Siz qan tobyńyzǵa qarap, sizdiń ishki aǵzańyz ben minezińiz jaıly anyqtaýǵa bolatynyn bildińiz be? Jalpy adam men onyń aǵzasy jaıly syr beretin 4 túrli qan toby bar. Olar: I, II, III jáne IV. Óz qan tobyńyzdy bilseńiz, aǵzańyzǵa baılanysty túrli derekterdi de bile alasyz. Máselen,

Ár qan tobyndaǵy adamdarǵa jeýge keńes beriletin paıdaly taǵamdar bar:

1-shi qan toby: et, balyq jáne kókónis. Sútti taǵamdarǵa kóp jolamaýǵa tyrysyńyz.

2-shi qan toby: vegetarıandyq taǵamdar, balyq, taýyq jáne ıogýrt. Ashshy taǵamdar men kofeden bas tartyńyz.

3-shi qan toby: sút ónimderi, qoı eti, balyq, kókónister jáne shaı. Konservilengen taǵamdar men alkogólge jolamasańyz ıgi.

4-shi qan toby: ekologıalyq taza ári balǵyn taǵam túrleri. Qýyrylǵan tamaqtardan bas tartqanyńyz jón.

Qan tobyna qarap adamnyń da qandaı ekenin bilse bolady:

2-shi qan tobyndaǵy jandar: kóńilshek, jınaqy, uıymshyl, kóshbasshy.

3-shi qan toby: medıtatıvti, ıkemdi, kópshil, nátıjege jumys isteıtin jan.

1-shi qan toby: epti, pysyq, adýyndy, uqypty, zerdeli.

4-shi qan toby: sabyrly, batyl, erkin oıly.

Ár qan tobyndaǵy adamdar kúızelisterge qalaı jaýap beredi?

2-shi qan toby: tym sezimtal, kúızelisten arylýy úshin uzaq ýaqyt qajet. Ondaı toptaǵy adamdarǵa kóp sý ishýge keńes beriledi.

3-shi qan toby: qansha sabyrly bolǵanymen keı kezderi óz-ózin ustaı almaı qalady. Bir ashýlansa, aınalasyn jaıpap ketedi. Tereń tynys alý onda jandardyń ashýyn tarqatady.

1-shi qan toby: ashýlaný prosesteri kóbine tuqym arqyly beriledi. Jaǵymdy nárseni jıi oılaǵany jón.

4-shi qan toby: kúızelispen jaqsy kúresedi. Belsendilik pen fızıkalyq qozǵalys kúızelisti jeńýge kómektesedi.

Semirý joldary:

2-shi qan toby: et jáne qant ónimderinen denesine ońaı maı jınap alady.

3-shi qan toby: maıly taǵamdar men nanǵa tez semiredi.

1-shi qan toby: Ýaqytyly tamaqtanbaýdan tolyp ketý qaýpi joǵary.

4-shi qan toby: áreketsizdikten denesine maı jınalady.

Rezýs-faktor:

Rezýs-faktor (Rh) – qan tobyndaǵy mańyzdy júıe. Ol ne oń, ne teris bolýy múmkin.

Oń rezýs-faktordyń D-antıgeni bar, al teris túrinde joq.

Bolashaq ananyń rezýsi oń, al ákelerde teris bolsa, balaǵa tómendegideı qaýipter tónýi múmkin:

gemolıtıkalyq aýrý - erıtrosıtterdiń buzylýy;

uryq erıtroblastozy - uryqta jetilmegen erıtrosıtterdiń óndirilýi.

Alaıda medısına damyǵan zamanda mundaı jaǵdaılardyń aldyn alýǵa bolady. Áıel júktiliktiń 28-shi aptasynda qanyna plazma ıneksıasyn jasatýy tıis. Jáne bul prosesti bala dúnıege kelgennen soń 72 saǵat ishinde taǵy jasatýy tıis.

Qan toptarynyń sáıkes kelý-kelmeýi:

4-shi qan tobyndaǵylar kez kelgen toptan qan ala alady. Alaıda tek 4-shi qan tobyndaǵy adamǵa donor bolady.

2-shi qan toby 2-shi jáne 1-shi qan tobyndaǵy adamdarǵa qan bere alady, 2-shi jáne 4-shi toptan ala alady.

3-shi top 3shi jáne 1-shi toptan ala alady, 3-shi jáne 4-shi topqa donor bola alady.

1-shi qan tobyndaǵylar tek 1-shi toptan qan alady, al barlyq topqa donor bola alady.

Derekkóz: Limes Feed

Daıyndaǵan: Gúlim Jaqan