Astanada «Tulpar» ádebı syılyǵynyń ıegeri, tanymal aqyn, jazýshy, etnograf Baýyrjan Shormaqulynyń 60 jyldyq mereıtoıyna oraı «Tobylǵy tory tolǵaýym» atty ádebı-sazdy shyǵarmashylyq keshi ótti. Atalǵan keshke jyr súıer qaýym jáne qoǵam qaıratkerleri, ádebıettanýshy-zertteýshiler, zıaly qaýym men BAQ ókilderi qatysty.

Atalmysh jyr keshin aqyn, respýblıkalyq «Túrkistan» gazetiniń bas redaktory Baýyrjan Babajanuly tizgindedi. Baýyrjan Shormaqulynyń shyǵarmashylyǵyna negizdelgen  «Mirdiń oǵy» kitaby, aqynnyń taıaýda ǵana baspadan jaryq kórgen «Oı túbinde jatqan sóz», «Qaıran sheshem» jyr jınaqtarynyń tusaýy kesildi. Aqyn, Qazaqstan jazýshylar odaǵy tóraǵasynyń orynbasary Qasymhan Begmanov,  aqyn, Abaı atyndaǵy Memlekettik syılyqttyń ıegeri Ǵalym Jaılybaı, aqyn Suraǵan Raqmetuly, jazýshy Qurmanáli Júnisqanuly atalǵan kitaptardyń tusaýkeser rásimin jasap, izgi tilekterimen bólisti. Aqyn Baýyrjan Shormaquly QR Parlamenti Senatynyń tóraǵasy Máýlen Áshimbaevtyń, QR Mádenıet jáne aqparat mınıstri Aıda Balaevanyń Alǵys hatymen marapattaldy. Qasymhan Begmanov Baýyrjan Shormaqulyn Qazaqstan jazýshylar odaǵynyń músheligine ótkendigin habarlap, kesh ıesine jazýshylar odaǵynyń múshelik kýáligin tabystady.

Baýyrjan Shormaquly 1962 jyly 26 mamyrda QHR, Shyńjań ólkesi, İle Qazaq avtonomıaly oblysy, Kúnes aýdany, áıgili Narat qalashyǵynyń Shalkóde eldi mekeninde aǵartýshy, zıaly otbasynda dúnıe esigin ashqan.      1982 jyldan 2005 jylǵa deıin san ret alaman aıtystarǵa qatysa júrip, Kúnes aýdanynan búkil Shyńjańǵa tanymal bolǵan aqyn-termeshiler, jyrshylar men qısagerler qosynyn qalyptastyryp, júzge jýyq shákirt tárbıeledi. Túrli salada, ár janrda qalam terbep, halyqtyq muralardy jınap, zerttep-zerdelegen san qyrly talant ıesi Baýyrjan Shormaqulynyń shyǵarmalary men jınap-qurastyrǵan eńbekteri 20 ǵa jýyq kitap bolyp jaryqqa shyqty. «Qoramsaqqa qol saldym», «Qolamta», «Qandaýyr» jyr jınaqtary men «Taǵdyr» atty prozalyq kitaby oqyrmandar qolynan túspeı, 20 myń danamen taralǵan.  Oqyrmany eń kóp qalamger retinde tanylǵan Shormaqulynyń shyǵarmalarynda ór rýh, ulttyq qundylyq, azamatattyq bolmys, názik ıirim, astarly oı, pálsalyq uǵymdar men tereń paıymdar kórinis tabady.

Halyqtyq muralardyń janashyry retinde alashshyl aqyn Tańjaryq Joldyulynyń muralaryn jınap, «Tańjaryqtyń basylym kórmegen shyǵarmalary» jáne «Shyn tilek» atty kitap shyǵardy. El ishinde saqtalǵan aıtystar, ańyz-áńgime, óleń-jyrlar, qıssa-dastandar, maqal-mátelder men ázilderdi jınap «Adýynger», «Úkili yrǵaı», «Kúnes halyq óleń-jyrlary», «Kúnes ázil-qaljyńdary», «Bir kem dúnıe», «Shejire», «Baba murasy» atty kitaptardy qurastyryp oqyrman qaýymǵa usyndy. Eleýli eńbekteri úshin 2001 jyly Shyjań jazýshylar odaǵynyń qazaq-qyrǵyz ádebıetine arnalǵan «Tulpar» ádebı syılyǵyn aldy. Qysqasy, Baýyjan Shormaquly Qytaıdaǵy qazaq ádebıeti men mádenıetiniń damýyna erekshe eńbek sińirgen, Qytaı qazaqtary arasynda eń kóp oqylǵan, tanymaldyǵy joǵary aqyn, jazýshy, etnogaf, qoǵam qaıratkeri. Aqjúrek aqyn 2019 jyly ata jurtqa at basyn buryp, Astanaǵa qonystandy.

Atalmysh keshte esimi elge belgili ánshiler Tolǵanbaı Sembaev, Erkin Shúkiman, Gúlmıra Sarına, Dáýrenbek Arkenov, Sáýlejan Taǵzıa, Esqat Nuralı, t,b ónerpazdar aqynnyń sózine jazylǵan ánderdi áýelete oryndady. Aqyn Baýyrjan Shormaquly júrekti terbeter otty óleńderin oqyp, jyrdan shashý shashty. Kúmbirli kúı oryndalyp, oıly oqyrmandar kezek-kezegimen sahnaǵa kóterilip, aqynnyń áserli jyrlaryn jatqa oqyp, keshtiń máresin asyrdy. Jemisti jyldar jalǵasyp, júrek terber ǵajap jyrlar jazyla beretinine senim mol!

Alash TURSYNÁLİ
aqyn, jýrnalıs