ءبىزدىڭ ەلىمىزدە عانا ەمەس، بۇكىل الەمدە، وكىنىشكە قاراي، ونكولوگيالىق اۋرۋلاردىڭ ءتۇرى دە، ولارعا شالدىققان ناۋقاستاردىڭ سانى دا كوبەيۋدە. كوپتەگەن ادامداردىڭ بۇل دياگنوزدى ۇكىم رەتىندە قابىلدايتىنى راس. ءبىراق قازىرگى زامانعى مەديسينا مەن عىلىم ونكولوگيالىق اۋرۋلاردىڭ باسىم بولىگىن ەمدەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ولاردى ەمدەۋگە جىل سايىن ميللياردتاعان قاراجات بولىنەدى. بيىل ول قاراجات كولەمى تاعى دا ءبىرشاما ارتتى.

«استانا قالاسى بويىنشا ونكولوگيالىق اۋرۋلار بويىنشا 2018 جىلى 3 782 678 تەڭگە بولىنسە، وسى جىلى، ياعني 2019 جىلى 4 708 215 تەڭگە ءبولىنىپ وتىر. سونداي-اق، ونكولوگيالىق باعدارلامالار شەڭبەرىندە قوسىمشا قاراجات قاراستىرىلعان» دەيدى «الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ قورى» كەاق استانا قالاسى بويىنشا فيليالىنىڭ ديرەكتورى نۇرلىبەك قابدىقاپاروۆ.

مەديسينا تىلىندە ونكولوگيا — گرەكتىڭ «قاتەرلى ىسىك جانە ءىلىم» دەگەن ءسوزىن بىلدىرەدى. وبىر جاسۋشاسى تەز ءوسىپ، بەلگىلى ءبىر ۋاقىتتا قان جانە ليمفا تامىرلارى ارقىلى اعزانىڭ مۇشەلەرىنە تارايدى نەمەسە بالالايدى. ءسويتىپ، جىلىنا جەر بەتىندە ميلليونداعان ادامداردىڭ ءومىرىن جالمايدى. بۇل كورسەتكىشتى ازايتۋ جولىندا دارىگەرلەر قولدان كەلگەن مۇمكىندىكتى جاساۋدا.

♦دەرتى اسقىنىپ، دارمەنى تاۋسىلعان اينۇردىڭ رۋحى كۇننەن-كۇنگە كۇشەيىپ كەلەدى

ال ءار ادام ءوز تاراپىنان نە ىستەي الادى؟

دارىگەرگە دەر كەزىندە قارالۋ ارقىلى اۋرۋدىڭ ءقاۋپىن ازايتا الادى. ەگەر دەر كەزىندە سكرينينگتىك زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلسە ونكولوگيالىق اۋرۋلاردىڭ باسىم بولىگىن ەرتە انىقتاۋعا بولادى. وبىردى دەر كەزىندە انىقتاۋ ەم-دومنىڭ ناتيجەسىن ارتتىرىپ، پاسيەنتتەردىڭ ءومىرىن ۇزارتۋعا، ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. مىسالى، ءسۇت بەزى وبىرىن باستاپقى كەزەڭدە انىقتاعان جاعدايدا ناۋقاستاردىڭ 94 پايىزىن تولىق ەمدەپ جازۋعا بولادى.

كەيبىر ازاماتتار ونكولوگيا ديسپانسەرىنە جىبەرگەن كەزدە قورقىپ، 3-4 اي نەمەسە 1-2 جىلعا دەيىن بارماي، اتى جامان اۋرۋدى وزدەرى ءورشىتىپ الادى. 1-2 جىل جۇرگەننەن كەيىن قاتەرلى ىسىكتى توقتاتۋ قيىن، ارى قاراي وسە بەرەدى. باسقا ءبىر فاكتورلار اسەر ەتەتىن بولسا، ءتىپتى قيىن. كەيبىر ناۋقاستار ىسىكتى قىزدىرادى نەمەسە ماسساج جاسايدى. قاتەرلى دە، قاتەرسىز دە ىسىكتەردى ولاي ۇگىپ، ۋقالاپ (ماسساج جاساپ)، باسقا نارسەلەرمەن قىزدىرۋعا مۇلدەم بولمايدى. وندايدا قاتەرلى ىسىك ءورشي بەرەدى. ورشىگەن سايىن جاسالعان ەمنىڭ دە تيىمدىلىگى تومەندەي بەرەدى. ناۋقاستار دارىگەرگە وبىردىڭ جاڭا باستالىپ كەلە جاتقان ساتىسىندا كەلەتىن بولسا، تاعايىندالعان ەمنىڭ  تيىمدىلىگى، ناتيجەسى جوعارى بولادى.

قاتەرلى ىسىك قايدان پايدا بولادى؟

قاتەرلى ىسىكتىڭ قايدان پايدا بولاتىنىن ءدوپ باسىپ ايتۋ قيىن. قاتەرلى ىسىكتىڭ پايدا بولعانى، وكىنىشكە وراي، ادامعا بىردەن بىلىنبەيدى. تەك ىسىك وسكەن كەزدە، جان-جاعىنداعى ۇلكەن جۇيكە تالشىقتارىن، تامىرلارىن نەمەسە اسقازان، تىك ىشەك، ت.ب. سەكىلدى اعزا مۇشەلەرىنىڭ ساڭىلاۋىن جاپقان كەزدە عانا بايقالادى.

قاتەرلى ىسىكتىڭ پايدا بولۋ وشاقتارىنىڭ ءبىرى — سوزىلمالى اۋرۋلار. سوندىقتان سوزىلمالى اۋرۋلاردى ۋاقىتىلى ەمدەتكەن دۇرىس. 

دەرەكتەر

2018 جىلدىڭ سوڭىنداعى ەسەپ دەرەكتەرى بويىنشا، استانادا 9665 ادام قاتەرلى ىسىك بويىنشا ديسپانسەرلىك ەسەپتە تۇر. ونىڭ 1846-سىنا قاتەرلى دياگنوز العاش رەت قويىلعان.

ەلىمىزدە ونكولوگيالىق اۋرۋلاردىڭ ىشىندە ءسۇت بەزى، جاتىر موينى، تىك ىشەك، اسقازان جانە وڭەش، پروستاتا بەزىنىڭ قاتەرلى ىسىگى سىندى تۇرلەرى كوپ كەزدەسەدى.

2018 جىلى ءسۇت بەزى قاتەرلى ىسىگىنەن 315 ايەل كوز جۇمعان. وكپە وبىرى 754 ادامنىڭ، ۇيقى بەزى وبىرى 202 ناۋقاستىڭ ولىمىنە سەبەپشى بولدى.  

الدىن الۋعا بولا ما؟

ارينە. پروفيلاكتيكالىق تەكسەرۋلەر مەن سكرينينگتەردەن ءوتىپ تۇرىڭىز.

«الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ قورى» كەاق استانا قالاسى بويىنشا فيليالىنىڭ ديرەكتورى نۇرلىبەك قابدىقاپاروۆتىڭ ايتۋىنشا، 2019 جىلى، جالپى، پروفيلاكتيكالىق تەكسەرۋلەر ءۇشىن 237 ملن 342 مىڭ تەڭگە بولىنگەن.

سكرينينگ – شاعىن بولسا دا ەڭ قاجەتتى دەگەن تەكسەرۋلەردەن تۇراتىن زەرتتەۋلەر كەشەنى. كوپشىلىكتىڭ تەگىن جاسالاتىن وسى تەكسەرۋلەردەن وتپەيتىنى جاسىرىن ەمەس. ونىڭ سەبەبى – ادامدار جامان حابار ەستۋدەن قورقىپ دارىگەرگە قارالمايدى. دەگەنمەن اۋرۋدى ەرتە انىقتاعان جاعدايدا ونى ەمدەۋ دە وڭاي بولاتىنىن ۇمىتپاعان ءجون.

تەگىن سكرينينگ تۇرلەرى:

– 40 پەن 70 جاس ارالىعىنداعى ايەلدەر ءسۇت بەزى وبىرى ءقاۋپى جوعارى توپقا جاتادى. سوندىقتان ولار مامموگرافيالىق تەكسەرۋدەن تەگىن وتەدى؛

– 30 بەن 70 جاس ارالىعىنداعى ايەلدەر جاتىر موينى قاتەرلى ىسىگىنە تەگىن تەكسەرىلەدى؛

– 50 مەن 70 جاس ارالىعىنداعى ەرلەر دە، ايەلدەر دە توق ىشەك پەن تىك ىشەك وبىرىنا تەگىن تەكسەرىلەدى.

I Am. And I Will

4 اقپان – دۇنيەجۇزىلىك ونكولوگيالىق اۋرۋلارعا قارسى كۇرەس كۇنى. بۇل كۇندى اتاپ وتۋدەگى ماقسات – جۇرتشىلىق نازارىن عالامدىق پروبلەماعا اۋدارۋ بولاتىن. «مەن. مەن بارمىن» (I Am. And I Will) دەگەن ۇرانمەن وتەتىن بيىلعى ءىس-شارا ءاربىرىمىزدىڭ وبىرعا قارسى كۇرەسكە ۇلەس قوسۋىمىزعا مۇمكىندىك بەرەدى. 

دۇنيە جۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمدارى ساراپشىلارىنىڭ باعالاۋى بويىنشا دۇرىس تاماقتانۋ، بەلسەندى ءومىر سالتى جانە دە تەمەكى شەگۋدەن باس تارتۋ ارقىلى ونكولوگيالىق اۋرۋلاردىڭ 40%-نىڭ الدىن الۋعا بولادى ەكەن. ەندەشە اۋرۋدىڭ الدىن الۋ، ودان ساقتانۋ ءۇشىن ءوز قولىمىزدان كەلەتىن شارالاردى جاساۋدى ەستەن شىعارمايىق. ايتىلعان اقپاراتتاردى بويىمىزعا ءسىڭىرىپ، ورىنداۋعا تىرىسساق اتى جامان اۋرۋ بىزدەن الىستاي تۇسەرى انىق. دەنساۋلىعىمىزدى ساقتاي جۇرەيىك!

"الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ قورى" كەاق

استانا قالاسى بويىنشا فيليالىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى

ۇسىنعان: اسەل بولات قىزى