna «maǵan shaq emes eken» nemese «men jaqsy kóretin tús emes eken» deseńiz, ol budan bylaı sizge eshýaqytta eshteńe syılamaıdy.

Siz bireýge aqsha bergennen góri ony sanany iske qosý arqyly aqshany ózińizge qalaı shaqyrýǵa bolatynyn úıretińiz.

Onynshy bólik erejesi

Siz túsken tabystaryńyzdyń onynshy bóligin qaıyrymdylyqqa jumsańyz, sóıtken kúnde tabysyńyz molaıa túsetinine senińiz.

Adamdar: «meniń aqsham kóbeıgen soń qaıyrymdylyq jasaımyn» dep oılaıdy. Ondaı oıdaǵy adamdar eshqashan qaıyrymdylyq jasamaıdy, qaıyrymdylyqty erteńge qaldyrmaı, búgin bastaý kerek. Solaı etkenińizde ómirińizde kóp jaqsy jaǵdaılar bolady. Biraq, qaıyrymdylyqty aqshańyz kóbeıýi úshin ádeıi jasaǵyńyz kelse, onda utylasyz. Bul jaǵdaıda onynshy bólik erejesi júzege aspaıdy.

Bul álemde barlyǵy jetkilikti. Ol tek qana sizdiń onyń ólsheýsiz baılyqtarymen tanysqyńyz kelýin kútip turady. Aqsha siz jumsaımyn degen somańyzdan anaǵurlym kóp. Adamdar – siz ómirde kezdestirgennen anaǵurlym kóp. Qýanysh pen shattyq ta siz oılaǵannan kóbirek. Siz osyǵan senseńiz, sizdiń qalaýyńyz oryndalady.

Ózińizdiń shyǵarmashylyq bastaýyńyzdy tanytý

Ózimizdiń ishki kózimizdi ashyp, biz óz kózqarastarymyzdy keńitemiz.

«Ómirińniń basty maqsaty ne?» dep menen bireýler surar bolsa, men «jumys» dep jaýap berer edim. Óz jumysyn jek kóretin adamdar ony oryndaýdan bas tartýy tıis, basqa jumysqa aýyssyn.

Bizdiń kóbimiz laıyqty ómir súrý úshin jumysqa barymyzdy salýymyz kerek dep sanaımyz. Ol tek qana siz súıikti ispen aınalysqan kezde ǵana durys.

Men adamdarǵa járdem qolyn jıi sozamyn. Eger olar meniń járdemimniń nátıjesinde bir nárse úırengisi kelse quba-qup, eger olar meni óziniń deńgeıine qaraı tarta bastasa, men olarmen tez qoshtasamyn.

Jumys – aqsha tabýdyń birden-bir kózi emes. Aqsha – sizdiń jumysyńyzdyń maqsaty emes. Ol sizge ózge joldarmen ıa tásildermen de kelýi múmkin.

Jumystaǵy qarym-qatynas otbasyndaǵy qarym-qatynasqa uqsas. Bireýler «meniń jumysym jaqsy, biraq ol jerdegi keıbir jeksuryndarmen istes bolǵym kelmeıdi» deıdi. Onyń ornynda men «men sonshalyqty tamasha jerde qyzmet etip júrmin» der edim. Osy fılosofıany ustanǵanda maǵan unamaıtyn qyzmettesterim ózgerer edi.

Árbir adamnan bir jaqsy qasıet tabýǵa bolady. Sondyqtan onyń jaqsy jaqtaryna kóńil aýdaryńyz, sonda ol burynǵydan jaqsyraq bola túsedi. Nashar minez osylaı ǵana jóndeledi. Sizge jaramsyz sózder aıtyp, joldan taıdyrǵysy keletinder de kezdesedi. Oǵan kóńil bólmeńiz. Siz ózińizdiń ol jaǵdaıǵa degen teris kóńil-kúıińizden qutylyńyz, sonda bári de qalpyna keledi.

Bireýmen ózińizdi salystyrý ıa kúndestik baıqatý órkókirektikti týyndatady. Barlyǵy ózgeriste. Búgingi jetistik erteńge tómen sanalýy múmkin. Sondyqtan ósý jolynda, ásirese rýhanı ósýde ishteı ósýdi udaıy jalǵastyryp, ishki daýysqa qulaq qoıǵan jón, ol naq osy jaǵdaıda qalaı jasaý kerektigine keńes beredi.

Bıznes salasynda jetekshilik etetin adamdar óziniń Qudaılyq Sanasymen udaıy baılanysta bolýy tıis. Qyzmettegi áriptesterge ashyq bolyp, olarǵa óz pikirlerin aıtýǵa múmkindik bergen jón. Árbir qyzmetker ózin shyǵarmashyl azamat retinde tanysyn. Sonda kompanıanyń isi ilgeri basady, ujym turaqtalady. Óıtkeni adamdar jumysqa tek aılyq alý úshin ǵana kelmeıdi.

Sheksiz múmkindikter

Bizdiń árbirimiz Álemmen jáne ómirmen úzdiksiz baılanystamyz. Óz ishimizdegi kúsh bizdiń sanamyzdyń kókjıegin keńitedi.

Myna sózder maǵan óte unaıdy: SHEKSİZ MÚMKİNDİKTER. «Bul is qolymnan kelmeıdi», «Men áli jaspyn», «Oǵan aqsha qaıda» degen sózder adamnyń múmkindigin tejeıdi.

Paıym men pikirdiń aıyrmashylyǵy bar. Pikir – sizdiń bul máselege qalaı qaraıtyndyǵyńyz. «Men aq kóılek emes kók kóılekti unatamyn» deseńiz, ol – pikir. Al siz aq kóılek kıgen bireý týraly sóz aıtsańyz, ol – paıymdaý. Syn aıtqanda, ol baǵyttalǵan adamǵa nemese sizdiń ózińizge zıan tıgizetini este bolsyn.

Bireýdi renjitseńiz, keshirim surańyz da, qaıtyp renjitpeńiz. Ózińizdi aıyptaı berseńiz, ózińizdi ishki danalyǵyńyzdaı ajyratatyn qorǵan soǵasyz. Aıyp seziminiń sizdi basqaryp ketýine múmkindik bermeńiz, olaı etseńiz, ol sizdiń ómirińizge enetin barlyq jaqsy jáne súıkimdi nárselerdi sizge jibermeı qoıady.

Árbir problemańyzǵa ózińizdi jetildirý múmkindigi retinde qarańyz.

Bizdiń maqsatymyz óz sanamyzdyń shekarasyn keńitý, eski úırenshikti qalypty tastap alǵa qaraı jańa, synalmaǵan joldy bastaý. Bizdiń sanamyz bul álemde ǵajaıyptardy jasaı alady.

Sheksiz múmkindikter – bizdiń planetamyzda jáne odan tys jerde qyzmet etip jatqan barlyq kúshterdiń birligi.

Biz óz mıymyzdyń 10 paıyzyn ǵana paıdalanady ekenbiz. Qalǵan bóligi bos jatyr, sony paıdalanýǵa ózimizge-ózimiz áser etpeımiz. Óıtpeıtinimiz – óz kúshimizge senbeımiz. Óıtkeni jas kezimizde bizderdiń árbirimizde bolǵan telepatıa men telekınez sekildi erekshe qabiletterimizdi ata-analarymyz ben ózge de tyıym salýshylar joǵaltyp jibergen.

Menimen birge: «MEN SHEKSİZ MÚMKİNDİKTER ÁLEMİNDE ÓMİR SÚRİP KELEMİN. MENDE BÁRİ JAQSY» dep qaıtalańyz. Osy sózder jóninde bir sát oılanyńyz. BARLYǴY JAQSY. Bir jeri ǵana emes, az ǵana emes, BÁRİ JAQSY. Osylaı bolatynyna senip siz jaýaptar men sheshimderdiń óz ómirińizge enýine járdemdesesiz.

Múmkindikter sheksiz. Al biz ony paıdalana bilemiz be, ol bizdiń jeke isimiz. Biz ıa «tórt qabyrǵa» arasynda qalyp qoıamyz, ıa bolmasa bostandyqqa sýyrylyp shyǵamyz jáne ómir usynǵan jańa tájirıbeden rahat alamyz. Ózińizge shynshyl qaraýǵa tyrysyńyz.