ءوز زامانىندا اسا كورنەكتى ءدىن قايراتكەرى بولىپ، زامانداستارىن يمانعا شاقىرعان ابدۋللا-يشان ءسايديدىڭ مەشىتى دە بۇگىندە جامبىلدىقتار ءۇشىن قاسيەتتى ورىن سانالادى. تالاس اۋدانىنىڭ ءۇشارال اۋىلىندا ورنالاسقان مەشىت ءار جىلدارى جامبىل وبلىسىنىڭ رەسپۋبليكالىق دارەجەدەگى مەملەكەتتىك تاريح جانە مادەنيەت ەسكەرتكىشتەرىنىڭ تىزىمىنە جانە «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اياسىندا «قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەرىنىڭ گەوگرافياسى» جوباسى بويىنشا قازاقستاننىڭ وڭىرلىك قاسيەتتى نىسان رەتىندە تىزىمگە الىنعان، دەپ جازادى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى.
بۇل مەشىت جەرگىلىكتى ءدىندار سايتباتتالا-حازرات وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن ابدۋللا-يشان ءسايديدىڭ قۇرمەتىنە سالىنعان. اۋمالى-توكپەلى زامانعا قاراماستان قاجىلىققا ەكى رەت بارعان ابدۋللا-يشان جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ وتىنىشىنە قۇلاق اسىپ، مەدرەسەدە بالالاردىڭ ءدىني ساۋاتىن اشۋمەن اينالىسقان.
ءوز عۇمىرىن تولىقتاي تاقۋالىققا ارناعان جان 1836 جىلى دۇنيەگە كەلگەن ەكەن. اتا-اناسىنان جاستاي ايىرىلىپ، جەتىم قالعان بالانى ناعاشى اتاسى باۋىرىنا باسادى. اسكەري بورىشىن گەنەرال پەروۆسكىنىڭ اسكەري قۇرامىندا وتەگەن ابدۋللا يشان پاتشالىق رەسەي يمپەرياسىمەن قوقان حاندىعى اراسىندا بولعان ۇرىستارعا قاتىسادى. اسكەري قىزمەتتەن سوڭ يشان كوپ ۇزاماي ءدىني ساۋاتىن جەتىلدىرۋدى ماقسات ەتەدى. وسىلايشا ول بۇقارا، حورەزم، ستامبۋلداعى ءدىني وقۋ ورىندارىندا يسلام ءدىنىنىڭ قىر-سىرىنا تەرەڭ بويلايدى. ءدىني ءبىلىم جەتىلدىرۋ جولىنداعى 30 جىلعا سوزىلعان وسى ساپار كەزىندە ەكى رەت قاجىلىققا بارىپ، بۇقارا جەرىندە مەدرەسە اشىپ شاكىرت تاربيەلەيدى. ءسويتىپ ءجۇرىپ اراب، پارسى تىلدەرىن جانە شەشەندىك ونەردى دە جەتىك مەڭگەردى. سوپىلىق ءىلىمنىڭ جالعاستىرۋشىسى رەتىندە ابدۋللا يشان ءوزى تۋىپ وسكەن ولكەدە دە اتاق-ابىرويدان كەندە بولمادى. ونىڭ ءىزىن جالعاستىرۋشىلار دا تابىلدى.
ابدۋللا يشان 1914 جىلى ومىردەن وتسە دە ونىڭ قۇرمەتىنە سوعىلعان مەشىت ءالى كۇنگە دەيىن جەرگىلىكتى حالىق ءۇشىن ءدىني ءمىناجات ەتەتىن ورىن قىزمەتىن اتقارىپ كەلەدى. كۇيدىرىلگەن كەسەكتەن سالىنعان كوك كۇمبەزدى مەشىت بارىنشا ءسان سالتاناتپەن سالىنعان. ۋاقىت وتە مەشىت عيماراتانىڭ كۇمبەزدەرى ءمۇجىلىپ، قيراعان. سوندىقتان جەرگىلىكتى ونى 1947-2004 جىلدار ارالىعىندا قايتا قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزگەن. قابىرعالارىن بەرىك ەتۋ ماقساتىندا ونىڭ جەكەلەگەن بولىكتەرىن قايتا تۇرعىزۋعا تۋرا كەلگەن. راسىندا 100 جىل بۇرىن سالىنعان بۇل مەشىتتىڭ ۋاقىت سىنىنا توتەپ بەرىپ، وعان قوسا دىنشىلدىكتى ۇرانداتقان كەڭەس ۇكىمەتى جاندايشاپتارىنىڭ قيراتا الماۋىنىڭ ءوزى دە ونىڭ كيەلىلىگىن ناقتىلاي تۇسەدى.
پىكىر قالدىرۋ