«The Words»  – ءسوز

ول قالاممەن دوس. ءوزىن جازۋشىمىن دەپ سانايدى. ونىڭ بار ارمانى (ءتىپتى ءومىرىنىڭ ءمانى دەسەك بولادى) – كىتاپ شىعارۋ، كىتابىمەن جازۋشى رەتىندە مويىندالۋ.  الايدا اۆتورلىق تۋىندىسىن باسپالار قابىلدامايدى. ءسويتىپ جۇرگەندە ول بىرەۋدىڭ قولجازباسىن تاۋىپ الادى. ونى ءوزىنىڭ كىتابى، ءوزىنىڭ سوزدەرى ەتىپ شىعارادى. تانىلا الماي جۇرگەن جازۋشىسىماق «بەستسەللەر كىتاپتىڭ اۆتورى» اتانادى.

Conflict of the words – ءسوز داۋى

بىرەۋدىڭ ءسوزىن بىرەۋ ۇرلادى دەگەن وقيعا جاستار ەڭ كوپ وتىراتىن «ۆكونتاكتە» الەۋمەتتىك جەلىسىندە ءجيى ورىن الادى. سوندىقتان دا 300 000-دىق تۇراقتى وقىرمانى بار، «ۆكونتاكتە» جەلىسىنىڭ ەڭ ۇزدىك، تازا قازاق ءتىلدى «ماحاببات، قىزىق مول جىلدار» توبىنىڭ قۇرۋشىسىن ءىستىڭ ءمان-جايىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن اڭگىمە تارتقان ەدىك. ەرنار المابەكتىڭ ايتۋى بويىنشا، ۇرلىقتىڭ بۇل ءتۇرى ءقازىر ءجيى كەزدەسەدى. «توپقا وقىرمانداردان كۇنىنە جيىرما-وتىز (كەيدە ودان دا كوپ) ولەڭ كەلەدى. شىنايى اۆتورى وسى ادام با دەپ تەكسەرىپ وتىراتىن ۋاقىت تا، مۇمكىندىك تە جوق. ءبىزدىڭ قاعيدا – وقىرمانعا سەنىم ارتۋ، ونىڭ ويىن، ءسوزىن حالىققا تانىلۋىنا سەپ بولۋ. وكىنىشكە وراي، سول وقىرمان كەيدە سەنىمدى اقتامايدى. الدايدى. ءبىز (توپ ادمينيستراتورلارى) مۇقاعالي، مۇحتار شاحانوۆ، ەسەنعالي سىندى اقىنداردى (پوەزياسىن) تانيمىز. ولاردىڭ ولەڭىن ۇرلاپ بىرەۋ جاڭالىق جىبەرسە، بىردەن وشىرەمىز. ال، ەندى ءبىز بىلمەيتىن جاس دارىندى اقىندار قانشاما... بىردە ۇسىنىلعان جاڭالىقتاردىڭ ىشىنەن ءبىر ولەڭگە ەرەكشە كوزىم ءتۇستى. جاڭا عانا ءبىر جەردەن وقىعان سياقتىمىن دەگەن سەزىم پايدا بولدى. سويتسەم، بىزگە ءبىر ولەڭ ەكى ادامنىڭ اتىنان كەلىپتى.

سابىرجان يسماگۋلوۆ: "مۇقاعالي اعامىزعا ارناعان ارناۋدى مەن جازعام. ءدال تۋعان كۇنى جازعام جوق. وسىدان ءبىراز ۋاكىت بۇرىن شۋ قالاسىنداعى ءىلياس ءبىرىمقۇل دەگەن ءانشى باۋىرىم ءىنىم مۇقاعالي اعامىزدىڭ تۋعان كۇنىنە وراي قابىرعا گازەتىن شىعاردى. ءىلياس اقىنعا ارناۋ جازىپ بەرۋىمدى سۇرادى. سول كەزدە وسى ولەڭدى شىعارعان بولاتىنمىن. مەنىڭ  بىرەۋ شىعارعان ولەڭدى ۇرلاعان كەزىم جوق. اتا-انام ونداي تاربيە بەرگەن جوق. ءىلياس باۋىرىمنىڭ ولەڭ شىعارىپ بەرشى دەپ ماعان ءوتىنىش ايتقان دىبىستىق حابارلاماسى دا بار.  ءتىپتى گازەتتى كورسەتۋگە بارمىن سەنبەيتىندەرگە. ال ميراسقا كەلەتىن بولساق، جاسى كىشى ءىنىمىز ەكەن ول قىلىعىن قولدامايمىن، ءبىراق سوتتاسىپ تا اۋرە بولمايمىن. وزىنە سمس جازىپ ەدىم، جاۋاپ كەلمەدى..."

ميراس جانايعا ءمان-جايدى انىقتاۋ ءۇشىن حابارلاسقان ەدىم. ««ارناۋ» ولەڭىنىڭ اۆتورى رەتىندە ءوزىڭىزدى كورسەتىپسىز، شىندىعىندا سىزدىكى مە؟ سابىرجان يسماگۋلوۆ دەگەن «ماحاببات، قىزىق مول جىلداردىڭ» وقىرمانى ولەڭ مەنىكى دەپ جازۋدا. وسىعان قايتارار جاۋابىڭىز قانداي؟» دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرمەستەن ءوزىنىڭ قولى بوس ەمەس، تەاتردا جۇرگەنىن، كەشىرەك ماعان حات جازىپ، جولدايتىنىن ايتىپ اسىعىس-ۇسىگىس تۇتقانى قويا سالدى. سودان بەرى ميراستان حابار جوق...

Fight of the words – سوزگە تالاس

نازەركە سەمەي ءوزىنىڭ پاراقشاسىندا بىلاي دەپتى: قۇرمەتتى توپ مۇشەلەرى، وقىرماندار! ەسىمىم - نازەركە. پوەزيا الەمىنە ەندى-ەندى قادام باسىپ كەلەمىن. ولەڭدەرىمدى "ماحاببات، قىزىق مول جىلدار"، "ومىرلىك ءمانى بار" سىندى اۋقىمدى پاراقشالارعا جىبەرىپ تۇراتىنمىن. وقىرماندارىمنىڭ پايدا بولۋى، سىننىڭ ايتىلۋى ءارى قاراي دامۋىما ۇلكەن اسەرىن تيگىزدى. وسىنداي مۇمكىندىك بەرگەن "ماحاببات، قىزىق مول جىلدار" توبىنىڭ اكىمشىلىگىنە ايتار العىسىم شەكسىز! دەگەنمەن، قازاق جاستارى ءبىر دەرتكە شالىنعان سياقتى... ول - پلاگيات! وزگە جاننىڭ جۇرەگىنىڭ تۇڭعيىعىنان قىمبات مارجان بولىپ شىققان ولەڭ-جىردى ءوز اتىنان جاريالايتىن جاستار بار ەكەن. ءوزىم مۇنداي سۇمدىققا بارماعان سوڭ، وزگەلەردىڭ دە بۇلاي ەتەرىنە سەنبەپ ەم... ءبىراق... ءبىراق... وڭاي جولمەن اقىن بولعىسى كەلەتىندەر بار ەكەن... ۇيات! قازاققا سىن! مۇسىلمانعا كىنا! كىرشىكسىز پوەزيا الەمىن كىرلەتپەيىك! ادام بولايىق، ادامدار!

ولەڭدى ۇرلاعانداردىڭ ءبىرى ايبەك قادىربەكتىڭ اقتالۋى: بipدە «ۆكونتاكتە» جەلىسىندە وتىرعانىمدا بiر تاماشا ولەڭدى كوزiم شالدى. مەن ونى كوشiرiپ الىپ، ءوز قابىرعاما (جەلىدەگى ادامنىڭ پاراقشاسى-رەداكسيا) قويعانمىن. قويعانىمدى قايتەسiزدەر، اۆتورىن جازۋدى ۇمىتىپ كەتiپپiن. بۇگiن مiنە ەسكەرتۋ الدىم اۆتوردان. ول – نازەركە سەمەي!

Truth in the words – شىندىق ءسوز

ەرنار المابەك: جاقىندا عانا توپقا ايكو اميرحانوۆا دەگەن  وقىرماننان «ءبىر قاعاز. ءبىر قالام. ءبىر ولەڭ» اتتى تۋىندى كەلدى. بۇل ولەڭدى نەگىزى مەن بىلەمىن. ءوزىمنىڭ ارىپتەسىم مارعۇلان اقاننىڭ ولەڭى. سول سەبەپتى وقىرمانعا حات جازدىم، ءبىراق ول ءتىل قاتپادى.

مارعۇلان اقان: قازاق تۋماسىنان اقىن حالىق. سول سەبەپتى ءار قازاق اقىن اتانعىسى كەلەدى. ءبىراق ولەڭدى ءسۇيۋ، ونىڭ ماعىناسىن ۇعۋ ءبىر بولەك، جىر جازۋ، اقىن بولۋ ءبىر بولەك دۇنيە. ادەبيەت اردىڭ ءىسى ەكەنىن بىلەسىزدەر. بىرەۋدىڭ ولەڭىن ۇرلاۋ – اۋىر قىلمىس. ولەڭمەن بىرگە ۇرى ويلانباستان ولەڭنىڭ اۋىرتپالىعىن، اقىننىڭ مۇڭ-زارىن، شاتتىق-قۋانىشىن بىرگە ۇرلايدى. بۇل ادامنىڭ جۇرەگىن، باۋىرىن، بۇيرەگىن سۋىرىپ الۋ، ورگانىن ۇرلاۋمەن تەڭ. ءبىر ولەڭ بىرەۋدىڭ باعىن اشادى. بىرەۋدىڭ سورىنا اينالادى. ءسوزدىڭ قۇدىرەتى مەن ەنەرگەتيكاسى مىقتى. ۇرلاعان ولەڭى اقىنسىماقتىڭ ەرتەڭ سورىنا اينالماسىنا كىم كەپىل؟ مەنىڭ ۇرلانعان ولەڭىم جايلى ەستىپ، ءبىلىپ وتىرمىن. نەگىزى ۇرىلار وتە كوپ. ءبىراق مەن ولاردىڭ ىزىنە تۇسپەيمىن، حات جازىپ، ءسوز تالاستىرمايمىن. وزدەرى ءبىلسىن. ار-ۇياتتارى ءبىلسىن دەيمىن. «ءبىر قاعاز. ءبىر قالام. ءبىر ولەڭ» اتتى ولەڭىم ماعان ەرەكشە ىستىق ەدى. ايكو اميرحانوۆا دەگەن قىزدىڭ ونى يەمدەنىپ، توپقا سالعانىن ەرنار ماعان ايتىپ بەردى. قىزعا بىرنارسە ايتقىم اق كەلدى (ءبىراق وندايدا ايتار ءسوز تابا الماي قالامىن)، سويتسەم جاسى كىشكەنتاي ەكەن. كۇلىپ قانا قويدىم.

Master of word`s – ءسوز شەبەرى

قاراڭعى. تىنىشتىق وڭگەرگەن.
ەكەۋمىز ۇيىڭدە ەگەش.
سەن شىقتىڭ ارعىلاۋ بولمەدەن،
بۇل جولى كيىممەن ەمەس…
اۆتورى مۇقاعالي ەمەس

مارعۇلان اقان: ءححى عاسىر جاستارىنىڭ كىتاپقا دەگەن بەيىمىن اقپاراتتىق كەڭىستىك جاۋلاپ العالى قاشان. وسى ءبىر ولەڭدى ىزدەۋ ءۇشىن «پاك قىز» دەپ جازىپ، كىمدىكى ەكەنىن اڭعارۋعا «google»-گە كىرسە، وسىنداي جاۋاپ الادى. ىشىنە ءۇڭىلىپ، راس پا، وتىرىك پە ول جاعىن ءبىلۋ ماڭىزدى ەمەس. ءتىپتى، كەي كوزگە كورىنىپ جۇرگەن سايتتار دا اداسۋدىڭ كەبىن كيگەن. ماسەلەن، وسى سىلتەمە ارقىلى ءسىز «جارار.كز» سايتىنىڭ ىشىنە ەنىپ، «قازاقشا ولەڭ: مۇقاعالي ماقاتايەۆ (پاك قىز)» دەيتىن تاقىرىپقا اپ بولاسىز. مۇنى كورگەن، كوزىن شەل باسقان جاستار «مۇقاعاليدىكى عوي، ينتەرنەتتەن قارا، سەنبەسەڭ!» — دەمەي، نە دەيدى. «ۆكونتاكتە» الەۋمەتتىك جەلىسىندە وسى جايىندا داۋ بولعان. ول جەردەگى داۋ — اسلان قاجەنوۆ دەيتىن اقىن جىگىتتىڭ پاراقشاسىندا وربىگەن. ءبىر قارىنداسىمىز «بۇل — مۇقاعاليدىكى» دەپ، اقيىق اقىننىڭ اۋزىنان ەستىگەندەي قاسارىسىپ وتىرسا، كوكىرەگى وياۋ اعالارى «اسلان قاجەنوۆتىكى» — دەپ، اقىلدارىن ايتقان. ەندى بۇل ولەڭنىڭ اتى قانداي، اۆتورى كىم دەيتىن سۇراققا ناقتى توقتالساق. مۇقاعالي – پەندە، پەرىشتە ەمەس. ءلاززات پەن قۇمارلىقتى دا جازعان ادام. ونداي سارىنداعى ولەڭدەرى جۇرت اۋزىندا ءجۇر دە. تەك بۇل ولەڭ مۇقاعاليدىڭ قالامىنان تۋماعان، ءارى ولەڭنىڭ اتى دا «پاك قىز ەمەس»، «العاش بارعاندا». اۆتورى جاس اقىن – اسلان قاجەنوۆ.

ءاليحان جارار– zharar.kz سايتىنىڭ قۇرۋشىسى: مۇقاعاليدىڭ ءبىر توپ ولەڭدەرىن سالعان كەزدە «پاك قىز» ولەڭى دە سايتىمىزعا جاريالانعان بولاتىن. ولەڭدەردىڭ ءبارىن عالامتوردان الامىز. كەيىننەن ونىڭ شىن اۆتورى باسقا ادام ەكەنى انىقتالدى. ءبىز بىردەن تۇزەتۋ ەنگىزدىك. ونداي-ونداي قاتەلەر كەتىپ جاتادى. وعان ەندى جالپى عالامتور قولدانۋشىلارى كىنالى. اۆتوردى كورسەتپەي ولەڭ جاريالايمىز. باسقا بىرەۋ شاتاسىپ، بولىسكەن ادامدىكى مە دەپ ۇرىنى اۆتور رەتىندە بەلگىلەيدى. بۇل سانالى تۇردە ۇرلىق بولماسا دا بەيقامدىق. ءبىز سايت بولعانمەن بارلىعىن تەكسەرىپ وتىرا المايمىز. كوبىنەسە اۆتورلار ءوز ولەڭدەرىن وزدەرى جىبەرىپ جاتادى. سايتىمىزدا «انانىڭ ءسۇيۋى» جانە «شەشەنىڭ بالالارىن ءسۇيۋى» دەگەن ەكى ولەڭ شىققان بولاتىن. ەكەۋى دە نەگىزى ءبىر ولەڭ. تەك اتاۋىندا وزگەشەلىك بار. مازمۇنى بىردەي. بىرەۋ م. دۋلاتوۆتىكى دەسە، بىرەۋ ى. التىنساريندىكى دەپ جولدادى. ەندى شىن مانىندە ولەڭ كىمدىكى ەكەنىن بىلە الماي وتىرمىز. عالامتوردى اقتارعان كەزدە دە جاۋاپ تابا المادىق. دەرەككوزدەردىڭ جارتىسىندا اۆتور مىرجاقىپ، جارتىسىندا ىبىراي دەپ كورسەتىلىپ تۇر.

ماقالا جازۋ بارىسىندا قوستاناي قالاسىنداعى ى.التىنسارين اتىنداعى دارىندى بالالارعا ارنالعان مەكتەپ-ينتەرناتىنا ولەڭ اۆتورىن انىقتاۋ ماقساتىندا قوڭىراۋ شالىندى.  جاۋابىن كۇتەمىز.

«The Words»  – ءسوز

«جازۋشىنىڭ» باقىتتان باسى اينالادى. ءبىراق باقىت ۇزاققا سوزىلمايدى. قولجازبانىڭ شىن اۆتورىمەن ساياباقتا بەتپە-بەت كەزدەسەدى. «جازۋشىسىماق» مويىنداعىسى كەلمەيدى، جالتارادى، ەڭ سوڭىندا ءوز ۇياتتى ارەكەتى ءۇشىن قىسىلادى، قىزارادى، ار ازابىن شەگەدى. وكىنەدى. كەشىرىلمەس قاتەلىگىن تۇزەتكىسى، ۇرلانعان «ءسوزدى» يەسىنە قايتارعىسى كەلەدى. «ءسوزدىڭ» شىن يەسى مۇنداي «سىيلىقتى» قابىلدامايدى. بار اۋىرتپالىقتى (كىنا، وكىنىش، ار ازاپ) كوتەرۋگە، سونىمەن ءومىر سۇرۋگە مىندەتتەيدى. ونىمەن ءومىر ءسۇرۋ «اۆتور» ءومىرىن توزاققا اينالدىرادى.

P/S: «The Words»  – بۇل «پلاگيات» ماسەلەسىن قوزعايتىن 2012 جىلى گولليۆۋدتا تۇسىرىلگەن فيلم. رەجيسسەرلەرى برايان كلاگمان، لي ستەرنتال. فيلم سەناريى 11 جىل بۇرىن جازىلعان. 11 جىلدان كەيىن برەدلي كۋپەر رەجيسسەرلەرگە بەرگەن سوزىندە تۇرىپ كينوعا تۇسۋگە كەلىسەدى. 6 ميلليون جۇمسالعان فيلم پروكاتتان 11 ميلليون جينادى.

جازيرا بايدالى