الماتى قالاسىنىڭ بۇرىنعى اكىمى باۋىرجان بايبەكتىڭ ار-نامىسى مەن قادىر-قاسيەتىن قورعاۋ تۋرالى ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆاعا قارسى بەرگەن تالاپ-ارىزى بويىنشا كەزەكتى سوت وتىرىسى 4 ماۋسىمدا وتەدى. سونداي-اق، وسى ىسكە بايلانىستى سوت تاعايىنداعان تاۋەلسىز پسيحولوگيالىق-فيلولوگيالىق ساراپتامانىڭ قورىتىندىسى شىقتى. بۇل تۋرالى بايبەكتىڭ وكىلى ايجان تاشەنوۆا ءوزىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىندا ارنايى جازبا جاريالادى.
«قۇرمەتتى دوستار!
كەشە مەن ب.بايبەكتىڭ ار-نامىسى مەن قادىر-قاسيەتىن قورعاۋ تۋرالى ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆاعا قارسى بەرگەن تالاپ-ارىزى بويىنشا كەزەكتى سوت وتىرىسىنىڭ جۇما كۇنگە، ياعني 4 ماۋسىمداعى ساعات 10.00-گە تاعايىندالعانى تۋرالى حابارلامانى، سونداي-اق تاۋەلسىز پسيحولوگيالىق-فيلولوگيالىق ساراپتاما قورىتىندىسىنىڭ كوشىرمەسىن الدىم.
وزدەرىڭىز بىلەتىندەي، 14 مامىردا سوتتىڭ ءبىرىنشى وتىرىسىندا جاۋاپكەرلەر ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆا ءبىز ۇسىنعان پسيحولوگيالىق-فيلولوگيالىق ساراپتامانىڭ قورىتىندىلارىمەن «ساراپتامانىڭ وزىمەن تانىسپاسا» دا (ادۆوكات ع.نۇرپەيىسوۆتىڭ ءسوزى) كەلىسپەيتىندىكتەرىن بىلدىرگەن ەدى.
وسىعان بايلانىستى 19 مامىردا، ياعني ەكىنشى وتىرىستا ازاماتتىق پروسەستىك كودەكستىڭ 82-بابىنا سايكەس سۋديا تاۋەلسىز سوت ساراپتاماسىن تاعايىندادى.
مەن الماتى قالاسى بويىنشا سوت ساراپتاماسى ينستيتۋتى بەرگەن پسيحولوگيالىق-فيلولوگيالىق زەرتتەۋدىڭ قورىتىندىلارىمەن تانىستىم. 26 بەتتەن تۇراتىن قۇجاتتا ساراپتاماشىلار سوت قويعان 12 سۇراققا ەگجەي-تەگجەيلى جاۋاپ بەرگەن.
مامانداردىڭ تۇجىرىمدارى انىق: بەينەجازبالار مازمۇنىندا ب.بايبەكتىڭ جەكە باسى مەن قىزمەتى تۋرالى كەسىمدى فورمادا ايتىلعان جاعىمسىز اقپارات، سونداي-اق قولدانىلۋ استارىندا تالاپ قويۋشىنىڭ ار-نامىسى مەن قادىر-قاسيەتىن كەمسىتۋ سيپاتىنداعى سوزدەر بار.
وسىلايشا، تاۋەلسىز سوت ساراپتاماسى ءبىز بۇرىن ۇسىنعان جەكە ساراپتامانىڭ تۇجىرىمدارىن تولىعىمەن راستايدى. قىزىعۋشىلىق تانىتقان كەز كەلگەن ادام ءوزى سالىستىرىپ، مەنىڭ سوزدەرىمدى قاجەتىنشە تەكسەرىپ كورۋ ءۇشىن 2 قورىتىندىنىڭ دا تولىق ماتىندەرىن سالىپ وتىرمىن.
جاۋاپكەرلەردىڭ دە ءوز ساراپتامالارىن ۇسىنۋ قۇقىعى بولعاندىعىن ەرەكشە اتاپ وتكىم كەلەدى. الايدا، ولار بۇل قۇقىعىن سول كۇيى پايدالانبادى. ونىڭ سەبەبى انىق: ماماي دا، يمانبايەۆا دا، ولاردىڭ 3 ادۆوكاتى دا ەشبىر كاسىبي ساراپتاماشى ولاردىڭ سوتتاعى مۇددەلەرى مەن ۇستانىمىنا سايكەس قورىتىندى بەرمەيتىنىن جاقسى بىلەدى.
ەكىنشىدەن، سوتقا دالەلدەمەلەر ۇسىنۋعا قاتىستى.
ب.بايبەك تالاپ قويۋشى رەتىندە ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆانىڭ نەگىزسىز دولبارلارى مەن وتىرىك ايىپتاۋلارىن جوققا شىعاراتىن قاجەتتى بارلىق قۇجات پەن فاكتىلەردى سوتقا ۇسىنۋ بويىنشا ءوز قۇقىعىن پايدالاندى. سونىمەن قاتار، ءبىز ۇسىنعان اكىمدىكتىڭ 20 قاۋلىسى مەن باسقا دا رەسمي قۇجاتتار ب.بايبەكتىڭ الماتى اكىمى لاۋازىمىندا جۇمىس ىستەگەن كەزەڭدە قابىلداعان شەشىمدەرىنىڭ زاڭدىلىعىن، ولاردىڭ مەملەكەت پەن قوعام مۇددەسىنە باعىتتالعانىن راستايدى. جاۋاپكەرلەر وسى ۋاقىتقا دەيىن ءبىزدىڭ دالەلدەرىمىز تۋرالى ءتىس جارماي، ءتىپتى تەرىسكە دە شىعارماي كەلەدى.
بۇل ماتەريالدارعا جاسالعان سىلتەمەلەردىڭ بارلىعى 30 ساۋىردەگى تالاپ-ارىزدا كەلتىرىلگەن جانە Facebook-تەگى مەنىڭ پاراقشامدا جاريالانعان (https://www.facebook.com/100018104222401/posts/835210507092416/ ؟d=n).
بۇل رەتتە ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆا وزدەرىنىڭ تىكەلەي مىندەتى ەكەندىگىنە قاراماستان، ءالى كۇنگە دەيىن سوتقا بىردە-بىر دالەل ۇسىنعان جوق.
ياعني، «جۋرناليستىك زەرتتەۋ» دەپ اتاعان جالعان ايىپتاۋلارىنا ەكى اي بولعانىنا قاراماستان، جاۋاپكەرلەر ءبىرىنشى وتىرىستا «دالەلدەمەلەر جيناۋعا قوسىمشا ۋاقىت ۇسىنۋدى» سۇراعانىن دا ەسكە سالا كەتكىم كەلەدى. سوت ازاماتتىق پروسەستىك كودەكستىڭ 166-بابىنا سايكەس 25 مامىرعا دەيىن مەرزىم بەرە وتىرىپ، وتىنىشتەرىن قاناعاتتاندىردى. الايدا، جاۋاپكەرلەر وسى ۋاقىتقا دەيىن، ياعني 1 ماۋسىمعا دەيىن قانداي-دا ءبىر راستايتىن قۇجاتتار ۇسىنعان جوق، نە ناقتى قارسىلىق بىلدىرمەدى.
ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆانىڭ «جۋرناليستىك زەرتتەۋى» شىققاننان بەرى 50 كۇن وتكەنىن، ال سوتقا ناقتى تالاپ ارىز بەرىلگەن كۇننەن بەرى 33 كۇن وتكەنىن ەرەكشە اتاپ وتكىم كەلەدى. وسى كەزەڭ ىشىندە ولار ءارتۇرلى youtube-ارنالارعا 12 ۆيدەو جانە 4 سۇحبات جاريالاپ، وندا «كوپتەگەن ماتەريالدار مەن دالەلدەمەلەر بار» دەگەندى قايتالاپ ايتۋدان تانبادى.
مۇنىڭ بارلىعى ءبىر عانا دۇنيەنى، ياعني ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆادا ب.بايبەكتىڭ اتىنا ايتىلعان نەگىزسىز جانە تولىقتاي ويدان شىعارىلعان ايىپتاۋلارىنا بىردە-بىر دالەلدەمەلەرىنىڭ جوق ەكەندىگىن بىلدىرەدى.
سوندىقتان دا جاۋاپكەرلەر «ءوز ابىرويلارىن» قانداي دا بولسىن تاسىلمەن ساقتاۋ ءۇشىن جانتالاسا ىلىك ىزدەۋ ارقىلى سوت پروسەسىن ارزان قويىلىمعا اينالدىرماق بولىپ، وزدەرىن ادىلەتسىز سوت تورەلىگىنىڭ قۇربانى ەتىپ كورسەتۋگە تىرىسىپ وتىر. بۇعان قوسا ولاردىڭ ادۆوكاتتارى قيسىنسىز جانە مۇلدەم ورىنسىز تالاپتار قويىپ، تالقىلاۋدى تاقىرىپتان باسقا جاققا بۇرىپ، ءتۇرلى جولمەن كونسترۋكتيۆتى پىكىرسايىستان قاشىپ باعۋدا.
سوتتىڭ تۇسىندىرمە-حات جولداۋىنا دا تاپ وسى ءجايت سەبەپ بولدى دەپ ويلايمىن. وندا تاراپتاردىڭ پروسەستىك مىندەتتەرى جانە ونى ورىنداماۋدان تۋىندايتىن سالدارلار ەگجەي-تەگجەيلى كورسەتىلگەن.
ازاماتتىق پروسەستىك كودەكستىڭ 73-بابىنىڭ 1-بولىگىنە سايكەس دالەلدەمەنى تاراپتار سوت تالقىلاۋىنا دايىندىق ساتىسىندا ۇسىنادى. ياعني ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆا ب.بايبەككە قارسى ايتىلعان ايىپتاۋلارعا ءتيىستى دالەلدەمەلەردى تىكەلەي سوت تالقىلاۋى باستالعانعا دەيىن ۇسىنۋعا مىندەتتى. ماڭىزدى سەبەپتەرسىز ماتەريالداردى ۋاقتىلى ۇسىنباعان جاعدايدا، ولاردى سوت قابىلداماۋى دا مۇمكىن.
ۇشىنشىدەن، ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆانىڭ تالاپ-ارىزدىڭ مازمۇنىن بۇرمالاۋ ارەكەتتەرىنە قاتىستى. جاۋاپكەرلەر ءبىزدىڭ شاعىمدارىمىزدىڭ ءمانىن بۇرمالاپ، ب.بايبەك ولاردىڭ بەينەجازبالارىندا كەلتىرىلگەن ايىپتاۋلاردىڭ ءبىر بولىگىن عانا جوققا شىعارۋدى تالاپ ەتەدى دەپ ايتۋدا.
ناقتىلاپ ايتسام، ءىس جۇزىندە جاۋاپكەرلەردىڭ اتالعان بەينەجازباداعى ايىپتاۋلارى 3 نەگىزگى بولىكتەن تۇرادى:
- «ب.بايبەك مافيالىق-جەمقورلىق قۇرىلىم قۇردى...، الماتىدا جەرگە جانە مەملەكەتتىك مۇلىككە قاتىستى كوپتەگەن الاياقتىق جاسادى»؛
- «اكىم بولعان 4 جىلعا جۋىق ۋاقىتتا ... ونىڭ وتباسىنىڭ قارجىلىق جاعدايى ميلليارد اقش دوللارىنان استى»؛
- «ول مەملەكەتتىك بيۋدجەتتى ۇرلادى، الاياقتىق جاسادى جانە ءوز ادامدارى ءۇشىن بيزنەس اشتى...، ءىس جۇزىندە ۇلكەن بيزنەس-يمپەريانىڭ قوجايىنى».
جەمقورلىق سحەماسىنا «دالەلدەمە» رەتىندە ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆا قازاقفيلم، اتاكەنت، ىلە-الاتاۋ ۇلتتىق پاركى، ال-فارابيدەن جوعارى جاقتاعى الما باعى، الماتى-1 جانە الماتى-2 تەمىرجول ۆوكزالدارى جەرلەرىن قۇرىلىس جۇرگىزۋ جانە تۇراق سالۋ ءۇشىن جەكە قولعا بەردى، اۆتوبۋستار ساتىپ الۋ كەزىندە ميلليوندار الدى-مىس دەگەن سەكىلدى قيسىنسىز مىسالدار كەلتىرەدى.
ءبىزدىڭ تالاپ-ارىزىمىزدا سىبايلاس جەمقورلىق تۋرالى ولاردىڭ جالعان مالىمدەمەلەرىنىڭ وزەگىن قۇرايتىن نەعۇرلىم رەزونانستى ءدال وسى مىسالدار قامتىلدى.
جوعارىدا اتاپ وتكەنىمدەي، ءبىز قابىلدانعان شەشىمدەردىڭ زاڭدىلىعى مەن اشىقتىعىن راستايتىن بارلىق دالەلدى ۇسىندىق. ياعني، سىبايلاس جەمقورلىق تۋرالى فاكتىلەردىڭ بارلىعى تولىقتاي ويدان شىعارىلعان: سىبايلاس جەمقورلىق سحەمالارى دا، ميلليارد تا، وعان قوسا، بيزنەس يمپەريا دا جوق. سوندىقتان دا جاۋاپكەرلەردىڭ باسقا بارلىق ايىپتاۋلارى ءمان-ماعىنادان جۇرداي!
وعان قوسا، ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆا ايىپتاۋلارىنىڭ اسىرە ابسۋرد ەكەنىن اتاپ وتەمىن! ەلەستەتىپ كورىڭىزشى، 1 ملرد. اقش دوللارى – بۇل شامامەن 430 ملرد. تەڭگە، ياعني پاۆلودار، سولتۇستىك قازاقستان جانە قوستاناي وبلىستارى سياقتى وڭىرلەردىڭ جىلدىق بيۋدجەتى!
جاۋاپكەرلەردىڭ ءۇشىنشى تۇلعالاردىڭ اكتيۆتەرى تۋرالى ايتقاندارىنا كەلسەك، ب.بايبەك 19 ساۋىردەگى سۇحباتىندا ناقتى سيفرلار مەن فاكتىلەر كەلتىرە وتىرىپ، ولاردى جاريا تۇردە جوققا شىعاردى (https://www.youtube.com/channel/UCi6ACkF-ZbYD4NuyIIMMRqw).
قولدانىستاعى زاڭناماعا سايكەس تالاپ قويۋشى تەك جەكە ءوزىنىڭ بۇزىلعان قۇقىقتارى مەن زاڭدى مۇددەلەرىن عانا قورعاي الادى. باسقاشا ايتقاندا، ب.بايبەك سوتتا وزگە تۇلعالاردىڭ، ءتىپتى ءوز تۋىستارىنىڭ دا مۇددەلەرىن قورعاي المايدى. بۇل قۇقىق ءاربىر ادامنىڭ جەكە قۇزىرەتىنە جاتادى.
ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆانىڭ قالعان بارلىق ابستراكتىلى ويلارىن ءبىز ءتىپتى قاراستىرمايمىز دا، ويتكەنى ولاردى سوتتا قاراۋ زاڭ تۇرعىسىنان ماعىناسىز، ياعني تالاپ-ارىزعا نەگىز بولا المايدى. اتاپ ايتقاندا، «ب.بايبەك قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا، سوتتارعا، ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنا جانە ت.ب. ىقپال ەتەدى» دەگەن شىندىققا مۇلدەم جاناسپايتىن عاجايىپ مۇمكىندىكتەرگە قاتىستى ايتقان سوزدەرىن بار بولعانى ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆانىڭ «قيالي ساندىراعى» عانا دەپ باعالايمىز.
سوڭىندا ايتارىم، ءبىز باسىنان باستاپ سوت پروسەسىنىڭ اشىق، ايقىن جانە جاريا تۇردە بولعانىن قولداپ كەلەمىز. جاۋاپكەرلەردىڭ ءىستى تىڭداۋدىڭ ەلەكتروندىق پلاتفورماسىن اۋىستىرۋ، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىن (ب ا ق)، جۋرناليستەر مەن جۇرتشىلىقتى قاتىستىرۋ جونىندەگى بارلىق ءوتىنىشىن جاريا تۇردە قولدادىق. زاڭناماعا سايكەس بۇل تۋرالى ءتيىستى شەشىمدەردى سوتتىڭ ءوزى عانا قابىلدايدى.
سوندىقتان، مەن بۇعان دەيىن جاريا تۇردە مالىمدەگەنىمدەي، كەلەسى وتىرىستان باستاپ Facebook-تەگى پاراقشامدا ونلاين-ترانسلياسيا جۇرگىزەتىن بولامىن. ياعني ونى كەز كەلگەن ادام كورە الاتىن بولادى. سونداي-اق، ءار ءتۇرلى الىپ-قاشتى سوزدەرگە جول بەرمەۋ ءۇشىن نەگىزگى باق-تاردى، بەلگىلى جۋرناليستەردى جانە شەتەلدىك ديپميسسيالاردىڭ وكىلدىكتەرىن جەكە بەلگىلەيمىن (تەگتەۋ).
وسىمەن سوت پروسەسىنىڭ جاريالىلىعى تۋرالى ماسەلەگە نۇكتە قويىلىپ، جاۋاپكەرلەر تىكەلەي تالاپ-ارىز ءمانىن تالقىلاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى دەپ ۇمىتتەنەمىن.
تالقىلاۋ بارىسى تۋرالى ءارى قاراي دا حاباردار ەتىپ وتىرامىن»، – دەپ جازدى بايبەكتىڭ وكىلى.
پىكىر قالدىرۋ