جامبىلداعى "اۋليە باستاۋ" اۋليەلى ورىن

/image/2019/09/02/crop-15_9_436x774_aulie-bastau.jpg

جامبىل وبلىسىنىڭ اۋماعىندا «اۋليەباستاۋ» دەپ اتالاتىن توپونيم وتە كوپ كەزدەسەدى. سونىڭ ىشىندە جامبىل اۋدانى، ايشا ءبيبى اۋىلى ماڭىنداعى اۋليەباستاۋ قالاشىعى مەن بۇلاعى ەكى جىل بۇرىن «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اياسىندا «قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەرىنىڭ گەوگرافياسى» جوباسىنىڭ وڭىرلىك بالاما نۇسقاسىنا ەنگىزىلگەن. نىسان تاريحى ەرتە يسلام داۋىرىنەن باستالادى دەپ جازادى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى. 

ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان اۋليەباستاۋ قالاشىعى مەن بۇلاعى جامبىل اۋدانى، ايشا ءبيبى اۋىلىنان 13 شاقىرىم قاشىقتىقتا ورنالاسقان. قالاشىق تاريحى شامامەن Vءى-حىىى عاسىرلارعا جاتادى. بۇل دەرەكتى قالاشىقتا ءحىح عاسىردان باستاپ عىلىمي زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزگەن عالىمداردا ناقتىلايدى. ەسكەرتكىشتى العاش بولىپ زەرتتەۋشىلەردىڭ ءبىرى ورتا ازياعا ىس-ساپارمەن كەلگەن ۆ.ۆ. بارتولد. اۋليەباستاۋ قالاشىعىنىڭ گەوگرافيالىق جاعىنان وتە ىڭعايلى جەردە ورنالاسۋى ونىڭ ۇلى جىبەك جولى بويىنداعى ماڭىزدى قالالارىنىڭ ءبىرى بولعاندىعىن بايقاتادى. بۇل قالاشىقتا العاشىندا باتىس تۇرىك قاعاناتىنىڭ ساياسي-ەكونوميكالىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ ءبىرى رەتىندە نەگىزى قالاندى. ساياسي تالاس-تارتىستار ناتيجەسىندە اۋليەباستاۋ قالاشىعى ءوز تاريحىندا تالاي وقيعالاردى وتكىزىپ، بىردە قۇلدىراپ، ەندى بىردە دامۋدىڭ داڭعىلىنا تۇسكەن. نەگىزىنەن اۋليەباستاۋ قالاشىعى تاريحقا تۇركى تايپالارى قۇرعان مەملەكەتتەردىڭ شاھارى رەتىندە ەندى.

قالانىڭ قازىرگى ورنى قيراندىلاردىڭ باتىس جانە شىعىس بولىكتەرىنەن تۇرادى. باتىس بولىگى 85ح87 م، شىعىسى 100ح130 م بيىكتىگى 9 م بولاتىن ءۇيىندى الاڭ تۇرىندە ساقتالعان. اۋلەباستاۋ قالاشىعىنىڭ وڭتۇستىك-باتىس جاعىنداعىجارتاستىڭ استىنان بۇلاق اعىپ جاتىر. بۇلاقتىڭ سۋىنان قالاشىقتىڭ ىرگەسىندە كولشىك تە پايدا بولعان كورىنەدى. ونىڭ سۋىنداعى ءبىر ەرەكشەلى جىل ون ەكى اي تۇراقتى تەمپەراتۋرادا عانا اعىپ تۇرۋىندا. سونداي-اق بۇلاق سۋىنىڭ حيميالىق قۇرامى مينەرالدار مەن ميكروەلەمەنتتەرگە باي. ءارى كوپتەگەن اۋرۋلارعا شيپا. ءبىر قىزىعى بۇل اۋليەنىڭ سۋىنا كۇمىس بۇيىمدارىمەن شومىلسا ءبىراز ۋاقىتتان كەيىن سول كۇمىس بۇيىمدار جالتىراپ تازارىپ شىعادى ەكەن. سوندىقتان بۇلاق جەرگىلىكتى حالىق اراسىندا «اۋليە باستاۋ» دەپ اتالىپ كەتكەن.

قاتىستى تەگتەر :

پىكىر قالدىرۋ

قاتىستى ماقالالار