قازاقستاندا سيفرلىق تەڭگە اينالىمعا ەنگىزىلدى. ساندىق داۋىرگە قادام باستىق.

ءبىراق بۇل سيفرلىق تەڭگەدەن نە پايدا، ەكونوميكاعا قانداي اسەرى تيەدى، دەگەن سۇراق كوپ.

سيفرلى تەڭگە – تەڭگەنىڭ جاڭا ەۆوليۋسياسى. باياعىداعى مىس، قولا، كۇمىس، التىن اقشالاردىڭ ورنىنا قاعاز اقشا كەلسە، ەندى جاڭا داۋىردە سيفرلىق تەڭگە پايدا بولىپ وتىر.

ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، سيفرلىق تەڭگەنى قولدانۋ كوپ نارسەنى جەڭىلدەتەدى. اسىرەسە، مەملەكەتتىك ساتىپ الۋلار مەن تەندەرلەردى قاداعالاۋ ءبىرشاما وڭتايلانادى.

– ءقازىر بىزدە ەسەپ ايىرىسۋدىڭ ەكى ءتۇرى بار. ءبىرىنشىسى، قولما-قول اقشا، ەكىنشىسى ونلاين تولەم (POS تەرمينال، كارتا ارقىلى تولەم). ال سيفرلىق تەڭگە ەسەپ ايىرىسۋدىڭ ءۇشىنشى قۇرالىنا جاتادى. ونىڭ ەرەكشەلىگى – ينتەرنەتپەن دە، ينتەرنەتسىز دە جۇمىس ىستەي بەرەدى. بانك قوسىمشالارى ارقىلى، QR، تەلەفون نومەرى ارقىلى دا، NFC ارقىلى دا تولەي بەرەسىز. ياعني، بۇعان دەيىنگى تولەم تۇرلەرىن تولىقتىرادى. سيفرلىق تەڭگە قولما-قول نە بانك شوتىنداعى اقشاڭىزدىڭ ەلەكتروندى انالوگى. تۇسىنىكتى بولۋ ءۇشىن تاعى تاپتىشتەيىك، قولما-قول اقشانىڭ وڭاي، ەركىن، جىلدام پايدالانۋعا بولاتىن ۆيرتۋالدى انالوگى. ءدال قولما-قول اقشا سياقتى جالاقى، زەينەتاقى رەتىندە پايدالانۋعا بولادى. سيفرلى اقشانىڭ ءارقاشان ءىزى بار. سوندىقتان مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ، تەندەرلەردى قاداعالاۋ دا جەڭىلدەيدى. ءارى قازىرگى كەزدە بارلىق جەردە قولما قول تولەمگە قاراعاندا ونلاين تولەمدى پايدالانۋ 86 پايىزعا جەتتى، – دەيدى قارجى مامانى ەربول ازانبەك.

سيفرلى تەڭگەنىڭ قىزمەتى قانداي؟

سيفرلىق تەڭگەنى ەنگىزۋگە قازاقستاننىڭ ۇلتتىق بانكى جاۋاپتى بولعاننان كەيىن، ولار وتاندىق ۆاليۋتانىڭ  تەحنولوگيالىق پلاتفورماسىن جاساپ شىعاردى. سيفرلىق تەڭگە جوباسىنىڭ جەتەكشىسى اينۇر كەنجايەۆا سيفرلىق تەڭگە مەن ونلاين تولەمدە پايدالانىلىپ جۇرگەن اقشانىڭ ەش ايىرماشىلىعى جوق ەكەنىن ءارى ول ءۇشىن ەشقانداي پايىز ۇستالمايتىنىن ايتادى.

"سيفرلىق تەڭگە زاڭدى تولەم قۇرالى بولعاننان كەيىن ونى ەلىمىزدىڭ بارلىق ازاماتى شەكسىز قولدانا الادى. ونى سمارتفونداعى قوسىمشالار مەن كارتوچكالارداعى تولەم ارقىلى قولدانۋعا بولادى"، دەيدى ول.

سيفرلىق تەڭگەنى قانداي جاعدايدا شىعارۋعا بولادى؟ ساراپشىلار جالاقىسىن سيفرلىق تەڭگەمەن الاتىن قىزمەتكەرلەر ءۇشىن ەشقانداي شەكتەۋ جوق دەيدى. ال مەملەكەتتىك ساتىپ الۋعا قاتىستى مىندەتتى باقىلاۋدى قاجەت ەتەتىن جاعدايلاردا سيفرلىق تەڭگەنى ۆاليۋتاعا اۋدارۋعا، قولما-قول اقشاعا اينالدىرۋعا بولمايتىنىن ايتادى. ياعني، مەملەكەتتىك بيۋدجەت قارجىسى، قۇرىلىس ماتەريالدارى ۇنەمى سيفرلى تۇردە قاداعالانىپ وتىرادى.

قارجىگەر ايبار ولجاي سيفرلىق تەڭگەگە توسىرقاي قاراۋدىڭ قاجەتى جوق ەكەنىن ءارى ونىڭ قاعاز اقشادان ەش ايىرماشىلىعى جوعىن ايتادى.

– سيفرلىق تەڭگەنى كادىمگى قاعاز تەڭگەنىڭ كوشىرمەسى دەپ اتاۋعا بولادى. ەكەۋىنىڭ اتقاراتىن قىزمەتى ءبىر. تەك بانكنوتانى ءبىز قاعازعا باساتىن بولساق، ونىڭ سيفرلىق بالاماسىنا ونداي شىعىندار قاجەت ەمەس. تۋرا سول تەڭگە، ءبىراق قاعازعا باسىلماعان، ەلەكتروندى ساقتالاتىن اقشا دەپ ايتساق بولادى. سونداي-اق، ول ەشقانداي دا كريپتوۆاليۋتا ەمەس، وعان جاۋاپ بەرەتىن مەكەمە بار – ۇلتتىق بانك. ۇلتتىق بانك سيفرلىق تەڭگەنى شىعارادى، ونى باقىلاپ وتىرادى. ال كريپتوۆاليۋتالار ورتالىقسىزداندىرىلعان. ولار ءۇشىن ەشكىم جاۋاپ بەرمەيدى. ولار كۇرت قۇنسىزدانسا دا، جوق بولىپ كەتسە دە، ءبىر دە ءبىر جان جاۋاپكەرشىلىك ارقالامايدى. كريپتوۆاليۋتا قۇنى كۇن سايىن قۇبىلىپ تۇراتىنىن بىلەمىز. ال سيفرلىق تەڭگەنىڭ قۇنى قولما-قول تەڭگە قۇنىمەن بىردەي بولادى، – دەپ جاۋاپ بەردى ول.

سونىمەن قاتار، ساراپشى سيفرلىق تەڭگە تولىعىمەن قولدانىسقا ەنگىزىلسە، الداعى ۋاقىتتا جەمقورلىق پەن الاياقتىقتىڭ ازاياتىنىن ايتادى.

– سيفرلىق تەڭگەنىڭ باستى ايىرماشىلىعى – قاۋىپسىزدىگىندە. بۇل اقشانى سىزدەن ەشكىم ۇرلاپ كەتە المايدى، ونىڭ قالاي قولدانىلعانى كورىنىپ تۇرادى. الاياقتار ول جازبانى وشىرە المايدى. ءارى  سيفرلىق تەڭگە ادامنىڭ جەكە ءومىرىنىڭ قۇپيالىعىنا كەپىلدىك بەرەدى. زاڭ بۇزىلماسا، ءسىزدىڭ ول اقشانى قالاي، قايدا جۇمسايتىنىڭىز دا قۇپيا بولادى، دەپ قوستى ول.

P.S. سيفرلىق تەڭگەنى QR، بانك قوسىمشالارى ارقىلى قولدانۋعا بولادى. وعان ينتەرنەت قاجەت ەمەس. ياعني، NFS نە بليۋتۋز ارقىلى بايلانىستىرىلعاندىقتان، زات ساتىپ الۋ، ساتۋ ءۇشىن ينتەرنەتتىڭ بولۋى مىندەتتى ەمەس.