«سەرپەر» تەاتر اكتەرلەرىن سەرپىلتىپ جاتىر...

/uploads/thumbnail/20170708151051406_small.jpg
قازاقتىڭ مەملەكەتتىك م.اۋەزوۆ اتىنداعى اكادەميالىق دراما تەاترىندا ۇلكەن قۋانىش. تەاتردىڭ قوس اكتەرى «سەرپەر» سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اتاندى. سەرپەر" سىيلىعى  ەلى ءۇشىن قىزمەت ەتىپ جۇرگەن تالانتتى جاستاردى قولداۋعا باعىتتالعان سىيلىق. 45 جىلدان استام تاريحى بار بۇل سىيلىق نەگىزىنەن، ادەبيەت، جۋرنا­ليستي­كا، ونەر، عىلىم سالاسىن دامىتۋعا ايتارلىقتاي ۇلەس قوسىپ جۇرگەن جاستاردى قامتيدى. 18 قاراشا جاستاردى سەرپەر سىيلىعىمەن ماراپاتتاۋ سالتاناتى ءوتتى. وسى كەشتە ماراپاتتالعان ەركەبۇلان دايىروۆ پەن الماس شاياحمەتوۆتىڭ  جانە ولاردىڭ ارىپتەستەرىنىڭ قۇتتىقتاۋ لەبىزدەرىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنۋدى ءجون قوردىك:

 

ەركەبۇلان دايىروۆ،  م.اۋەزوۆ اتىنداعى قازاقتىڭ مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىنىڭ اكتەرى، «سەرپەر» جاستار سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى:

           

- تاۋەلسىز ەل بولىپ، كورپەمىزدى قىمتاپ، اياعىمىزدان تىك تۇرعاننان بەرى  تەاتردا، ادەبيەتتە، عىلىمدا ت.ب سالالاردا بولسىن    ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن اعا-ازاماتتارىمىزعا وسىنداي سىيلىق تاعايىنداۋى  بولاشاقتا ونەر ءۇشىن قىزمەت ەتۋگە ءبىر تالپىنىس بەرەتىنى حاق.

قازاقتا: «بۇلاق كورسەڭ كوزىڭ اش»-دەگەن ادەمى ءسوز بار. جاستاردى قولداپ «سەرپەر» سىيلىعىمەن ماراپاتتاپ جاتقانى ءبىز ءۇشىن ۇلكەن قۋانىش.

گرۋپپالاسىم ءارى ارىپتەسىم الماستىڭ «سەرپەر» سىيلىعىن العانى ءۇشىن وتە قاتتى قۋانىشتىمىن. ءبىزدىڭ تەاترداعى ءاربىر اكتەر ءبىر-بىر اتاققا لايىقتى دەپ بىلەمىن. باسشىلىق، قىزمەتتەس، ۇزەنگىلەس ارىپتەس تاراپىنان وسىنداي قولداۋ تابىلىپ، اتاق الىپ جاتقانىمىز  كىشىگىرىم العان بەلەس دەپ ويلايمىن. بۇگىنگى قۋانىشتى كۇنگە جەتپەي تۇرىپ بىزدە اكادەميادا وقىپ،  ۇستازدىڭ الدىنان ءوتىپ، قازاقستاننىڭ حالىق ءارتيسى ەسمۇحان اعا وبايەۆتىڭ شەبەرحاناسىنان شىڭدالدىق.  مەنىڭ ويىمشا جانىندا جۇرگەن ادامداردىڭ ءبارى بۇگىنگى جەتىستىگىمە سەبەپكەر، ءتىپتى ول ادام تاراپىنان سەنى قولداۋ تابىلماي جاتسا دا. سەنى مويىنداماعانىننىڭ ءوزى العا ۇمتىلۋىنا سەبەپكەر بولادى. بۇل تەك باسى عانا دەپ ويلايمىن. قولدان كەلگەنشە وزىنە ۇنايتىن جۇمىسپەن اينالىسىپ، سودان ءلاززات الا ءبىلۋ كەرەك. ال اتاق تا، داڭق تا اقىرىن ءوز رەتىمەن كەلەتىن سەكىلدى. «ماقساتسىز ادام قاناتسىز قۇسپەن تەڭ»- دەپ جاتامىز، مەنىڭ العان قويعان ماقساتتارىم كوپ. قازاقستاندا كينو ونەرى كۇننەن كۇنگە دامىپ جاتىر، بولاشاقتا سول كينودان ويىپ تۇرىپ ورىن السام دەيمىن. كينوعا ءتۇسىپ، كينو ارقىلى تانىلا وتىرىپ، تەاترعا كورەرمەن جيناپ، تەاتردىڭ ستاتۋسىن كوتەرۋ مەنىڭ نەگىزگى ماقساتىم.

الماس شاياحمەتوۆ، م.اۋەزوۆ اتىنداعى قازاقتىڭ مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىنىڭ اكتەرى، «سەرپەر» جاستار سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى:

 - قارا شاڭىراق تەاترعا كەلگەلى التى جىلدىڭ ءجۇزى بولىپتى. سول جىلداردا ەتكەن ەڭبەگىمىز باعالانىپ «سەرپەر» جاستار سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اتانىپ وتىرمىز. بۇل ءبىز ءۇشىن ۇلكەن قۋانىش.

2013 جىل مەن ءۇشىن تابىستى جىل بولدى. سەبەبى «تەاتر كوكتەمى-2013» فەستيۆالىندە «جىلدىڭ ۇزدىك اكتەرى» اتالىمىمەن ماراپاتتالسام، بۇگىن لاۋرەات اتانىپ وتىرمىن.  بۇل ءبىزدىڭ جەتىستىگىمىزدىڭ باستاماسى عانا، ءالى دە الار اسۋلارىمىز الدا. اكتەر ۇنەمى ىزدەنىس ۇستىندە جۇرەتىن ادام. بۇگىنگى «سەرپەر» سىيلىعىن يەلەنگەنىمىز، بىزدەن ەكى ەسە جاۋاپكەرشىلىكتى، ەكى ەسە ەڭبەكتى، ەكى ەسە ىزدەنىستى  تالاپ ەتەرى ءسوزسىز. 

 

ەسمۇحان وبايەۆ، قازاقستاننىڭ حالىق ءارتيسى:

- جاس اكتەرلەردىڭ پروفەسسيونالدى تەاترعا كەلگەننەن كەيىن، ولاردىڭ شىعارماشىلىعىنىڭ باعالانعانى، حالىققا جەتكەنى، حالىقتىڭ مويىنداعانى ول ارتيست ءۇشىن باقىتتىڭ ۇلكەنى بولۋ كەرەك. ونىڭ ىشىندە ۇستازى مەن ءۇشىن بۇل ۇلكەن قۋانىش. قاراپ وتىرسام وسى م.اۋەزوۆ تەاترىندا  جەتپىستەن اسا اكتەر بولسا، سولاردىڭ كوبىسىنىن ۇستازى ەكەنمىن. ءومىرىمنىڭ جيىرما بەس جىلىن اكتەر تاربيەلەۋمەن وتكىزىپ كەلە جاتقان اداممىن. قازاقستاننىڭ قاي تەاترىندا بولماسىن شاكىرتتەرىم قىزمەت ەتىپ جاتىر. باسىم كوپشىلىگى الماتىدا، ونىڭ ىشىندە كوپشىلىگى م.اۋەزوۆ تەاترىندا.

ەركەبۇلان دايىروۆ پەن الماس شاياحمەتوۆ «سەرپەر» سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اتانىپ وتىر. بۇل جاس اكتەردىڭ ەڭبەگىنىڭ باعالانعانى. ەكەۋى دە ءبىرىنشى كۋرستان باستاپ، سول كۋرستىڭ ىشىندە ليدەرى بولدى.  مەنىڭ ءبىر ءسوزىم بار «جاقسى ادامنان عانا جاقسى ارتيست شىعادى» دەگەن. سوندىقتان ەكەۋى دە جاقسى ادام، جۇمىس ىستەۋ ءتاسىلى دە وزگە ارتيستەرگە قاراعاندا باسقاشا.  ولاردىڭ ەرەكشەلىگى اۋىلدا وسكەن، قازاقتىڭ ءتىلىن، ادەبيەتىن، تاريحىن جاقسى بىلەدى. سونىمەن قاتار تاربيەسى اتا كورگەن، انا كورگەن، ۇلكەندى سىيلايتىن، قازاقشىلىعى مول، يناباتتى جىگىتتەر.

ەكەۋىندە قارا شاڭىراق تەاتردىڭ باس گەرويلارى دەپ ايتۋعا بولادى. مىسال ءۇشىن ەركەبۇلان دايىروۆ ارتيستەر ارمانداپ جۇرەتىن  م.اۋەزوۆتىڭ «ەڭلىك-كەبەگىندەگى» كەبەك، «ابايىنداعى» ايدار،  د.يسابەكوۆتىڭ «جاۋجۇرەگىندەگى» بالۋان شولاق، ن.گوگولدىڭ «ۇيلەنۋىندەگى» پودكولەسين، ۋ.شەكسپيردىڭ «رومەو مەن دجۋلەتتاسىنداعى» مەركۋسيو، ر.وتاربايەۆتىڭ  «بەيبارىس سۇلتانىنداعى» قالاۋىن  رولدەرىن  ويناسا،  الماس شاياحمەتوۆ م.اۋەزوۆتىڭ «ابايىنداعى» ايدار،  ن.ءورازاليننىڭ «شىراق جانعان تۇنىندە» تاڭات، د.يسابەكوۆتىڭ «جاۋجۇرەگىندەگى» سۇتەمگەن، ر.وتاربايەۆتىڭ  «بەيبارىس سۇلتانىنداعى» قۇتىز، ۋ.شەكسپيردىڭ «گاملەتىندە» لاەرت وبرازدارىن بەينەلەدى.

 ەكى اكتەردى دە سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى ارتيست دەپ ايتۋعا بولادى. ەكەۋىنىڭ ءتىلى، فاكتۋراسى، بويىنىڭ بيىكتىگى، سىمباتى، ساحنالىق بولمىسى تارتىمدى. جاستاردىڭ ىشىندە سۋىرىلىپ العا شىققاننان كەيىن ەكەۋىنە قويىلاتىن تالاپتا كوپ. تەاتردان بولەك كينو ونەرىندە دە ۇلكەن رولدەرگە بارىپ جۇرگەن اكتەرلەر. مىسالى ءۇشىن ەركەبۇلان دايىروۆ جيىرما جەتى جاسىندا حالىق قاھارمانى باۋىرجاننىڭ بەينەسىن جاسادى. اكتەر ءۇشىن بۇل ۇلكەن جەتىستىك. بۇگىنگى جەتكەن جەتىستىكتەرىمەن شىن پەيىلىممەن قۇتتىقتايمىن. بۇل مەنىڭ اكەلىك، ۇستازدىق تىلەگىم! ەگەمەندىك ەلىمىزدىڭ ەڭ ءبىر جاقسى سىيلىعى بۇل «سەرپەر» جاستار سىيلىعى.

ەرلان ءبىلال،م.اۋەزوۆ اتىنداعى قازاقتىڭ مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىنىڭ اكتەرى، ق ر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى:

- ەركەبۇلان مەن الماس تەاترىمىزدىڭ جاس اكتەرلەرى. تەاترعا جۇمىسقا قابىلدانعان ساتتەن ۇلكەن-ۇلكەن سۇبەلى جاقسى رولدەرگە يە بولدى. اتاپ ايتساق: م.اۋەزوۆتىڭ «ابايىنداعى» ايدار، «ەڭلىك-كەبەكتەگى» كەبەك سىندى رولدەر. وزدەرىنە جۇكتەلگەن جاۋاپكەرشىلىكتى كاسىبي تۇرعىدان ۇلكەن دەڭگەيدە الىپ شىعىپ، تەاترىمىزدا ۇجىمنىڭ الدىندا وزدەرىنىڭ بەت-بەدەرلەرىن جوعالتپاي، جۇكتەلگەن جاۋاپكەرشىلىكتى جوعارعى دەڭگەيدە الىپ شىققان اكتەرلەرىمىز.

«سەرپەر» سىيلىعىن جۇمىستارىنا، رولدەرىنە، تاباندى ەڭبەگىنە  بايلانىستى الىپ وتىر دەپ بىلەمىن. شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن! تەاترىمىزدىڭ تۇعىرلى بيىكتەرىنەن كورىنەتىندەرىنە سەنىمىمىز مول. بۇگىنگى جەتكەن جەتىستىكتەرى تەك باستاماسى دەپ ويلايمىن. باستارىنداعى باقىتتى كۇندەر باياندى بولسىن!

الما كاكىشيەۆا، م.اۋەزوۆ اتىنداعى قازاقتىڭ مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىنىڭ رەجيسسەرى:

ەركەبۇلان دايىروۆ پەن الماس شاياحمەتوۆتىڭ «سەرپەر» جاستار سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اتانىپ جاتقانى ۇلكەن قۋانىش. تەاترعا كەلگەن بەس-التى جىلدىڭ ىشىندە وزدەرىنىڭ جان-جاقتى دارىندى ارتيست ەكەندەرىن كورسەتتى. ەركەبۇلاننىڭ م.اۋەزوۆتىڭ «ابايىنداعى»  ايدارى. ر.وتاربايەۆتىڭ «بەيبارىس سۇلتانىنداعى» قالاۋىن بەينەلەرى جاقسى شىققان رولدەرى ەكەنىڭ اتاپ وتكەن ءجون.  ايدار ءرولىن الماس ەكەۋى ەكى قۇرامدا  وينايدى. ەكەۋىنىڭ دە وزىندىك ينتەرپرەتاسياسى بار.  بيىلعى جىل ەركەبۇلانعا تابىستى جىل بولدى. تانىمال كينو رەجيسسەرى ا.ساتايەۆتىڭ «ۆولوكالامسك تاس جولى» فيلمىندە قازاقتىڭ باتىرى باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ ءرولىن سومدادى. اتالمىش فيلم  ءوزىنىڭ دەڭگەيىندە شىعا جاتار، ءبىراق سوعان باتىلى بارىپ ويناپ شىققانىنىڭ ءوزى ەرلىك دەپ ويلايمىن

الماس بىرنەشە سپەكتاكلدەردە باستى رولدەردە وينايدى. سونىڭ ىشىندە اكتەردىڭ وڭ جانباسىنا كەلگەنى ن.ءورازاليننىڭ «شىراق جانعان ءتۇن» تاڭات بەينەسى.  بۇل جەردە الماستىڭ پلاستيكاسى، داۋسى جالپى اكتەرلىك شەبەرلىگىنىڭ شىندالىپ كەلە جاتقاندىعى كورىنەدى. 

ەكى اكتەرىمىز ءبىزدىڭ تەاتردىڭ بولاشاعى. بولاشاقتا ۇلكەن رولدەرگە باراتىن، تەاترىمىزدىڭ ءبىر قازىعىن ۇستايتىن جىگىتتەر دەپ ويلايمىن. جالپى تەاتردى ءسۇيۋ كەرەك.  تەاترعا قالتىقسىز ەڭبەك ەتسە، ول ەڭبەك جانادى.  تەاتردا باعى جانعان اكتەر، ول ءوزىنىڭ ميسسياسىن ورىنداعان اكتەر دەۋگە بولادى.  بولاشاقتا ءانۋار مولدابەكوۆتىڭ، ءاسانالى ءاشىموۆتىڭ ءىزىن جالعاستىراتىن اكتەرلەر  بولادى دەپ سەنەمىن.

جالعاس تولعانباي، م.اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىنىڭ اكتەرى:

- ەركەبۇلان دايىروۆ  مەن الماس شاياحمەتوۆ  ۇلاعاتتى ۇستاز، قازاقستاننىڭ حالىق ءارتيسى ەسمۇحان وبايەۆتىڭ مەكتەبىن كورگەن تالانتتى جاستار. ەكەۋى دە اكادەميا قابىرعاسىندا وقىپ ءجۇرىپ، قارا شاڭىراق م.اۋەزوۆ اتىنداعى قازاقتىڭ مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىنىڭ اكتەرلىك قۇرامىنا قابىلداندى. سودان بەرگى ۋاقىت ىشىندە كوپتەگەن باستى، قوسالقى رولدەردە ويناپ وزدەرىنىڭ ماماندىعىنىڭ  شەبەرى ەكەنىن كورسەتتى.

ناعىز تالانتتى ۋاقىتىندا باعالاپ، دارىپتەگەنگە نە جەتسىن! مەن ءوز اتىمنان ەكى ءىنىمدى، ەكى باۋىرىمدى، ەكى ارىپتەسىمدى شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتاي وتىرىپ شىعارماشىلىق تابىس تىلەيمىن!

باۋىرجان مانجىگىتوۆ، م.اۋەزوۆ اتىنداعى قازاقتىڭ مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىنىڭ اكتەرى:

ەركەبۇلان دايىروۆ، الماس شاياحمەتوۆ ءبارىمىز ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ونەر اكادەمياسىن تەتەلەس بىتىرگەن اكتەرلەرمىز. قارا شاڭىراق تەاترعا دا ءبىر جىلى قابىلداندىق دەۋگە بولادى. جاس بولسا دا ەكەۋىنىڭ تابيعي دارىنى بار. تەاتر سالاسىندا عانا ەمەس، كينو ونەرىندە دە وزىندىك قولتاڭبالارىن قالىپتاستىرىپ جۇرگەن ارتيستەر. كوپ وقىپ، كوپ ىزدەنەدى.

   بەلگىلى تەاتر رەفورماتورى ك.ستانيسلاۆسكيي «كىشكەنتاي رول بولمايدى، كىشكەنتاي اكتەر بولادى»- دەپ ايتقان. ولار ءرولدىڭ ۇلكەن، كىشىلىگىنە قاراماي، بار ىنتاسىمەن، جۇرەگىمەن  وينايدى. بۇگىنگى جەتىستىك سونىڭ ناتيجەسى دەپ ويلايمىن.

 

ماتەريالدى دايىنداعان سالتانات ابىلعازييەۆا

پىكىر قالدىرۋ

قاتىستى ماقالالار