ەكسپو-2017 كورمەسى – تاريحي ۇلكەن ءومىر جولىنان وتكەن، ادامزاتتىڭ تاريحي بەلەستەرىندە تاعدىرلى عۇمىر كەشكەن قازاق ەلىنىڭ الەمدىك ساياسات ساحناسىنداعى بەدەلىن بيىكتەتەتىن ماڭىزدى شارا. جاھاندىق وركەنيەتپەن تانىستىراتىن بۇل دۇنيەجۇزىلىك كورمە جاڭا عاسىردا جاڭا بەلەسكە كوتەرىلگەن تاۋەلسىز قازاق ەلىنىڭ اسقاق رۋحىن، بەكزات بولمىسىن، قاجىماس قايراتىن، قۋاتتى كۇشىن، مويىماس مىنەزىن، جانشىلماس جىگەرىن كۇللى الەمگە پاش ەتەدى. سارىارقا الابىن رۋحاني مەرەكە الاڭىنا اينالدىرعان جاھاندىق جوبا حالقىمىزعا تاۋەلسىزدىكتىڭ رۋحىن سەزدىرەدى. ادامنىڭ وي كەڭىستىگىن كەڭەيتىپ، تانىمىن تەرەڭدەتەتىن بۇل الەمدىك كورمە بايتەرەكتەي بيىككە ۇمتىلعان قازاقستاننىڭ جاڭا داۋىردەگى دامۋ دەڭگەيىن دۇنيە جۇزىنە كورسەتەدى. التىن بەسىك اتامەكەنىمىزدە ءۇش ايعا جالعاساتىن حالىقارالىق كورمە ەگەمەن ەل بولىپ ەڭسەسىن تىكتەگەن، وزىق وركەنيەتكە قول جەتكىزگەن قازاق حالقىنىڭ الەمدىك كەڭىستىكتە باسەكەلەستىككە قابىلەتتىلىگىن دالەلدەيدى. قازاقتىڭ قاسيەتتى ورداسى – اسقاقتاعان استانا قالاسىندا ءوتىپ جاتقان عالامدىق شارا جەر بەتىندەگى جارقىن ومىرگە ۇمتىلعان ادامزاتتىڭ ۇشقىر قيالىنىڭ جەمىسىمەن، ءوي-ورىسىنىڭ جەتىستىكتەرىمەن تانىستىرىپ، ادامدى رۋحاني بيىكتەتەدى. قازاق رۋحىن اسپانداتىپ جاتقان جاھاندىق كورمە 100 ميلليارد نەيرون كلەتكالارىنان تۇراتىن ادام ميىنىڭ مۇمكىندىكتەرىنە تاڭقالدىرا تۇسەدى. تاريح ساحناسىنان تالاي عاسىر وتسە دە، عۇلاما جىلدار پاراعىن سۋدىرلاتىپ اقتارعان قوعامنىڭ قوزعاۋشى كۇشى – كەلەشەك ۇرپاق تۋعان جەر تورىندەگى بۇل دۇنيەجۇزىلىك وقيعانى ماڭگىلىك ماقتانىشپەن ايتىپ جۇرەدى. بۇگىنگى تاڭدا الەمنىڭ ايگىلى استانالارىنىڭ قاتارىنا قوسىلعان، ارمان قالاعا اينالعان ارايلى استانا شاھارى ەكسپو-2017 كورمەسىن تاماشالاۋ ءۇشىن الەمنىڭ ءار تۇكپىرىنەن جينالعان قوناقتاردى قۇشاق جايا قارسى الۋدا. جادىراعان جازدىڭ جىلى شۋاعىمەن شىرايلانعان استاناداعى ەكسپو كورمەسىمەن ءبىرقاتار الماتىلىقتار دا تانىسىپ كەلدى. ءبىز، وسى ورايدا، الەمدىك كورمەدەن العان اسەرلەرى تۋرالى الماتىلىقتارمەن اڭگىمەلەسكەن ەدىك.    

جاھاندىق وركەنيەتتىڭ جاڭا كوكجيەگىن اشاتىن كورمە

ۇلجالعاس احمەتوۆا، «مەد­ەكسپەرت» ءجشس-نىڭ ساتۋ ءبولى­ءمىنىڭ جەتەكشىسى:

– الەمدەگى 115 الپاۋىت مەم­لەكەت قاتىسقان دۇنيەجۇزىلىك تاريحي وقيعانىڭ ەلىمىزدە ءوتۋى – مەملەكەتىمىز ءۇشىن ۇلكەن مارتەبە. عالامات عالامدىق جوبا سان عاسىرلىق تاعىلىمدى تاريحى بار قازاق حالقىنا جاساعان تاعدىر­دىڭ تاماشا تارتۋى ىسپەتتى. ءدۇ­نيەجۇزىلىك دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، قازىرگى تاڭدا جەر جۇزىندە 2 ميلليوننان استام ەتنوس پەن ۇلتتار ءومىر سۇرەتىن كورىنەدى. تاريح ساحناسىندا تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعان ءاربىر مەملەكەت ءوزىنىڭ مەرەيىن تاسىتاتىن، بەدەلگە بولەيتىن الەمدىك اۋقىمداعى شارالاردى وتكىزۋ قۇرمەتىنە يە بولعىسى كەلەتىندىگى اقيقات. تمد كەڭىستىگىندە، كيەلى قازاق جەرىندە تۇڭعىش رەت وتكىزىلىپ جاتقان جاھاندىق كورمە، جالپى، ەكسپو كورمەلەرىنىڭ تاريحىندا تەرەڭ ماز­مۇنىمەن ءارى ماعىناسىمەن ەرەكشەلەنەتىنىن اتاپ وتكەن ابزال. قازاقستاننىڭ كوركەيۋىنە جانە گۇلدەنۋىنە سەپتىگىن تيگىزەتىن «ەكسپو-2017» كورمەسى ەلىمىزدە تەحنيكا مەن تەحنولوگيا سالاسىن دامىتۋدا جاڭادان جول اشادى. قازىرگى نارىق زامانىندا مەملەكەتىمىزدىڭ دامۋىنا يگى ىقپالىن تيگىزەتىن كوپتەگەن ماڭىزدى سالالاردى جانداندىرادى. بۇل كورمە – كوكتەگى كۇننەن شۋاق، جۇمىر جەردەن قۋات الاتىن ادام بالاسىنىڭ شەكسىز مۇمكىندىكتەرىنە، جەتىستىكتەرىنە تامساندىراتىنى كۇمانسىز. كورمەدە كورەرمەن نازارىنا ۇسىنىلعان يگى باستامالار – جەر بەتىندەگى ادامزات بالاسىنىڭ يگىلىگى ءۇشىن جاسالعان ىزگى شارالار. جان سارايىمىزعا جارىق تۇسىرەتىن ورەلى وزگەرىستەر مەن جاعىمدى جاڭالىقتارعا تولى كەرەمەت كورمە جاھاندىق وركەنيەتتىڭ جاڭا كوكجيەگىن اشادى. جالپى، جۇمىس بابىمەن استاناعا ىسساپارمەن بارعان سايىن جانىم جادىراپ، كوڭىلىم قۋانىشقا تولىپ قايتادى. ەڭسەلى ەلوردامىز، اسقاقتاعان استانامىز تابيعاتتىڭ ءتورت ماۋسىمىندا دا ارايلى اجارىمەن وزىنە تارتىپ تۇرادى. تاۋەلسىز مەملەكەتىمىزدىڭ ءىرى مەگاپوليسى بۇگىنگى تاڭدا الەمگە ايگىلى استانالاردىڭ قاتارىنان ويىپ ورىن الادى. قازىرگى جاز مەزگىلىندە مەرەكەلىك كوڭىل-كۇيمەن كومكەرىلگەن كورىكتى قالا كەرەمەت كورىنىسىمەن ادامعا قۋانىش سەزىمىن سىيلايدى. عالامات عالامنىڭ ءار بۇرىشىنان كەلگەن قوناقتاردى باۋىرىنا باسقان سارىارقانىڭ توسىندەگى قازاقتىڭ قاسيەتتى قالاسى قۋانىشتان قۇلپىرىپ تۇرعانداي. اتا سالتىن ارداق تۇتقان بارشا قازاقستاندىقتاردىڭ جۇرەگىندە ەرەكشە ورىن الاتىن ارۋ استانا – بولاشاعى بيىك قالا.

جاستاردى عىلىم تەڭىزىندە ءجۇزدىرىپ، ءبىلىم الەمىنە ساياحات جاساتادى

راۋشان جەكسەنبايەۆا، №78 مەكتەپ-گيمنازياسىنداعى ين­فورماتيكا جانە ءوزىن-وزى تانۋ پاندەرىنىڭ ءمۇعالىمى:

– ەكسپو-2017 حالىقارالىق مامانداندى­رىلعان كورمەسىن كورۋ ءۇشىن  استانا قالاسىنا ارنايى باردىم. شىنىمدى ايتسام، بۇل مەنىڭ ارۋ قالاعا ەڭ العاشقى سا­پارىم بولدى. شىرايلى شاھار­دى، الەمدىك كورمەنى تولىق تاماشالاپ ۇلگەر­مەگەندىكتەن، جاقىندا ەلوردامىزعا ەكىنشى رەت بارىپ كەلدىم. استانا جۇرەگىمدە ەشقاشان ۇمى­تىلمايتىن ەرەكشە اسەر قالدىردى. ماماندىعىم ءمۇعالىم بولعاندىقتان، ەكسپو كورمەسىن كورۋ ءۇشىن ەلىمىزدىڭ  ءار وڭىرىنەن كەلگەن وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەردى كورىپ، قۋانىپ قالدىم. سەبەبى، ەگەمەن ەلىمىزدىڭ بولاشاعى جان-جاقتى رۋحاني ءبىلىم العان، وتانسۇيگىشتىك سەزىمىن دىلىنە دارىتقان، رۋحى بيىك جاس ۇرپاقتىڭ قولىندا. ەلىمىزدىڭ وزگە مەملەكەتتەردەن ەكونوميكالىق، تەحنيكالىق، رۋحاني، مادەني جاعىنان وزىق بولۋىنا ءبىلىمدى جاستاردىڭ اسەر ەتەرى انىق. جارقىن بولاشاقتا جالىندى جاستاردان ۇلكەن ءۇمىت كۇتەتىن ەلباسىمىز بۇگىنگى تاڭدا جاس ۇرپاقتىڭ جاڭا زامان تالابىنا ساي ساپالى ءبىلىم الۋىنا جان-جاقتى جاعداي جاساۋدا. ەكسپو-2017 كورمەسى جاستاردى عىلىم تەڭىزىندە ءجۇزدىرىپ، ءبىلىم الەمىنە ساياحات جاساتادى. ءاربىر ادام تەك بىلىمىمەن عانا جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزىپ، بيىك بەلەستەردى باعىندىرادى. ءبىلىمدى ادام عانا ومىردە بيىككە سامعاي الادى، ارمانىنىڭ اسقار شىڭىنا شىعا الادى. ەكسپو كورمەسى بارلىق جاستاردى قورجىندارىن رۋحاني قىمبات قازىناعا، ءبىلىمنىڭ بايلىعىنا تولتىرۋعا باۋليدى. ەكسپو كورمەسى بالدىرعانداردى بالالىقتان دانالىققا جەتەلەيدى.

«نۇر الەم» سفەراسىنا كىرگەندە قيال-عاجايىپ عالامدا جۇرگەندەي سەزىنەسىز

انەل وتەگەنوۆا، جۋرناليست:

– دۇنيە جۇزىندەگى الپاۋىت مەملەكەتتەرمەن بىرگە جارقىن بولاشاققا قادام باسقان قازاقستانداعى ەكسپو-2017 كورمەسى ءوزىنىڭ اۋقىمدىلىعىمەن جانە جاڭا تەحنولوگيالىق ەكسپوزيسيالارىمەن كۇللى الەم جۇرتشىلىعىن تاڭداي قاقتىردى. كورمەدە قانشا رەت كورسەڭىز دە، كوڭىلدىڭ كوزى تومايتىن كەرەمەت كورىنىستەر كوپ. ەكسپوزيسياداعى ادامنىڭ پورت­رەتىن سالاتىن روبوتتار، ۇلتتىق پاۆيلو­نى­مىزداعى سەنسورلىق قابىرعالار، رەسەي پاۆيلو­نىنداعى ءمولدىر مۇزدار – مۇنىڭ بارلىعى جاڭا داۋىردەگى ادامزات بالاسىنىڭ قول جەتكىزگەن تاڭعاجايىپ جەتىستىگى. جاڭا تەحنولوگيالار ارقىلى جاسالعان كەيبىر كەرەمەت كورىنىستەرگە قاراپ، ءتىپتى، ءوز كوزىڭىزگە ءوزىڭىز سەنبەي قالاتى­نىڭىز راس. مىسالى، «نۇر الەم» سفەراسىنا كىرگەندە شەتەلدىك 3D فورماتىنداعى كينولاردا كورسەتەتىن جەر بەتىنەن جىراقتاعى قيال-عاجايىپ عالامدا ساياحات جاساپ جۇرگەندەي سەزىنەسىز. توڭىرەكتەگى تاڭعاجايىپ تەحنولوگيالاردى تامسانا تاماشالاپ ءجۇرىپ، تىلسىم كۇيگە ەنەسىز. ىرگەلى شارا بارىسىندا جۇرتشىلىققا كۇندىز-تۇنى قىزمەت كورسەتىپ جۇرگەن ەرىكتىلەردىڭ ەڭبەگى ەرەكشە. مۇحيتتىڭ ارعى جاعىنان كورمەنى كورۋگە كەلگەن شەتەلدىك قوناقتاردىڭ قۋانىشىندا شەك جوق. بۇيىرسا، كورمەنى كورۋ ءۇشىن وسى اپتادا تاعى دا استاناعا بارامىن دەپ جولعا دايىندالىپ ءجۇرمىن. كەرەمەت كورمەنى ءالى ءوز كوزىمەن كورمەگەندەرگە استاناعا اسىعىڭىزدار دەپ كەڭەس بەرگىم كەلەدى.

كورمەدەگى ءار پاۆيلون ادامنىڭ ءوي-ورىسىن دامىتادى

ادىلەت جۇمانوۆ، فەلدشەر:

– ماعان ەكسپو-2017 حالىقارالىق كورمە­سىندە سلوۆاكيا پاۆيلونى كورەرمەنگە ۇسىنعان زاماناۋي ۇلگىدە جاسالعان «ەكو-ۇي» قاتتى ۇنادى. مۇندا ادامعا قاجەتتى دۇنيەلەردىڭ بارلىعىن تابادى ەكەنسىز. جاڭا ءۇي، ءتىپتى، كۇننەن قۋات الىپ، جاڭبىر سۋىن تازارتادى ەكەن. «بارلىق ادامعا ارنالعان بيوەنەرگەتيكا» دەپ اتالاتىن تايلاند پاۆيلونى دا الەمدىك كورمەدەگى كورەرمەندەردىڭ قىزىعۋشىلىعىن تۋدىردى. ءۇش كورمە زالىنان تۇراتىن پاۆيلوندا ينتەراكتيۆتى دەمونستراسيا ارقىلى قانت قۇراعى، ەۆكاليپت، كاۋچۋك، كۇرىش، جۇگەرى، تاپيوكي، پالما مايىنان ەنەرگيا الۋ تەحنولوگيالارىمەن تانىسۋعا بولادى. ەكسپو-2017 كورمەسىندە ۇلت­تىق كۇنىن اتاپ وتكەن سەربيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پاۆيلونى ەنەرگيانى بيوماسسادان ءوندىرۋدىڭ تەحنولوگياسىن تانىستىردى. جاسىل ەنەرگەتي­كانى قولدايتىن سومالي ەلى دە حالىقارالىق كورمە اياسىندا ۇلتتىق كۇنىن اتاپ ءوتىپ، مەرەكەلەرىنە وراي سالت-داستۇرلەرىن تانىتاتىن باعدارلامامەن كورەرمەندەردى ءتانتى ەتتى. ال ماداگاسكار پاۆيلونىنىڭ قۇرىلىمى ەلدىڭ ەنەرگەتيكالىق مۇمكىندىگىن اشادى. وندا كۇن جانە جەل ەنەرگەتيكاسىن دۇرىس قولدانۋدىڭ زاماناۋي تەحنولوگيالارى تانىستىرىلعان. جالپى، ەكسپو كورمەسىندەگى قاي مەملەكەتتىڭ پاۆيلونى بولسىن، ادامنىڭ ءوي-ورىسىن دامىتادى.

دايىنداعان – بالنۇر احمەت.