Aqyn, tarıhshy –

Qazaq eliniń ádebıet pen rýhanı ortasyna onsha tanys esim emes. Qıan shettegi aqynnyń óleńderin ótken bir jyly atajurtqa amanat arqalap ákelgen edik. Janat Boqashuly jaıynda birer sóz shyǵyndasaq. Janat shynymen entografıalyq poezıanyń aqyny(Sýbektıvti pikirim). Janatta jasandylyq joq. Óleń sanasynda qalaı pisse, solaı túsiredi. Óleńdi ádemi sózben «kıindirip» ony  árleý, jóndeý -  Janatqa jat ádet. Naǵyz «natýralnyı» aqyn desek asylyq bola qoımas. Biraq bul estetıkalyq talǵamy tómen degendi bildirmeıdi. Qazir qarasańyz, keıingi bir top jas býynda «jylaý» men «kúshený» basym.... Janatta «Shalshyqtan teńiz izdeý» joq. Ol tól yrǵaqpen qońyr da qarapaıym qazaqtyń hálin sýretteıtin aqyn. Ótken aıda Qamshy.kz portalyna Qazaq handyǵynyń  550 jyldyq mereıtoıǵa oraı uıymdastyrǵan jyr báıgesine Janat aqynyń óleńder toptamasy túsipti. Sol toptamada «Sanadaǵy syr» degen óleńine kóńilim tolyp, bir rıza boldym. (Oqyrman retinde). Bir ǵulamanyń sózi bar: «Adamzattyń tarıhy – adam sanasynda saqtalǵan...» deıtin. Sol aıtqandaı «Sanadaǵy syrdyń»  syry tereńde me dep úmittendim. Siz úshin «Sanadaǵy syr» ótken kúnniń bir elesi sekildi eleýsiz ǵana óleń bolýy da múmkin. Árıne «talǵamda talas joq» (Ámirhan Balqybek). Ár oqyrman óz qyzyqqan óleńin oqıdy ǵoı. Alaıda, men úshin osy óleńinde adamzattyń tarıhy bolmasa da, babaqazaqtyń basyp ótken jol soraby saırap jatqan sekildi seziledi. Jazaryńyz mol bolsyn Janat aqyn! Tómende «

atty óleńder toptamasyn jyrsúıer qaýymnyń nazaryna usyndyq!

Kútken kún bári kúttirýmenen keldi aqyr, Mańyrap máz bop, ózinshe bolyp tól jatyr. Kúrkeden shyǵyp, kún kókem jyly qarady, Kúlimdep aýmaq shýaqqa aýnap jer jatyr.   Jyly bir áýen  jyly bir lep bilinip, Teriskeı betten kóleńke ketti túrilip. Baǵzydan qalǵan baıaǵy daýys shyqqandaı, Baqılyq bolǵan babamnyń rýhy tirilip.   Naqyshtap sóılep, jazbastan bázbir maqamyn, Júıtkitip oıdan túrlerin neler batanyń. Eń tórden alyp, ejelden qalǵan enshisin, Baptanar atam bir sıpap qoıyp saqalyn.   «Shyqtyq» - dep aman, «ótti» - dep bıyl jut taǵy, Jaılanyp apam qoıýlaý shaıyn urttady. Ashyqqa shyqqan qystaıǵy tyqqan, «Sary maıy men kebejedegi qatqan qara qurttary».   Seıilgendeıin qabaǵyndaǵy qahary, Jibigendeıin boıdaǵy bar «qataly». Jańa bop túri, jańalanyp ketken be, Jelbegeı kıgen ákemniń «qara shapany».   Abyr da sabyr máre de sáre ár jerde, Kóksegen asy ishilip «qara kóje»-de. Kúbirlep ishten Allasyn alyp aýyzyna, Alastap otqa qazanyn qoıdy ájem de.   Jomarttyq peıil ashqandaı búgin qulybyn, Qaldyrmaı túgin qap túbindegi «biriniń». Óreden jazda órmelep keıde urlaǵan, Tanydym túsin anamnyń irimshiginiń.   Mán de bir bermeı qandaılyǵyna surqynyń, Aǵyzyp aıtyp ańyz ǵyp aıtyp byltyryn. Maılaryna máz bolyp, aǵam otyr ma, Búlkildep ishi «Mıyǵynan kúlip murtynyń»?!   Ertegideı kórip, ótkenin sezbeı kúniniń, Jel qaǵyp jıi jelkesindegi tulymyn. Qýandy ǵajap júgirip júrgen júgirmek, Tóńirekke tań qap bir tartyp qoıyp murynyn.   Ulyspen birge tóbesi kókke jetkendeı, Shapaǵy kúnniń Rýhyna nuryn tókkendeı. Aq kóńil kelgen ańǵaldaý bizdiń bul elge, Myń kúnniń zilin umyttyryp bul kún ketkendeı.  

Kerýen kúnder ótkenmen, Jas dáýren qalaı umytylar. Oı jiberip edim «kóp belge», Keledi «bir top jylqylar». Bozbala edik sol jyly, Ákege júrgen erkelep. Jeligimenen jylqynyń, Júgirip bardyq entelep. Úıirdi tasqa ıirgen, Dep edik «qaı atty ustamaq». Taǵy bop ósken úıirden, Bestini qapty ustap ap. Aǵalar boldy synamaq, Jigitsiń minseń eger - dep. Qulaqtan basyp qulaqtap, Kimiń bar miner – degende. Júrekten sonda taıdy úmit, Bata almaı batyl uldar da. Júreksinip kóbi qaımyǵyp, Taıaı da almaı turǵanda. Qorqýdy boıǵa min kórdim, Namysty órshil shaqyryp. Shyńǵyrtyp asaý mingenmin, Ornyǵyp erge otyryp. Ór eńis demeı jóńkidi, Bitirer emes oıynyn. Álinshe besti móńkidi, İshine alyp moıynyn. Salbyrap basy tómendep, Bir kezde ol da alqyndy. Shyqshyttan jasqap kórem - dep, Túsirip aldym qamshymdy. Sát tússe ylǵı baram men, Sol jerge súırer kúnderim. Qoı qońyr sol bir zaman men ...... Qamshymdy izdep júrgenim .......   *** Aıta almaımyn Túsim be dep, óńim dep Jemir jyldar tastaǵandaı jebirlep. Kúngeı aýyp qyrat asyp araıym, kúngirt tartty kúlimdemeı tóńirek. Qula dala qula manǵaz, qula kún, Qula kúndi ustaı almaı quladyn. Sarsań tartyp Sarp etkendeı sanam da, Sarsań úmit Sarpańǵa sap suraǵyn. Kúbir-kúbir úni alystap duǵanyń, Qaıran abyz qasıettim dýalym. Qulan kúnge Qula atty atam ilesip, Kóre almadym pesh aldynan qumanyn.