ادامدى كلونداۋ تۋرالى الەم باسپاسوزىندە مىڭ ءبىر ءتۇرلى قاۋەسەت بار. ءتىپتى، كەيبىرەۋىنە كوز جۇگىرتە قالساڭ، فانتاستيكالىق كينونىڭ سەنارييى ىسپەتتى. ادامنىڭ كوشىرمەسىن جاساۋ ادامنىڭ قولىنان كەلەدى مە؟ راسىندا وسى كۇنگە دەيىن تاجىريبەدە مۇنداي جايت كەزدەسكەن بە؟

2002 جىلى امەريكالىق Clonaid كومپانياسىنىڭ باسشىسى بريجيت بۋاسەلە ەۆا ەسىمدى جەر شارىنداعى العاشقى ادام كلونىنىڭ دۇنيەگە كەلگەنىن مالىمدەيدى. ءتىپتى، ەۆانىڭ 31 جاستاعى اناسىنىڭ گەنەتيكالىق كوشىرمەسى ەكەنى دە ناقتىلانعان. سول ۋاقىتتا ىسكە مىقتاپ كىرىسكەنىن كورسەتكىسى كەلگەن بۋاسەلە الداعى ۋاقىتتا كومپانيانىڭ تاعى دا ءتورت ادام كلونىن دۇنيەگە اكەلمەك ويى بار ەكەنىن ايتادى.

ال عىلىم اينالاسىنداعىلاردىڭ بارلىعى بۇل اقپاراتقا تاڭ-تاماشا بولدى. ۋاعىندا ادامنىڭ كوشىرمەسىن قاز-قالپىندا جاساۋ تاجىريبەسى دەگەنگە ەشكىم سەنبەيتىن بولىپ شىعادى.

ەڭ اقىرىندا عالىمداردىڭ اتالعان اقپاراتتى وتىرىك سوزگە بالاپ، سەنىمسىزدىك تانىتقان كوزقاراستارى دۇرىس بولىپ شىقتى. قالاي؟!

Clonaid كومپانياسى راەليتتەر سەكتاسىنىڭ اقشاسىنا قۇرىلعانى دالەلدەنگەن. ال راەليتتەر ادامزات جاراتىلىسىن جاتپلانەتالىقتاردىڭ كلونداۋ تاجىريبەسىندە پايدا بولعان دەگەنگە ءشۇباسىز سەنەدى. ال بۇل كوزقاراسقا قاتتى قىزىققان كومپانيا زەرتتەۋشىلەرى كلونداۋ ارقىلى ادام بالاسىنا ماڭگى ءومىردى سىيلايمىز دەپ ۇمىتتەنگەن.

ەۆانى جوققا شىعارعان قوعامعا نارازى بولعان بۋاسەلە كوپشىلىك الدىندا ەكسپەريمەنتتى دالەلدەمەك بولىپ ءسوز بەرەدى. ءبىراق ۋادە جەلگە ۇشتى.

سوت ىستەرىن اتقارۋشىلار كلون-قىزدىڭ تۇرعىلىقتى مەكەن-جايىن قانشا ىزدەسە دە، ەشبىر ناتيجە بەرمەدى. ال امەريكالىق كومپانيا باسشىلارى جاھانعا جار سالىپ، كىشكەنتاي بالالاردىڭ كلوندارىن جاساعىن تۋرالى جانە ۇرپاق جالعاستىرا الماي وتىرعان وتباسىلار ولاردىڭ ءونىمىن قولدانۋعا ىقىلاس تانىتقانى جايلى اقپارات تاراتۋىن توقتاتپادى. ءبىراق سوزدەرىنە سالماق بەرەتىن عىلىمي نەگىزدەر مەن سىناقتىڭ ءساتتى وتكەنىن دالەلدەيتىن ناقتى فاكتىلەر ەش جەردە ايتىلمادى.

ازىرگە ادامدى كلونداۋ يدەياسى – فانتاستيكالىق دۇنيە. وعان بۇگىنگى تەحنيكانىڭ، تەحنولوگيانىڭ قاۋقارى جەتكەنىمەن ەتنيكالىق، ءدىني سەنىم، زاڭ سىندى كۇشتەر ءبىراۋىزدان قولدامايتىنى انىق.

1998 جىلى پاريج قالاسىندا ەۋروپا ادام قۇقىقتارى كونۆەنسياسىنا تولىقتىرۋلار ەنگىزىلىپ، ادامنىڭ كوشىرمەسىن جاساۋعا ءبىرجولا شەكتەۋ سالاتىن قۇجاتقا قول قويىلدى. بۇل شەكتەۋ جاپونيا، فرانسيا، يسپانيا، ۇلىبريتانيا جانە باسقا دا ءبىرقاتار ەلدەردە كۇشىن جويماي تۇر.

ال رەسەيدە بۇل جول زاڭدى بولىپ ەسەپتەلىپ كەلگەن-دى. تەك 2002 جىلى عانا ۋاقىتشا تىيىم سالىندى. 2010 جىلى "اعزالاردى كلونداۋ مەن ادام كلونداۋ اراسىنداعى بىرىزدىلىكتى ساقتايتىن" زاڭ كۇشىنە ەنگەن ۋاقىتقا دەيىن شەكتەلەدى دەگەن جەلەۋمەن تىيىم ۋاقىتى ۇزارتىلدى.

الەمنىڭ ءبىرقاتار قوعام قايراتكەرلەرى مەن ساياساتكەرلەرى ادام كلونداۋعا شەكتەۋ قويۋدى قاتە دەپ ەسەپتەيدى. سونىڭ ءبىرى – مەمدۋمانىڭ دەپۋتاتى ۆلاديمير جيرينوۆسكيي. ول رەسەيدىڭ اتالمىش ارەكەتكە تىيىم سالعان ۋاقىتىندا:

"ءبىز كلونداۋعا شەكتەۋ قويىپ، ءتىرى ادامنىڭ اعزالارىن اقشاعا ساتۋعا رۇقسات ەتەمىز. ەندەشە نەگە كلونداردى تەك اعزاسىن الۋ ءۇشىن عانا جاسامايمىز؟ سونداي-اق، تالانتتى، ءبىلىمدى ادامداردى كلونداۋ قاجەت. ەكونوميكا، دەموگرافيا، وتباسى، ءداستۇر، دەنساۋلىق ءۇشىن ءبىز كلونداۋعا قويىلعان شەكتەۋدى الىپ تاستاۋعا تىرىسامىز. ودان كەلەر زيان جوق، تەك پايدا عانا"، - دەگەن ەدى.

بۇل باعىتقا ساراپشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ كوزقاراسى وزگەشەلەۋ. مىسالى، بيوەتيك دجەيكوب ەپپەل كلوندار دا ادام سياقتى شەكتەۋلى ۋاقىتتا عانا ءومىر سۇرسە، ولاردان تۇسەر وراسان زور پايدا جوق. سونىمەن قاتار، كلوندار ادامداردىڭ ەكىنشى سورتى رەتىندە ەسەپتەلەدى. ال ءبىر قوعامدا ەكى سورتتى ادام ءومىر سۇرسە، ولاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ قيىنعا سوعۋى مۇمكىن.