Shaı dese, qazaq deımiz, qazaq dese, shaı deımiz. Úlken samaýrynǵa shaı qoıyp, ony rahattanyp saǵattap iship, otbasylyq ádemi áńgimeniń tereńine batý – bizdiń ultqa ǵana tán qasıet. «Áı, osy kisi shaıqor!» degen sóz de etimizge sińgen. Jalpy, shaı men qazaq – egiz uǵym. Tipti «Shaı iship ketseń qaıtedi, men usynǵan keseden» dep qazaq qoıý shaıdy ánge de qosqan. Ásirese, shaıdy saǵattap ishý atalarymyz ben apalarymyzǵa tán. Asa qatty áýesi joq jastar jaǵy úlkenderdiń shaıqorlyǵyn túsine bermeıdi. Muny qazaqtyń kelinderinen de jıi baıqaýǵa bolady. Biraq álemdik ǵalymdar shaıǵa qatysty tyń derekter keltiripti. Muny bilseńiz, ata-apalarymyzǵa ashýlanbaı, kerisinshe ózińiz de shaıǵa áýes bolýǵa asyǵar edińiz.

Amerıkalyq medısına qyzmetkerleri birneshe laboratorıalyq test jasap, shaıdyń densaýlyqqa paıdasy bar ekenin anyqtapty. Shaı qaterli isik kletkalarynyń ósýin toqtatady. Ásirese, ýlýn men kók shaıdyń bul proseste kúshi basym kórinedi.

Mundaı jańalyqty Sent-Lýıs ýnıversıtetiniń ǵalymdary da rastady. Olar keltirgen derekke sáıkes, ýlýn shaıyn paıdalaný isinýden ári isik kletkalarynyń ósýinen saqtaıdy. Ǵalymdar ýlýn shaıyn sút bezi qaterli isiginiń úlgilerin negizge alyp, test jasap kórgen. Anticancer Research jýrnalynyń málimetinshe, amerıkalyq onkologtar da shaıdyń mundaı prosesin kórgende tańdanysyn jasyrmaǵan. Ýlýn shaıynyń áseri aǵzanyń túrli hımıalyq zattardan ýlanýynan saqtaıdy ári ishki organdardyń qalypty jaǵdaıda jumys isteýin, agressıvtilikti týdyrmaýyn qamtamasyz etedi.

♦Kóbirek kofe ishińiz, densaýlyqqa paıdasy zor!

Zertteý málimetterine sáıkes, ýlýn shaıyn jıi paıdalanatyn Qytaı óńirinde qaterli isikpen aýratyndardyń sany ózge elderge qaraǵanda 35-40 paıyzǵa tómen ekenin kórsetti.

Usynǵan: Gúlim Jaqan