سوڭعى ءتورت جىلدا قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق دامۋ قارقىنى باياۋلادى. ەكى جىل (2015، 2016 جج) ەكونوميكالىق داعدارىستا بولدى: قازاقستاننىڭ ىشكى جيىنتىق ءونىمى (ءىجو، ورىسشا-اعىلشىنشا JDP، ۆۆپ). ماسەلەن ءىجو ءوسىمى: 2015 جىلى 1،2% بولىپ، ال 2016 جىلى 1،0% بولعان ەكەن. بۇل وتە تومەن كورسەتكىش ەدى. الەمدەگى وتىز دامىعان ەل قاتارىنا قوسىلۋ ءۇشىن ءتورت پايىزدىق ءوسىم كەرەك. وسى ەكى ءساتسىز ەكى جىلدىڭ اسەرىنەن ءبىزدىڭ ەكونوميكا الەمدەگى 42-ورىننان 58-ورىنعا ءتۇسىپ كەتتى. جاعدايدى تۇزەتۋگە 2016 جىلدىڭ 9 قىركۇيەگىنەن پرەمەر-مينيستر بولىپ ساعىنتايەۆ تاعايىندالدى. Forbes.kz بايانداۋىنشا، جاعداي ءتىپتى ءماز بولماپتى: 2015 جىلى ءىجو 16،7 پايىزعا تۇسكەن. 2013 جىلمەن (13 891 دوللار) سالىستىرعاندا ءىجو ءبىر جانعا شاققاندا 24،3 پايىزعا قىسقارىپ، 10 510 دوللارلى قۇرادى [https: //forbes.kz/ massmedia/ ekspert_vvp_kazahstana _v_2016_upal_na_27/].
ساعىنتايەۆتىڭ كەلۋىمەن جاعداي كۇرت تۇزەلدى، ءبىراق ءوسىم ۇزاققا سوزىلمادى. 2017 جىلى قازاقستان ەكونوميكاسى 4% ءوستى. بۇل الەمدەگى ورتا قارقىن 3.8% جوعارى ەدى.[ قازاقستانداعى ءىجو ءوسىمى 2017 جىلى 4 پايىزدى قۇرادى – تيمۋر سۇلەيمەنوۆ. https://www.inform.kz/ru/rost-vvp-kazahstana-v-2017-godu-sostavil-4-timur-suleymenov_a3119213] .
2018 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتى جىلدىعىندا قازاقستاننىڭ ءىجو ودان دا تاماشا بولىپ كەلە جاتىر ەدى (4.1%)، بىراك لوكالدى بانك داعدارىسى قىلاڭ ەتتى دە بانك وتىرىپ قالدى، ال ءۇشىنشى بانك مەملەكەت قارجىسىمەن قايتا اياققا تۇرا باستادى. بۇل جاعداي قازاقستاننىڭ ءىجو كەرى اسەر ەتەدى.ياعني ءبىزدىڭ ەكونوميكا الەمدەگى 55 ورىننان ءسال الدىعى جىلجۋىمىز ىقتىمال، ءبىراق الدىداعى ءۇش ايدىڭ ناتيجەسىن كورەيىك. جاقسى جاڭالىقتار دا بار-مۇنايدىڭ باعاسى ءوستى، ۋران كەن بايلىعىن مەن مەتالل ساتۋ ءوستى، بيداي نارىعى كوتەرىلدى. ۋران الۋشى نارىعىمىز-قىتاي. جالپى مەتالل ەكسپورتى.
تاعى ءبىر پوزيتيۆتىك فاكتور: ءوندىرىستىڭ ءونىمدى قوسىمشا وڭدەۋ سالاسى قولعا الىنا باستادى.[... وڭدەۋ ونەركاسىبى 6،2% -عا ءوستى. ەكونوميكالىق ۆەدومستۆونىڭ مالىمەتى بويىنشا، قاعاز ونىمدەرىن، حيميا ونەركاسىبىن جانە فارماسيەۆتيكا ءوندىرىسىن ەكى ەسە ءوسىرۋ بايقالادى. https: //ru.sputniknews.kz/ economy /20180417/ 5316699/kazakhstan-ehkonomika-stabilnost.html]
سوڭعى ەكى جىلداعى قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ وسۋىنە بيۋدجەتتىك قارجىلار ءۇي قۇرلىسىنا جۇمسالىپ جاتىر. ءبىراق ءۇي قۇرلىسى ۇدايى ەكونوميكانى كوتەرە بەرمەيدى.بۇل رەسۋرستىڭ دا شەگى بار.
سوندا ەكونوميكانىڭ ۇدايى ءوسۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟ نە قاجەت؟ جاۋاپ رەفورمالار قاجەت. ول رەفورمالار كىم جاسايدى؟ مەنىڭ ويىمشا، پرەزيدەنتتىڭ قولىنان كەزەكتى رەفورمالار كەلەدى. ۋاجدەر: پرەزيدەنتتىڭ 1990 جىلدارداعى پرەمەر –مينينيستر قاجىگەلدينمەن جاساعان راديكالدىق ەكونوميكالىق رەفورمالار اۋىر بولسا دا، قازاقستان ەكونوميكاسىن ەسەلەپ ءوسىردى. نازاربايەۆ – تەحنوكرات ،ءبىراق پلاستيكالىق، يكەمدى تۇلعا، ءساتتى جانە باتىل رەفورمالار جاساۋ تاجىريبەسى بار. ونىڭ تاعى دا رەفورمالارعا بارۋ ىقتيمالدىعى بار.
بۇگىنگى كۇنى قۇقىقتىق جانە ساياسي رەفورمالار قاجەت-باسقا التەرناتيۆا توقىراۋ، ستاگناسيا ، ۇلكەن ەكونوميكالىق ، الەۋمەتتىك ءتىپتى ساياسي داعدارىس بولۋى دا مۇمكىن.
ءازىمباي عالي
