Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrligi kıik sanyn retteýge qatysty ázirlengen bıologıalyq negizdemege baılanysty resmı túsinikteme berdi. Mınıstrliktiń málimetinshe, atalǵan qujatty Zoologıa ınstıtýty ázirlegen jáne ol janýarlar dúnıesi jónindegi ýákiletti organ — QR Ekologıa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrliginiń Orman sharýashylyǵy jáne janýarlar dúnıesi komıtetine joldanǵan.

Mınıstrlik usynǵan aqparatqa sáıkes, 2025 jyly Qazaqstandaǵy kıikterdiń eki negizgi popýlásıasy — Oral jáne Betpaqdala toby — rekordtyq deńgeıge jetti. Osynyń saldarynan kıikter aýyl sharýashylyǵy maqsatyndaǵy jerlerge kirip, egis alqaptaryna zıan keltirýde. Osy jaǵdaıdy eskere otyryp, kıik sanyn retteý qajettiligi týyndap otyr.

Zoologıa ınstıtýtynyń bıologıalyq negizdemesi boıynsha:

• Oral popýlásıasynan – 460 myń,

• Betpaqdala popýlásıasynan – 290 myń
  kıik aýlanýy usynylǵan. Bul jalpy popýlásıanyń 20 paıyzyn quraıdy.

Aýlaýdyń jynystyq-jas erekshelikterine qatysty naqty proporsıalar da belgilengen:

• tekelerdiń – 40%-yn,

• urǵashylarynyń – 30%-yn,

• jas erkek jáne urǵashy kıikterdiń – 30%-yn alý kózdelip otyr.

Bul retteý sharalary kıik popýlásıasynyń tabıǵı tepe-teńdigin buzbaı, onyń turaqtylyǵyn saqtaý jáne et ónimdiligin arttyrý maqsatynda uıymdastyrylady.

Kıik ónimderin kádege jaratý tártibi de anyqtalǵan. Mınıstrliktiń habarlaýynsha:

• aýlanǵan kıikterdiń tutas eti et kombınattaryna tapsyrylýy tıis;

• al múıizderi arnaıy mamandandyrylǵan qoımalarda saqtalyp, túgendelip, tańbalanatyn bolady.

Sonymen qatar bıologıalyq negizdemede:

• materıaldyq-tehnıkalyq bazany kúsheıtý,

• ınfraqurylymdy damytý,

• vedomstvoaralyq úılestirýdi jolǵa qoıý,

• kıik popýlásıalaryn uzaq merzimdi jáne turaqty basqarý strategıasyn ázirleý syndy usynystar qamtylǵan.

Ekologıa jáne tabıǵı resýrstar mınıstri Erlan Nysanbaev ta bıologıalyq negizdeme aıasynda kıiktiń 20 paıyzy retteýge jatatynyn rastaǵan bolatyn. Eger kıik aýlýǵa resmı ruqsat berilse, bul is-sharalar kúz aılarynda bastalady dep josparlanyp otyr.

Bul taqyrypqa qatysty Jáńgir han atyndaǵy Batys Qazaqstan agrarlyq-tehnıkalyq ýnıversıtetiniń ǵylym jónindegi prorektory, bıologıa ǵylymdarynyń doktory Áljan Shámshidin de pikir bildirip, elimizdegi kıik sany 4–5 mıllıonǵa jetken jaǵdaıda jyl saıyn olardyń 20 paıyzyn etke paıdalanýǵa bolady degen pikir aıtty.