"گاۋھارداي اسىل قىزدارىمىزدى قورعاماساق، ادۆوكاتتىعىما سىن بولار..."

/uploads/thumbnail/20190131150004820_small.jpg

ەلىمىزگە بەلگىلى زاڭگەر ابزال قۇسپان ءانشى گاۋحار الىمبەكوۆانى قورعاۋعا نيەت ءبىلدىرىپ وتىر، دەپ جازادى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى. ساۋلە ءابىلداحان قىزى بۇل جايىندا ءوزىنىڭ Facebook پاراقشاسىندا جازىپ، گاۋحار الىمبەكوۆانىڭ ونەرىن تىلگە تيەك ەتتى.

"حالىقتىڭ سۇيىكتى ءانشىسى، بەلگىلى كومپوزيتور گاۋھار الىمبەكوۆانى بىلمەيتىن قازاق كەمدە-كەم...
گاۋھاردىڭ اندەرىنسىز قازاقتىڭ تويى وتپەگەن...
توي جاساعان، توي كورگەن ءارقايسىسىڭىز (ءتىپتى ونى سوتتاعان سول سوتتىڭ ءوزى دە بالكىم!..) گاۋھاردىڭ انىمەن كەلىن ءتۇسىرىپ، گاۋھاردىڭ انىمەن قىز ۇزاتتىڭىزدار...
قازاق ونەرىنە، قازاق مادەنيەتىنە وراسان زور ەڭبەك سىڭىرگەن گاۋھارداي تالانتىنىڭ ەڭبەگىن باعالاپ، قازاقستان ۇكىمەتى قاشان ءبىر جاپىراق اتاق نەمەسە باسىنا باسپانا بەردى؟ ءيتتىڭ يتاقايىنا بەرىپ (ساتىپ، ۇلەستىرىپ) جاتقان ق ر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى دەگەندى السا، وسى گۋھار الۋى كەرەك ەدى عوي...
ءبىزدىڭ ۇكىمەت گاۋھاردىڭ ورنى تۇرمە دەپ شەشتى..." - دەيدى جۋرناليست ساۋلە ءابىلداحان قىزى.

ءانشىنىڭ باسىنا قارا بۇلت ۇيىرىلگەنىن جانە بۇل جاعدايعا بەيجاي قاراپ وتىرا المايتىنىنا نيەت بىلدىرە وتىرىپ، زاڭگەر ابزال قۇسپانمەن وسى ماسەلە توڭىرەگىندە ءسوز قوزعاعانىن ايتادى.

ادۆوكات ابزال قۇسپان ءوز كەزەگىندە بىلاي دەپ جاۋاپ بەرىپتى:

– "جالپى، وتباسىمدا بولعان سوڭعى جاعدايلارعا بايلانىستى كوپ ىستەن باس تارتىپ جۇرگەنىمدى بىلەسىڭ... ءتىپتى، الماتىداعى، استاناداعى ءبىراز جەكەلەگەن ىستەردەن باس تارتىپ، اقشالارىن قايتارىپ بەرىپ، باسقا ادۆوكات تاۋىپ بەرىپ، تىنىش قانا ۇيدە جاتقانمىن... ءبىراز ۋاقىت تايم-اۋت الىپ، قىزىمنىڭ جىلىن بەرگەنشە كوپ ىسكە كىرىسپەيمىن، وتباسىمنىڭ جانىندا كوبىرەك بولامىن دەپ ويلاعان ەدىم. ءبىراق مىنا جاعداي باسقا جاعداي... گاۋھار الىمبەكوۆا – ءبارىمىزدىڭ سۇيىكتى ءانشىمىز. گاۋھارداي ەلىنە ەرەن ەڭبەگى سىڭگەن تالانتتى ارۋىمىزدىڭ باسىنا ءىس ءتۇسىپ جاتقاندا، ءارى ءوزىڭنىڭ ءوتىنىشىڭدى اياقاستى ەتكەندەي بولمايىن دەپ، وسى ىسكە ارالاسقىم كەلىپ وتىر. بۇعان تاعى مىناداي بىرنەشە سەبەپ بار:
بىرىنشىدەن: جالپى، تۇرمە دەگەن نە ءۇشىن سالىنادى؟ تۇرمە دەگەن – قوعامعا ءقاۋىپتى ادامداردى وقشاۋلاۋ ءۇشىن، باسقا ادامدارعا زيانى تيمەۋ ءۇشىن، قوعامنان الاستاۋ ءۇشىن سالىنادى. بولدى! تۇرمەنىڭ باسقا فۋنكسياسى جوق! ياعني، ادام ولتىرگەن، بالا زورلاعان، ايەل زورلاعان، ۇرلىق جاساعان، كىسى توناعان... قىسقاسى تۇرمە – قوعامعا ءقاۋىپتى، ادامداردىڭ ومىرىنە، دەنساۋلىعىنا ءقاۋىپ كەلتىرەتىن قانىشەر، زورلىقشى، ادامداردى قوعامنان الىس ۇستاۋ ءۇشىن سالىنادى. ۇرىنى قانشا جەردەن سەن تىيامىن دەسەڭ دە، ول ءبارىبىر ۇرلىعىن قويمايدى. ۇرلىق – پسيحولوگيالىق اۋرۋدىڭ ءبىر ءتۇرى دەپ ەسەپتەيدى عالىمدار... كىسى ولتىرگەن قانىشەرلەر، زورلىقشىلار ەكىنشى رەت تاعى كىسى ءولتىرۋى، زورلاۋى ابدەن مۇمكىن... ءسوز جوق، ولاردى قوعامنان الاستاۋ كەرەك...
ال ەندى گاۋھار الىمبەكوۆا كىم؟ ول بۇكىل قازاق ەلىنە تانىمال تۇلعا، بەلگىلى ءانشى، تالانتتى كومپوزيتور. ءدال سول گاۋھار ءبىزدىڭ قوعامعا سونشالىقتى ءقاۋىپتى ادام با؟ ونى وسىنشاما 6 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىراتىنداي نە كۇن تۋدى؟ بۇل دەگەن وتە اۋىر جازا! 
بۇل سوزىمە قاراپ باسقالار وي ءتۇيىپ قالماسىن، «ە، ول كىنالى ەكەن، ماسەلە تەك جازاسىنىڭ اۋىرلىعىندا ەكەن» دەپ. جوق. ونىڭ كىنالى-كىناسىز ەكەندىگىن مەن ازىرگە تاپ باسىپ ايتا المايمىن. مەن ءالى ىسپەن تانىسپاعاندىقتىن، ءىستىڭ ءمان-جايىن بىلمەگەندىكتەن، ازىرگە وسىلاي ايتىپ وتىرمىن. ءبىراق وعان بەرىلگەن جازا وتە اۋىر جازا جانە ادىلەتسىز جازا ەكەندىگىن باسا ايتقىم كەلەدى. بۇل كوزگە ۇرىپ تۇر. 
الىسقا بارماي-اق قويالىق، ءنيدى ايتايىق: 1 ملن دوللار پارا الىپ جاتقان جەرىندە ۇستالادى، وعان جازا تاعايىنداماق تۇگىلى، ءىسىن قىسقارتىپ تاستايدى. مەن بىلەتىن باسقا دا كوپتەگەن ىستەر بار، ونىڭ ءبارىن دە ۋاقىتى كەلگەن كەزدە كورسەتەمىن – قانداي جاعدايدا ءبىزدىڭ سۋديالار قانداي جازا تاعايىندادى – نەبىر وتە اۋىر قىلمىستار بويىنشا وتە جەڭىل جازالار تاعايىنداپ كەلدى، تۇككە تۇرعىسىز وسىنداي ۇساق-تۇيەك، جەڭىل ازاماتتىق ىستەر بويىنشا اۋىر جازالار تاعايىنداعان ىستەر وتە كوپ. سوندا سول ىستەردىڭ باسى-قاسىندا جۇرگەن ءبىزدىڭ تەرگەۋشىلەردىڭ، پروكۋرورلاردىڭ، سۋديالاردىڭ ماقساتى نە؟ 
ءدال گاۋھارعا كەلگەندە مۇنداي جازا تاعايىنداۋ كىمگە، نە ءۇشىن كەرەك بولدى؟ تۋرا حالىقتىڭ ادەيى اشۋ-ىزاسىن تۋدىرعىسى كەلگەندەي وي قالدىرادى. باسقا جولى جوقتاي، بىردەن ءاي-شايعا قاراماستان، 6 جىل باس بوستاندىعىنان ايىرادى...
تاعى قايتالاپ ايتامىن، ءبىر نارسە انىق – گاۋھار قوعامعا ءقاۋىپتى ادام ەمەس! وعان 6 جىل باس بوستاندىعىنان ايىراتىنداي ەشقانداي قاجەتتىلىك جوق ەدى. تاعايىندالعان جازا وتە ادىلەتسىز دەپ سانايمىن.
ەكىنشىدەن، بىزدە ابدەن تاجىريبەگە ەنگەن ماسەلە بار، ول – ءبىر ادامنىڭ ارىزىمەن «الاياقتىق» بابىمەن ءىس قوزعاۋ وتە قيىن جانە كوپ جاعدايدا – 99،9 % مۇمكىن ەمەس! مۇنداي ىستەر نەگىزىنەن، ازاماتتىق-قۇقىقتىق قارىم-قاتىناس نەگىزىندە «اقشا بەردىڭ بە، ءوندىرىپ ال» دەپ كەرى قايتارىلادى. ءدال گاۋھارعا بىلەكتەرىن ءتۇرىنىپ كىرىسكەندەرى مەنى تاڭعالدىرىپ وتىر... 
ۇشىنشىدەن، بۇل، ءسوز جوق، حالىقتىڭ اشۋ-ىزاسىن تۋدىراتىن نارسە. مىسالى، رەسەيدە، اللا پۋگاچيەۆا دەمەي-اق قويايىق، كەز-كەلگەن ورتاشا ءانشىنىڭ باسىندا وسىنداي جاعداي بولۋى مۇمكىن بە؟ مۇمكىن ەمەس. ويتكەنى ولاردا ۇلت دەگەن ۇعىم بار، ۇلت نامىسى، ۇلت ماقتانىشى دەگەن ۇعىم ءبىرىنشى ورىندا تۇرادى. ۇلتتىق ونەرگە، ۇلتتىق مادنەيەتكە قاتىسى بار ادامدارىن ولار مۇنشالىقتى قورلامايدى. ال بىزدە نەگە قازاققا عانا ءقادىرلى، قازاققا عانا سىيلى ادامداردىڭ باسىنان اركەز وسىلاي بۇلت ايىرىلمايدى؟ مىسالى، تۇڭعىشباي جامانقۇلوۆتى الىپ قارايىق. قانداي ادام ەدى؟ بۇكىل حالىقتىڭ ماحابباتىنا، قۇرمەتىنە يە بولعان ادام ەدى! وسىنداي ۇلت ماقتانىشتارىن ءبىز وپ-وڭاي تۇرمەگە قاماپ، وپ-وڭاي سوتتاپ، حالىقتىڭ پىكىرىنە پىسقىلىپ تا قاراماستان، حالىقتىڭ الدىنداعى بەدەلىن وپ-وڭاي تاپتاي سالامىز. بۇل ءبىزدىڭ سوت جۇيەسىنىڭ قوعام پىكىرىمەن، قوعام ويىمەن ساناسپايتىندىعىن كورسەتەدى. نەگە قوعاممەن ساناسۋ كەرەك دەيتىن سۇراققا كەلەتىن بولساق، بۇل زاڭگەرلەر اراسىندا الدەقاشان بەلگىلى: ءسوزىمنىڭ باسىنداي ايتتىم عوي - ءقاۋىپتى ادامداردى قوعامنان الشاقتاتادى. ياعني، قىلمىستىق ءىس دەگەن – قوعامنىڭ مۇددەسىن قورعاۋ ءۇشىن، قوعامعا ءقاۋىپتى ادامداردى قوعامنان الاستاۋ ءۇشىن قوزعالادى. سوندىقتان قوعامنىڭ پىكىرى بۇل جەردە رول ويناۋ كەرەك، ەسكەرىلۋ كەرەك. ءبىز وسىنى ەسكەرۋدى ۇمىتىپ بارامىز. بۇل وتە وكىنىشتى. يا بولماسا، ءبىزدىڭ بيلىك قازاق دەگەن قوعامنىڭ بار ەكەنىن بىلمەيدى، بىلسە دە، بىلمەگەنسيدى، كورمەگەنسيدى، يا بولماسا، قازاقتى كوزگە ىلۋگە تۇرمايتىن قوعام دەپ ەسەپتەيدى. قازاق – ق ر كونستيتۋسياسى بوويىنشا – مەملەكەت قۇراۋشى ۇلت. وسى جەردىڭ، ەلدىڭ يەسىمىز. وسىلاي ەكەنىن بىلە تۇرا، ادەيى قازاقتىڭ شابىنا ءتۇرتىپ، اشۋ-ىزاسىن تۋدىرعىسى كەلەدى. بۇل – جالعىز گاۋھارعا قاتىستى ەمەس، جالپى ايتىپ وتىرعان ماسەلە.
ەگەر گاۋھار ءوزى سەنىم ءبىلدىرىپ، وسى ىسپەن اينالىسۋىمدى سۇراسا، گاۋھارداي اسىل قىزدارىمىزدى قورعاماساق، ەلدىگىمىزگە دە، ەرلىگىمىزگە دە، ادۆوكاتتىعىما دا سىن بولار".

ۇسىنعان: نازەركە لابيحان

پىكىر قالدىرۋ

قاتىستى ماقالالار