Sansyzbaeva Sandýǵash Qaıratqyzy – Belgıanyń ýaqytsha turǵyny. Bul elge joldasy Tórebek Berikbol ekeýi 4 balasymen kóship barǵan. Qamshy tilshisi jumys barysymen shetelde turyp jatqan qazaq otbasynyń turmys-tirshiligimen tanysty.

Kópbalaly otbasy Belgıaǵa qalaı kóship keldi?

– Joldasym Shymkentten, men Túrkistannyń týmasymyn. Otbasyn qurǵan soń Almaty qalasynda turdyq. Joldasym – matematıka salasynda ǵylymı qyzmetker, sheteldik PhD doktorant. 2019 jyly onyń ǵylymı jumystaryna qyzyǵýshylyq bildirgen profesor jaqsy usynys jasap, Belgıaǵa jumysqa shaqyrý jiberdi. Buǵan deıin kúıeýim Fransıanyń Parıj qalasyndaǵy ýnıversıtetterdiń birine "Bolashaq" stıpendıasyn utyp alǵan. Alaıda otbasylyq jaǵdaıǵa baılanysty bul múmkindikten bas tartqan edik. Al Belgıaǵa jumys isteýge shaqyrtý kelgende, qatty qýandyq. 6 aı daıyndalyp, otbasymyzben kóship bardyq, – deıdi Sandýǵash Qaıratqyzy.

Onyń aıtýynsha, Belgıaǵa qonys aýdarý ońaı bolmaǵan. Ulty, ómir súrý salty, tili bólek ortaǵa úırenisý biraz ýaqytty alǵan.

– Biraq ósip, bilim alǵysy keletin adamǵa eshnárse kedergi emes eken. Bizge barlyq jaǵdaıymyzdy jasap bergen soń ońaıyraq boldy. Munda Qazaqstanmen salystyrǵanda, jalaqy joǵary. Joldasymnyń bilimine, jasaǵan jumys deńgeıine saı jaqsy aılyq tólenedi. Alaıda bizdiń negizgi maqsatymyz osy jaqta turaqtap qalý emes. Shetelde tájirıbe jınap, Qazaqstan ǵylymyn damytýǵa úles qosqymyz keledi, – deıdi ol.

"Balalar 2,5 jastan bastap mektepke barady"

Sandýǵash Belgıadaǵy bilim berý júıesiniń ózindik erekshelikteri týraly aıtyp berdi.

– Joldasym Tórebek ekeýmiz 4 bala tárbıelep otyrmyz. Balalarymyz Belgıanyń bilim júıesine saı mektepke baratyn jasta. Sebebi munda 2,5 jastan bastap 6 jasqa deıin mekteptiń mindetti emes daıarlyq synybyna barýy kerek.

Bilim berý júıesi Qazaqstannan ózgeshe. Belgıada 4-synypqa deıin tek óz tilderinde bilim beredi. Mektepte matematıka pánin óte jeńil, ońaı joldarmen úıretetini erekshe unaıdy. Sondaı-aq Belgıa mektepterinde til bilmeıtin balalarǵa da erekshe kóńil bóledi. Sol sebepti munda turý úshin balanyń til bilmeýi kedergi emes. Alaıda oqýshylardyń mektepte kóp ýaqyt ótkizetini unamaıdy. Tańǵy saǵat 8:15-ten túski saǵat 15:25-ke deıin, al keıbir mektepterde saǵat 16:00-ge deıin mektepte bolady, – deıdi kópbalaly ana.

Sandýǵash Qaıratqyzy Belgıa mektebinde oqýshylarǵa bir jynysty qarym-qatynasty qalypty dep úıretetinine alańdaıtynyn jetkizdi.

– Maǵan balalarǵa mektep qabyrǵasynda birjynysty qarym-qatynasty qalypty nárse dep úıretetini qatty unamady. Túsinigi qalyptaspaǵan balaǵa bul týraly aıtý men úshin jat nárse, – dedi ol.

Medısına. Áıelder. Karantın

Belgıada karantın qatań. Barlyq restorandar, tamaqtanatyn oryndar jabyq. Dúkenderge kezekpen kiremiz. Joǵary oqý oryndary jáne biraz jumys oryndary onlaın túrde jumys isteıdi.

Belgıa medısına jaǵynan Eýropa elderiniń ishinde jaqsy damyǵandardyń qatarynda.

Ózimizde medısınalyq kómekke júginetindeı aýyr jaǵdaı bolmady. Tisim aýyryp eki ret emdetkenimde, dárigerler jumysty 2-4 saǵat boıy óte muqıat, asqan uqyptylyqpen istedi.

Bul memleket jalpy adam quqyǵy jaqsy qorǵalǵan elderdiń biri ǵoı. Dese de áıelder óz quqyǵy erlermen teń emes dep sanaıdy. Sol úshin 8 naýryzda talaptaryn aıtyp, mıtıńke shyǵady. Onyń basty sebepteriniń biri – jalaqylary erlerden tómen dep esepteıdi. 8 naýryzdy meıram retinde toılamaımyz dep te shýlap jatady.

"Genderlik teńdik" degenimen, dekrettik demalysta bala 3 aıǵa tolǵanǵa deıin ǵana otyrady. Odan soń nárestelerin balabaqshaǵa tastap, jumysqa kirisedi

Belgıada qazaqtar Naýryz merekesin qalaı toılaıdy?

Naýryzdy asyǵa kútip toılaıtyn qazaqtarǵa shetelde júrgenderi kedergi emes. Belgıadaǵy qazaqtar pandemıaǵa deıin "Shańyraq" atty Qazaqstan birlestiginiń qoldaýymen Naýryz merekesin ulan-asyr etip toılap keldik. Bir-birimizben tanysyp, dástúrli ánderimizdi aıtyp, kúıimizdi tarttyq. Ulttyq taǵamdarymyzdy daıyndap, dastarhan jaıyp, úlken-kishi bir-birine syı jasap, ǵajap mereke ótetin.

Búkil álemdi dúrliktirgen aty jaman indet kelgeli 2 jyl qatarynan ulttyq merekemizdi jergilikti qazaqtarmen birge toılaı almadyq. Otbasymyzben naýryz kójemizdi pisirip, elimizden alyp kelgen qazy-qartamyzdy dastarqanǵa qoıdyq. Balalarǵa Naýryz meıramy jaıly túsindirip, ulttyq aspaptarymyzdy tanystyryp, dastarqan basynda atap óttik.

"Shetelde bilim alǵan soń..."

Belgıa tabıǵatymen de, adamdarymen de unady. Ásirese, jergilikti turǵyndardyń kompleksiz, ózderi úshin ómir súretinderi unaıdy. Halyq oıyn erkin jetkizetini baıqalady.

Munda turǵannyń jaqsy jaǵy – Eýropa elderine saıahat jasaý ońaı ári arzan. Otbasyly, balaly-shaǵaly biz úshin bul óte tıimdi. Bolashaqta saıahattaǵym keletin elder kóp. Amerıka Qurama Shtattarynda, Túrkıa, Aýstralıa, Japonıa sekildi elderde bolǵym keledi. Kóship barmasaq ta, qydyrýdy armandaımyn.

Ár qazaq damyǵan elde tájirıbe jınap, bilim alsa degen armanym bar. Negizi aǵylshyn tilin bilseń, óz isińniń mamany bolsań, kez kelgen elde jumys isteýge múmkindik bar. Qazir ınternet arqyly jumys berýshilermen onlaın formatta sóılesip, kezdesýlerge qatysyp, kásibıligińdi dáleldeseń jetkilikti. Ózimizge shekteý jasamaı, múmkindikterdi paıdalana bilý kerek. Biraq shetelde bilim alǵan soń, qarabasymyzdy ǵana oılamaǵanymyz jón. Qazaqstanǵa oralǵan soń, elimizdiń órkendeýine úles qossaq deımiz.