الەۋمەتتىك جەلىلەردى كىمنىڭ قانشالىقتى بەلسەنىدى پايدالانتىندىعى كوپشىلىككە ارينە قىزىق. مۇنداي اقپاراتتى Klout-تان الا الاسىز.
Klout – 2008 جىلى سان فرانسيسكودا قۇرىلعان الەۋمەتتىك ساراپتاما جاسايتىن كومپانيا. الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارىنىڭ بەلسەندىلىك جانە ىقپالدىلىق دارەجەسىن 1-100 اراسىنداعى بالل بويىنشا ولشەيدى. جۇيەگە تىركەلگەن قولدانۋشى ءوزىنىڭ قانشالىقتى ىقپالدى ەكەنىن بىلە الادى.
قازىرگى ۋاقىتتاعى Klout-تىڭ ەلىمىزدەگى رەيتينگىسى بويىنشا: ەسەن ەلەۋكەن – 77، مۇحامەدجان تازابەك – 77، مۇرات ابەنوۆ – 77، مەيىرجان اۋەلحان ۇلى – 76، بەرىك سۇلتان – 76، كارىم ءماسىموۆ – 75 (بۇل مالىمەتتەر كۇن سايىن وزگەرىپ تۇرادى). وسى ورايدا ينتەرنەتتىڭ بەلسەندى پايدالانۋشىسى، جۋرناليست، بلوگەر – مەيىرجان اۋەلحاننان سۇحبات الدىق. 

– اسسالاۋماعايلەيكۋم، اعا! Klout-تىڭ قازىرگى رەيتينگىسى بويىنشا جوعارعى كورسەتكىشكە يە بولىپسىز. الەۋمەتتىك جەلىنى قالاي، قانداي جولمەن پايدالانۋ ارقىلى وسىنداي ناتيجەگە جەتتىڭىز؟

– بۇگىنگى تاڭدا الەۋمەتتىك جەلىلەر ادامدار ءومىرىنىڭ ايىرىلماس بولىگىنە اينالىپ كەتتى. قازىرگى كۇنى الەۋمەتتىك جەلىلەر، بلوگ جۇرگىزۋگە ارنالعان پلاتفورمالار، سايتتار كوپ. سوعان بايلانىستى بەلسەندى پايدالانۋشىلار تەك ءبىر عانا جەلىگە تىركەلمەيدى. سول جەلىلەردەگى ءتۇرلى توپتارعا جازىلىپ، وزىنە قىزىقتى اقپاراتتاردى الىپ، سولاردى وقيدى، وزدەرىنە دوستار جينايدى. وسى تۇستا، الەۋمەتتىك جەلىدەگى تۇلعالانۋ دەگەن ۇعىم پايدا بولادى. ياعني، ءوزىنىڭ كوزقاراستارىمەن سايكەس كەلەتىن ادامدارمەن دوستاسادى نەمەسە تانىمال ادامدارعا، توپتارعا جازىلادى. سولاي توپتارداعى ادام سانى كوبەيەدى. جالپى، ساياساتتا جۇرگەن تۇلعالار، تاريحشىلار، اقىن-جازۋشىلار نەمەسە انشىلەر – ولاردىڭ وزدەرىنىڭ اتى «برەند». ياعني، ولاردى عالامتور پايدالانۋشىلار تانيدى دا، سول ادامارعا جازىلىپ، ولاردىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى تۇلعاسىن قالىپتاستىرادى. ۇلكەن اۋديتورياعا يە ەتەدى. ال ەندى ءبىز سەكىلدى قاراپايىم جۋرناليست نەمەسە بلوگەر قالاي تانىمالدىققا قول جەتكىزەمىز؟ ءبىز ونى الەۋمەتتىك جەلىدە توپتار، پاراقشالار اشۋىمەن شەشتىك. سول پاراقشالاردا ادامدارعا قىزىق بولاتىن، ەل وقيتىن ساپالى كونتەنتتى وقىرمانددارعا ۇسىندىق، سول توپتارىمىزعا ادامدار جينالا باستادى. مەنىڭ ۆكونتاكتە، Instagram جانە Facebook جەلىسىندە «ءسىز بىلمەيتىن قىزىقتار» اتتى توبىم بار. اتى ايتىپ تۇرعانداي ول توپتا ءتۇرلى قىزىقتى اقپاراتتار، فاكتىلەر جاريالانىپ تۇرادى. توپ ادامداردى قىزىقتىرىپ، وقىرماندار، جازىلۋشىلار كوبەيە بەردى. تانىمالدىق ءوز اتىمىزعا ەمەس، ءوزىمىز اشقان پاراقشاعا كەلگەن بولىپ ەسەپتەلىنەدى.

– الەۋمەتتىك جەلىلەردى قاي ۋاقىتتان باستاپ بەلسەنە پايدالانا باستادىڭىز؟

– «مىنبەر» جۋرناليستتەردى قولداۋ قوعامدىق قورى بار. سول قور ەڭ العاش جۋرناليستەرگە جاڭا مەديانى ۇيرەتە باستادى. ەڭ قاراپايىم gmail-دە پوچتا اشۋدان باستاپ، ءوزىڭنىڭ جەكە بلوگىڭدى جۇرگىزۋگە دەيىن ۇيرەتتى. كەيىننەن سول كوماندانىڭ ءبىر مۇشەسى بولىپ جۇمىس ىستەدىم. ءتۇرلى ترەنينگتەر ۇيىمداستىردىق، سولارعا جاڭا مەديادان ساباق وتكىزدىك. سوڭىنان بلوگ قۇرىلتايدى ۇيىمداستىرۋعا اتسالىستىق. ونى دا العاش بولىپ وسى «مىنبەر» ۇيىمداستىردى. سول كەزدە Wordpress پلاتفورماسىندا جەكە بلوگتارىمىز بولدى. كەيىننەن Wordpress بلوگتارى ءتۇرلى سەبەپتەرگە بايلانىستى جابىلا باستادى. قازاقستاندا اشىلماي قالدى. سودان بلوگەرلەر باسقا مۇمكىندىكتەرگە قاراي ىعىستى، بىرەۋ ءوزىنىڭ جەكە سايتىن اشتى، بىرەۋ Twitter-گە، ەندى بىرەۋى Facebook-قا كەتتى.

ءبىز دە سول كەزدە سايت اشىپ، ينتەرنەت-جۋرناليست بولىپ قىزمەت اتقارا باستادىق. «ماسساگەتتىڭ» كونتەنتىن بايىتۋعا ۇلەس قوسىپ، 2-3 جىل سوندا جۇمىس ىستەدىك. كەيىننەن ۆكونتاكتە، ينستاگرام جەلىسىندە توپ اشۋ ويعا كەلىپ، سونىڭ ناتيجەسىندە «ءسىز بىلمەيتىن قىزىقتار» توبى پايدا بولدى. كەيىننەن قازاقستاندا ينستاگرام جەلىسى تانىمالدىققا يە بولا باستادى. سەبەبى وندا شوۋ-بيزنەس وكىلدەرى ءجۇردى. ولارمەن بىرگە ءبىز دە ءوز پاراقشامىزدى اشتىق. ءقازىر جوبادا ۆكونتاكتەدە 450 مىڭداي، ينستاگرامدا 150 مىڭنان استام، فەيسبۋكتە 70 مىڭعا جۋىق جازىلۋشىلارىمىز بار. Youtube-تە ونلاين دارىستەر جۇرگىزىپ جۇرگەن كانالىمىز بولعان. ول جەردە ون مىڭنان استام جازىلۋشىلار بولعان. ول كانال جابىلىپ، ءقازىر سونى قايتا جانداندىرساق دەگەن وي بار. جالپى العاندا، الەۋمەتتىك جەلىنى بەلسەندى پايدالانىپ جاتقانىما 3-4 جىل بولدى.

– الەۋمەتتىك جەلىدەگى قازاق كونتەنتتەرىنە، پاراقشالارىنا كوڭىلىڭىز تولا ما؟

– ءقازىر الەۋمەتتىك جەلىدە مەنىكىنە ۇقساس كەلەتىن پاراقشالار وتە كوپ. كوڭىلىم تولاتىن دا، تولمايتىن دا تۇستارى بارشىلىق. سەبەبى، ول جەردە قازاقتىڭ قازاقىلىعىن، قازاقتىڭ اتىن، الاشتىڭ ابىرويىن اسقاقتاتىپ، ۇنەمى سونى دارىپتەپ، ناسيحاتتاپ جۇرگەن توپتار دا بار. سوسىن قازاقتى ماسقارالاپ، ونى ۇياتقا قالدىراتىن، ۇلتىمىزدىڭ اتىنا كىر كەلتىرەتىن، ءتىپتى، قاراۋعا ۇيالاتىن پاراقشالار دا بار. وكىنىشكە وراي، سونداي پاراقشالاردىڭ وقىرماندارى دا كوپ، بەلسەندىلىگى، ياعني لايك پەن رەپوستتارى وتە جوعارى. بۇنى وكىنىشتى جاعداي دەپ ايتۋعا بولادى. ونىمەن كۇرەسۋدىڭ جاقسى جولى – ءوزىمىز پاراقشالار اشىپ، ادامدارعا ءبىلىم بەرەتىن، يماندى، رۋحاني، تاريحي، پايدالى كونتەنتتەردى ۇسىنىپ وتىرۋ. ال جاڭعىنداي ناشار پاراقشالاردى جاۋىپ تاستاۋعا مۇمكىندىگىمىز جوق. تەك جەلى ادمينيستراسياسىنا شاعىم ءتۇسىرۋ ارقىلى عانا ۋاقىتشا، 1-2 اي كولەمىنە عانا بۇعاتتاپ تاستاۋعا بولادى. ءبىراق، ءبارىبىر تۇبەگەيلى جاۋىپ تاستاي المايسىز.

– جوعارىدا ايتىپ ءوتتىڭىز، ادامدارعا ءبىلىم بەرەتىن كانالدى قايتا ىسكە قوسۋ دەپ. الدا تاعى قانداي جوسپارلارىڭىز بار؟

– ءقازىر قازاق ينەرنەتىندە ورنى ويسىراپ تۇرعان ءبىر سالا ول – عالامتوردا جۇيەلى وقىتاتىن سايت جوق. مىسالى، اعىلشىن تىلىندە ەڭ ۇلكەن، اقىلى بولسا دا lynda.com دەگەن سايت بار. بۇكىل باعدارلامالاردى، قانداي جاڭا دۇنيە شىعادى، سونى يگەرۋدىڭ، ۇيرەتۋدىڭ ساباعى سول جاقتا دايىن تۇرادى. نەگىزىنەن اعىلشىن تىلىندە، ورىس تىلىندە دە وتە كوپ، جۇڭگو تىلىندە دە جۇيەلى، جاقسى جولعا قويىلىپ، ۇلكەن پورتال، سايتتار جاسالىنعان. سول جۇمىس ىستەپ تۇرعان سايتتىڭ ارقاسىندا ۇلكەن كوماندالار كۇنىن كورىپ وتىر دەپ ايتۋعا بولادى. قازاق تىلىندە دە ونداي جوبالار بولدى. ءبىراق، Photoshop، Corel، Flash، سايت جاساۋ، html-گە بايلانىستى 5-10 ساباق بولىپ بارادى داعى، ارى قاراي جۇيەلى تۇردە قولعا الىنىپ جاتقان جوق. مەنىڭ الداعى ماقساتىم – سونداي ۇلكەن ءبىر پورتال جاساۋ. وعان جۇيەلى ساباق، ءدارىس بەرەتىن ادامداردى قويىپ، پەداگوگيكالىق ادىسپەن جۇزەگە اسىرۋ. جالپى، قازاق عالامتور كەڭىستىگىندەگى وسى سالانى دامىتساق دەگەن وي.

– سۇحباتىڭىزعا راحمەت!

دەرەككوز: baq.kz