1916 جىلعى ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىس جەتەكشىلەرىنىڭ ءبىرى كەيكى باتىردىڭ باس سۇيەگى تاڭەرتەڭ ەلگە جەتپەك، - دەپ حابارلايدى Qamshy.kz .

بۇل تۋرالى الاشتانۋشى عالىم بەرىك ءابدىعالي ۇلى حابارلادى.

«1923 جىلى بولشيەۆيكتەر قولىنان قازا تاپقان، 1916 جىلعى ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىس باتىرى  كەيكىنىڭ باسى تاڭەرتەڭ ارنايى ۇشاقپەن استاناعا اكەلىنەدى»، - دەپ جازدى ب. ءابدىعالي ۇلى فەيسبۋكتەگى پاراقشاسىندا.

كەيكى (نۇرماعانبەت) كوكەمباي ۇلى (1871-1923) - 1916 جىلعى تورعايدا بولعان ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىسىنىڭ باتىرى، اتاقتى مەرگەن. ورتا ءجۇز قۇرامىنداعى قىپشاق تايپاسىنىڭ قۇلانقىپشاق رۋىنان شىققان. قوستاناي وبلىسى امانكەلدى اۋدانىنىڭ بايتۋما قوپاسىندا دۇنيەگە كەلگەن.

ازان شاقىرىلعان شىن اتى - نۇرماعامبەت. كەيكى جىلانشىق بولىسىنىڭ الپاۋىتى ر.شاشامباي ۇلىنىڭ مالىن قورىپ، دۇشپاندارىنا اتتاندىراتىن جىگىتى بولعان. جاستايىنان اڭشى، مەرگەندىگىمەن، وجەتتىگىمەن ايماققا تانىلعان. ونىڭ قۇرالايدى كوزگە اتقان مەرگەندىگىنە ساي ەل اۋىزىندا «امانگەلدىنىڭ كوزى مەرگەن، كەيكىنىڭ قولى مەرگەن» دەگەن سيپاتتاما ساقتالعان.

كەيكى كوكەمباي ۇلى رەسەي پاتشاسىنىڭ 1916 جىلعى ماۋسىم جارلىعى سەبەپ بولعان (ەل اۋزىندا «يۋن جارلىعى» دەپ اتالادى) تورعاي قازاقتارىنىڭ ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىسىنە العاشقى كۇندەرىنەن بەلسەنە ارالاسىپ، سول كوتەرىلىستى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى بولدى. كوتەرىلىسشىلەردىڭ نەگىزگى قارۋلى كۇشى - مەرگەندەر جاساعىن باسقارعان. كوتەرىلىس شتابىنىڭ ەڭ ءقاۋىپتى تاپسىرمالارىن ورىنداپ، ءجيى-جيى بارلاۋعا شىعىپ تۇرعان. كۇيىك قوپاسىنداعى سوعىستا، تورعاي قالاسىن قورشاۋ كەزىندە جانە پاتشانىڭ جازالاۋشى وتريادتارىنا قارسى سوڭعى ۇرىس - دوعال شايقاسىندا ەرەكشە ەرلىك كورسەتتى.

كەيكىنى كورگەن، كەشەگى قيىن كەزدە سوڭىنا ەرگەن ادامدار ونىڭ ولىمنەن قورىقپايتىن وجەتتىگىن، كوزدەگەنىن قۇر جىبەرمەيتىن مەرگەندىگىن جىر قىلىپ ايتادى ەكەن. 1919 جىلى 18 مامىردا تورعاي ويازدىق سوعىس كوميسسارى، حالىق باتىرى امانگەلدى يمانوۆ ولتىرىلگەننەن كەيىن كەيكى باتىر قۋعىنعا ۇشىرايدى. بۇل سۇرگىن تورعايدا كەڭەس وكىمەتى ورناعاننان كەيىن دە تولاستامايدى. ءبىراز جىل ۇلىتاۋ، قىزىلقۇم جاعىندا بوي تاسالايدى. اقىرى، 1923 جىلدىڭ كوكتەمىندە ارنايى تاپسىرمامەن ءوزىن الداپ قولعا تۇسىرۋگە كەلگەن كوميسسار ا.توكاريەۆتىڭ سوزىنە سەنىپ تورعايعا ورالعان كەيكى جولدا ونىڭ شىن نيەتىن سەزىپ قالىپ، الەكساندر توكاريەۆتى سول جەردە اتىپ تاستايدى. ءبىراق كەيكىنىڭ ىزىنە ءتۇسىپ، ارتىنان الىستان اڭدىپ ەرىپ كەلە جاتقان قىزىل اسكەردىڭ سولداتتارى، ونى سول كۇنى تۇندە جاتقان جەرىندە قورشاپ الىپ، ايۋاندىقپەن ولتىرەدى. ولار مەرگەننىڭ ەكى قولى مەن باسىن كەسىپ الادى. كەيكى باتىردىڭ باسىن ءبىر اي بويى تورعاي قالاسىنىڭ ورتالىق الاڭىنا سىرىققا شانشىپ قويادى. كەيىن مەرگەننىڭ باس سۇيەگىن ورىنبورعا جونەلتەدى، ال 1926 جىلى رەسپۋبليكا استاناسى قىزىلورداعا كوشۋىنە بايلانىستى، سانكت-پەتەربورعا الىپ كەتكەن. ول ءقازىر سانكت-پەتەربورداعى انتروپولوگيالىق قوردىڭ كۋنستكامەراسىندا ساقتاۋلى.

كەيكى باتىردىڭ ادەبيەتتەگى بەينەسى عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ «امانگەلدى» پەساسىندا كەتە باتىر بولىپ بەينەلەنەدى. ماقان جۇماعۇلوۆتىڭ «قىران قازاسى قيادا» كىتابىندا جۇمباقتالىپ ايتىلادى. كەيكىنىڭ قاراسوزدە جاسالعان كوركەم بەينەسى اقان نۇرمانوۆتىڭ «قۇلاننىڭ اجالى» اتتى رومانى ەدى. الايدا كەڭەس زامانىندا شىققان وندا دا اتى انىق ايتىلماعان. كەيكى بەينەسى ءوز اتىمەن انىق ايتىلىپ، قانىق بوياۋ دەرەگىمەن تۇگەلدەنىپ شىققان شىعارما سەرىك تۇرعىنبەك ۇلىنىڭ «كەيكى باتىر» تاريحي داستانى (الماتى، «ءبىلىم»، 2001).

كەيكى باتىر كوكەمباي ۇلىنىڭ ۇرپاقتارى قوستاناي وبلىسىنىڭ امانگەلدى اۋدانىنداعى اقتاس، تاستى ەلدى مەكەندەرىندە تۇرادى. 1996 جىلى كەيكى باتىردىڭ 125 جىل تولۋىنا بايلانىستى اس بەرىلىپ، ەسكەرتكىش ورناتىلدى.

ەل اراسىندا "قولمەرگەن كەيكى" اتالىپ كەتكەن باتىردىڭ كۇرەسكەرلىك جولى تۋرالى مىنا سىلتەمەدەن وقيسىزدار.