Reseı premer-mınıstri Dmıtrıı Medvedev Astana men Bishkekten Túrkıamen saýda-sattyq jasaýǵa tıym salýdy talap etti. Orys premeriniń pármeni boıynsha Eýrazıalyq odaqqa múshe osy qos memleket ózderine Túrkıadan keletin júk kólikterine shekteý qoıý kerek eken. Osy rette talap etý degen sóz, Táýelsizdiginiń 25 jyldyǵyna aıaq basqan Qazaq eli men Qyrǵyz Resepýblıkasyna unamaıtyny anyq. Alaıda, Kreml «ózim bilemdikke» salyp, áldeqashan egemen el atanǵan memleketter úshin qasterli qundylyqty aıaq asty etkisi keledi.

Túrkıa men Reseıdiń arasyndaǵy qyrǵı-qabaq qarym-qatynas túrki halyqtaryna keri áserin tıgizip jatyr. Aıtalyq, kúni keshe qudaıy kórshimiz Túrkisoı uıymynyń óz aýmaǵynda jumys jasaýyna tıym saldy. Bul az deseńiz endi Reseı Táýelsiz Qazaq eli men Qyrǵyzstannyń baýyrlas Túrkıamen saýda-sattyq jasaǵanyna qyryn qarap otyr. Árıne, Kremldiń ózine baǵynyshty halyqtarǵa jasap jatqan tyıymyna túsinistikpen qaraýǵa bolady. Alaıda, resmı Máskeýdiń  táýelsiz eldiń ishki isine aralasyp, talap etýin qalaı túsinýge bolady? Bul baryp turǵan basynǵandyq emeı, nemene?

Alaıda, Reseıdiń talap etýine Qazaq eli men Qyrǵyz Respýblıkasy qulaq asa qoımas. Óıtkeni, Túrkıa taýarlaryn elge ótkizýdiń balamaly joly tabylmasa, otandyq kásipkerler úlken shyǵynǵa batýy múmkin. Bul týraly «Atameken» kásipkerler palatasynyń basqarma tóraǵasy Abylaı Myrzahmetov málim etti. Onyń aıtýynsha, qazirgi tańda 78 kólik shekaradan Qazaq eline óte almaı tur. Sondyqtan da, atalǵan júkterdi balamaly baǵyt retinde Grýzıa men Ázirbaıjan arqyly, Kaspıı teńizi portymen alyp ótý máselesi qarastyrylyp jatsa kerek.

– Grýzıa men Ázirbaıjan arqyly, ıaǵnı Reseıdi aınalyp ótetin baǵyttardy mınıstrlikpen kelisip, kásipkerlerge aıtyp berdik. Sondyqtan kásipkerlerge kómektesýge daıynbyz. Aqtaý arqyly, Baký arqyly qazir Ázirbaıjan temirjoldarymen, Ázirbaıjan portymen de kelisip jatyrmyz. Naqytyraq aıtsam baǵany tómendetý týraly kelisim jasalýda. Eger olar tasymaldaýdyń aqysyn tómendetse, bizdiń kásipkerlerge kóp shyǵyn ákelmeıdi, – deıdi Abylaı Isabekuly.

«Atameken» palatasynyń shekarada turǵan 78 júk kóliginiń jaǵdaıyna alańdap, áreket etip jatqany kóńil qýantady. Óıtkeni, esh jazyǵy joq kásipkerler eki eldiń ózara arazdyǵynyń saldarynan zardap shegip jatyr. Sondyqtan da, olarǵa der kezinde kómek berip, jaǵdaıdy turaqtandyrý - Úkimettiń mindeti. Osy rette, Úkimet pen Ulttyq kásipkerler palatasy ózara seriktestik ornatqanyn aıtyp ótken jón. Atalǵan seriktestiktiń arqasynda Kásipkerler palatasy kúrdeli máselelerge baılanysty málimdemeler jasap júr.

Esterińizge salsaq, «Atamekenniń» reseılik óktem saıasatqa qarsy shyǵyp otyrǵany bir bul emes. Buǵan deıin «Atameken» palatasy eń birinshi bolyp Eýrazıalyq odaq aıasynda ortaq valúta engizýge qarsylyq bildirgen bolatyn. Sodan keıin baryp el Úkimetiniń basshysynan bastap, Prezıdenttiń Baspasóz hatshysy Dáýren Abaevqa deıin osy máselege oraı Qazaqstannyń resmı ustanymdaryn jarıa etti. Demek, «Atameken» kásipkerler palatasynyń Túrkıadan taýar tasıtyn balama jol izdep jatqan bul bastamasyn da resmı Úkimettiń áreketi dep qabyldaýǵa ábden bolady. Uzyn sózdiń qysqasy, Reseıdiń óktem talabyna bul joly qazaq bıligi qulaq aspady.

Qazaq eli men Qyrǵyz Respýblıkasynyń Reseıden Táýelsizdik alǵanyna shırek ǵasyr boldy. Alaıda, áli kúnge deıin Kreml qos memleketti ózine baǵynyshty Sheshenstan men Bashqurstan deńgeıinde kóretin sıaqty. Áıtpese, Reseıdiń Túrkıamen saýda-sattyq jasaýǵa tıym salýdy talap etken bul qylyǵyn basqasha qalaı túsinýge bolady? Ázirge, bul bassyzdyqqa qarsylyqty taǵy da «Atameken» palatasy bastap otyr. Osy ǵana kóńilge úmit uıalatady.

Serik JOLDASBAI

Astana