جامبىل اۋدانىنىڭ اقبۇلىم اۋىلىنداعى قاراساي شاتقالىنداعى پەتروگليفتەر قولا جانە ەرتە تەمىر داۋىرىنە جاتاتىن ارحەولوگيالىق ەسكەرتكىش سانالادى. سوندىقتان دا بۇل نىسان 2017 جىلى «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اياسىندا «قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەرىنىڭ گەوگرافياسى» جوباسى بويىنشا قازاقستاننىڭ وڭىرلىك قاسيەتتى نىساندار تىزىمىنە الىندى، دەپ جازادى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى.
قاراساي پەتروگليفتەرىن قۇرامىنا س.اقىلبەك، ش.قۇدابايەۆ سىندى عالىمدار ەنگەن «ارحەولوگيچەسكايا ەكسپەرتيزا» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگىنىڭ ەكسپەديسياسى ەسەپكە الىپ، جيناققا ەنگىزگەن. ەكسپەديسيا كەزىندە عالىمدار سۋرەتتەردىڭ كەيبىرى شاتقالدىڭ ورتا تۇسىنداعى بيىك جارتاستارعا، ازداعان بولىگى قىرداعى تاستاردىڭ تەگىس بەتىنە سالىنعانىن بايقاعان. مۇندا نەگىزىنەن ادام بەينەسىمەن بىرگە تاۋەشكى، بۇعى، ەلىك، تۇيە، بۇقا سىندى جانۋارلاردىڭ سۇلباسى قاشالعان. بۇقالار مەن تۇيەلەردىڭ بەينەلەرى ءىرى كولەمدە جانە نۇكتەلەۋ تاسىلىمەن سالىنعان. باسقا دا اڭداردىڭ نوبايلى بەينەلەرى بىلىنەدى. قاراساي شاتقالىنداعى تاستاردىڭ بەتتەرىنەن وتىزدان اسا بەينە انىقتالدى.
اتالعان پەتروگليفتەردىڭ ىشىندە كۇن باستى ءسىبىر بۇعىسىنىڭ بەينەسى ەرەكشە كوزگە تۇسەدى. تاريحشىلار مۇنداي بەينەنىڭ ەجەلگى قولا داۋىرىندە كوپتەپ سالىنعانىن مالىمدەيدى. اڭ ستيلىندە سالىنعان سۋرەتتەردىڭ اراسىنان ەجەلگى كوشپەندىلەردىڭ بەينەلەۋ ونەرىندە كەڭ تارالعان جىلقى بەينەسى دە كەزىكتىرۋگە بولادى. بۇل جىلقى مالى قولي ۇيرەتىلگەن ەنوليت كەزەڭىندە سالىنعان بەينەلەر بولۋى مۇمكىن.
جالپى قاراساي پەتروگليفتەرىندە ادامداردىڭ اڭشىلىق ىس-ارەكەتتەرى سومدالعان. ال كەي بەينەلەردە تاۋەشكىلەردى اسقان شەبەرلىكپەن بەينەلەۋ سول قوعامدا بۇل اڭنىڭ كيەلى اڭدار قاتارىنا جاتقىزىلعاندىعىن ايعاقتايدى. جارتاستاعى سۋرەتتەردىڭ اراسىندا كەيدە تۇيە بەينەلەرى دە كەزدەسەدى. ءارى سۋرەتتەردەن ەرتە زاماننان ءتۇز تاعىلىرى مەن ءتورت تۇلىك يەسىن قۇرمەتتەۋ، قارۋ-جاراقتى كيە تۇتۋ نىشاندارى بايقالادى. بۇل نانىم-سەنىمدەر قازاق حالقىنىڭ ءداستۇرلى عۇرپىندا كۇنى بۇگىنگە دەيىن ساقتالعان. ويتكەنى قازاق حالقى ءالى دە ءتورت تۇلىك مالدى قاسيەت تۇتادى.
قولا داۋىرىنەن بىزگە جەتكەن تەڭدەسسىز مادەني مۇرا ارقىلى بۇگىنگى ۇرپاق سول داۋىردەگى تاس قاشاۋشى شەبەر سۋرەتشىلەردىڭ سول كەزدەگى ومىرگە كوزقاراسىن، تانىم-تۇسىنىگىن تاني الادى.
پىكىر قالدىرۋ