ماسەلە يسلامدا ەمەس، ونى تاپسىرلەۋشىلەردە بولىپ تۇر. ۇلتتىق بولمىستى يماني دەڭگەيگە دە كوتەرۋگە بولادى. ول ءۇشىن جاستاردىڭ گەنەولوگيالىق جادىن جاڭعىرتىپ، ۇلتتىق جولىمىزدى يسلاممەن تاپسىرلەۋ ءلازىم. مۇنى جاساي الماساق، ۇلتتى قازىرگى جاھاندانۋ جاعدايىندا ساقتاپتا قالا المايمىز. دىندە قاتتىلىق بار ەكەنىن ۇمىتپاۋ قاجەتپىز. ول قاتتىلىق ۇلتتىق بولمىستا ءار قازاقتىڭ ساناسىندا ورىن السا، بولاشاق قورقىنىشسىز جارقىن بولادى دەپ سەنەم. بۇل جاستاردىڭ رۋحىن عىلىمعا يتەرمەلەۋگە دە قاتىستى. ءبىز كوبىنەسە ەۋروپانىڭ عىلىم جۇيەسىن باسشىلىققا الۋعا تىرىسامىز. ال ول جۇيەنىڭ قازاق فيلوسوفياسىندا دا، يسلام فيلوسوفياسىندا دا بار ەكەنىن ۇقپايمىز نەمەسە مويىندامايمىز. بۇل ءار ازاماتتىڭ ۇلتتىق بولمىس پەن يسلامنان حابارى جوعىنان (شىن مانىندە بار، ءبىراق ساناسى جاڭعىرتىلماعان). شىن مانىندە، يسلامدا ۇلتتىق رۋحتى يماني دەڭگەيگە كوتەرەتىن دە، ادامنىڭ رۋحىن عىلىمعا باۋلىپ، يتەرمەلەيتىندە وراسان زور كۇش بار. ونىڭ شەشىمى تاپسىردە. ءتاپسىرشىنىڭ ءوزىنىڭ ساناسى تومەن، ءبىلىمى تاياز، كوكىرەك كوزى اشىلماعان بولسا، وندا ونىڭ ويىنان ءدىني ارازدىقتى قوزدىراتىن، راديكالدى، ساناسىز دۇنيەلەر شىعادى. يسلامنىڭ سىرتقى قالىپتان گورى ىشكىم مانگە تۇسكەنىن تۇسىنبەي كەلەمىز. شاكارىمشە ايتقاندا: "سىرت تازاسى نە كەرەك، تازارت اۋەل ءىشىڭدى". قازاقتىڭ جاڭعىرۋىنىڭ ءتۇپ نەگىزى وسىندا جاتقان سياقتى. ىشكى كۇش، ىشكى ءمان. ويلاۋ دەڭگەيىن ارتتىرۋ. قاسيەتتى قۇراننىڭ وزىندە اللا تاعالا ايتپاي ما: "مەن قۇدىرەتىمدى ادامدار ارقىلى" كورسەتەمىن دەپ. تاريحتا يسلام الەمى نەگە عىلىمنىڭ بيىك شىڭىنا شىعىپ (سول كەزدىڭ داۋىرىندە)، كلاسسيكالىق يسلام دەگەن اتپەن تانىلدى. ال باتىس سول عىلىمدى لاتىن سوزىنە اۋدارا سالدى. سولاي ءارى قاراي جالعاستىرىپ الا كەتتى. ماسەلە قۇداي جوقتان بار جاساسا، ءبىز باردان بار جاساۋ كەرەكپىز (اتا بابالار ءسوزى). تەك كىشكەنە سانالى ويلاپ، تەك ويلاپ عانا قويماي، ويىمىزدى ناقتى ماتەريالدىق جەتىستىك قۇرالىنا اينالدىرا الساق بولدى. قۇدايدىڭ كەرەمەتىن عىلىمعا ۇمتىلىپ (شىن مانىندە ءبىز اللانىڭ قۇدىرەتىن وسىلاي عانا تانيدى ەكەنبىز)، عىلىم ارقىلى كورسەتسەك بولدى. شىن مانىندە بىلەتىندەرىڭنەن بىلمەيتىنىڭ كوپ دەمەي مە قاسيەتتى قۇراندا. سونداعى ناقتى ءتۇيىن اللانىڭ قۇدىرەتىن عىلىم ارقىلى اشىپ، ونى حالقىڭنىڭ پايداسىنا ىڭعايلاۋ.

ماسەلە تاعى دا تاپسىرگە تىرەلەتىنى تۋرالى دانىشپان شاكارىم بابامىز بىلاي دەيدى:

"جامان ءتاپسىر جايىلىپ جەر جۇزىنە،
ءدىن دەسە تۇرا قاشتى ەستى ازامات.
بار وبالى ولاردىڭ تاپسىرشىدە،
اداسىپ نۇرلى اياتقا جاعىپتى تات.
ول قاتەنى تۇزەتكەن الىمدەر كوپ،
سونىڭ ءسوزىن وقىسام بولامىن شات.
قياناتىڭ بار بولسا - يمانىڭ جوق.
ماعان دەسە مىڭ جىلداي قىل عيبادات".

جاراس احان، تاريحشى