"قامشى" اقپاراتتىق پورتالى قۇرىلعان كۇننەن باستاپ، ەڭ باستى تاقىرىپتارىنىڭ ءبىرى رەتىندە "قازاق كوشىنىڭ" مۇڭىن مۇڭداپ، جوعىن جوقتاپ كەلەدى. ۇلتتىق پارتيانىڭ ءرولىن اتقارىپ وتىرعان قازاق ءباسپاسوزى، ونىڭ ىشىندە، "تۇركىستان" گازەتى، "جاس الاش"، "دات"، "اباي.كز"، "ۇلت.كز" سىندى اقپارات قۇرالدارى دا وسى "ۇلى كوشتىڭ" جارشىسى بولدى. سونداي-اق، ايدوس سارىم، راسۋل جۇمالى، ءامىرجان قوسانوۆ، دوس كوشىم، ت.ب. كوپتەگەن ۇلت پاتريوتتارى شەتەلدەگى قانداستاردىڭ ەلگە ورالۋىنا بارلىق ۋاقىتتا ءۇن قاتپاعان كەزى جوق. ارينە، 25 جىلدا تاۋەسىز وتانعا ورالعان 1 ميلليون قازاق - قازىرگى بيلىكتىڭ ەڭ ۇلكەن جەتىستىگى. بيىل ەلباسى تىزگىنىن ۇستاعان "قازاق كوشىنە" - 25 جىل تولىپ وتىر. وسىعان وراي الداعى 18 قاراشادا الماتىداعى ستۋدەنتتەر سارايىندا "قازاقستان" ۇلتتىق تەلەارناسى مەن "قامشى" پورتالى ۇلكەن مەرەكەلىك شارا وتكىزۋدى جوسپارلاۋدا. بۇعان اتاجۇرتقا ورالعان اعايىندار مەن بيلىكتەگى مەملەكەتشىل ازاماتتار قولداۋ كورسەتۋدە. بۇل شاراعا قازاق ءبىلىمىنىڭ قاراشاڭىراعى ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ رەكتورى عالىمقايىر مۇتانوۆ مىرزانىڭ دا ايرىقشا ىقىلاسىن ايتا كەتكەن ءجون.
حوش. وسىلاي دەپ ۇلتتىق كوشى-قوندى ۇلىقتاپ وتىرعاندا باقىتبەك سماعۇل مىرزا جەردەن جەتى قويان تاپقانداي جاڭالىق اشتى. دەپۋتاتتىڭ ايتۋىنشا، 29 مامىردى «ەۋرازيالىق ىقپالداستىق كۇنى» دەپ مەرەكەلەۋىمىز قاجەت ەكەن. ءبىر قىزىعى، وسى دەپۋتات 1991 جىلىعى 18 قاراشا، «باسقا رەسپۋبليكالاردان جانە شەتەلدەردەن اۋىلدى جەرلەردە جۇمىس ىستەۋگە تىلەك ءبىلدىرۋشى بايىرعى ۇلت ادامدارىن قازاق كسر-ىنە قونىستاندىرۋ ءتارتىبى مەن شارتتارى» تۋرالى قاۋلىعا ەلباسى قول قويعان كۇندى «ۇلتتىق كوشى-قون كۇنى» ەتۋ تۋرالى دا پرەمەر اتىنا حات جولداعان ەكەن. بۇل ماسەلەنى اقىن اۋىت مۇقيبەك تە جازعان بولاتىن.
«بارشاعا بەلگىلى، 2014 جىلعى 29 مامىردا قازاق جەرىندە ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق تۋرالى شارتقا قول قويىلدى. جاس ۇرپاق اراسىندا ىنتىماقتاستىق يدەيالارىن ناسيحاتتاۋ جانە قوس قۇرلىقتىڭ – ەۋروپا مەن ازيانىڭ ىقپالداستىعى قاي ەلدە باستالعانىن الەمگە پاش ەتۋ ءۇشىن مەن دەگەن جاڭا مەرەكە ەنگىزۋدى ۇسىنامىن»، - دەپتى دەپۋتات.
دۇرىس-اق، حالىققا، مەملەكەتكە سەپتىگىن تيگىزگەن، سوعان تۇركى بولعان قاناي دا ءبىر اتاۋلى كۇندەردىڭ مەرەكە بولعانى جاقسى. الايدا، وسى «ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق» قازاق ەلىنە قانشالىقتى پايداسىن بەردى، ونى ايتا قويۋ قيىن. اتالمىش وداق قۇرىلعان جىلدىڭ وزىندە «كرەملدىڭ ينتەگراسيالىق جىگەرى فونىندا قازاقستاننىڭ سىرتقى ساۋداداعى رف ۇلەسى سوڭعى بىرنەشە جىلدا بارىنشا تومەندەگەنى» ايتىلعان بولاتىن. سەبەبى، ەۋرازيالىق ينتەگراسيانىڭ يدەيالىق نەگىزى، ءىس جۇزىندە ەكونوميكالىق اپات بولماسا دا قازاقستان مەن رەسەي ەكونوميكاسى ءۇشىن تەرىس اسەرمەن اياقتالۋى ابدەن مۇمكىن ەكەندىگىن كوپتەگەن ەكونوميستەر بولجاعان.
ونىمەن قوسا، قازاقستان اتالعان وداققا قوسىلعان كەزدە، استى سىزىلىپ، بارىنشا تاپتىشتەلىپ ايتىلعان ماسەلەنىڭ ءبىرى وداقتىڭ تەك «ەكونوميكالىق» سيپات الاتىندىعىندا ەدى. «ساياسي» رەڭى مۇلدە بولماۋعا ءتيىس بولاتىن. الايدا، وداققا مۇشەلىكتەن كەيىن، قازاقستان وداق ەلدەرىنەن، اسىرەسە رەسەيدەن «يمپورتتاۋشى» ەلگە عانا اينالىپ قالعانىمەن قويماي، الەمدى وزىنە قارسى قويعان رەسەيدىڭ «سۇراپ العان» سانكسيالارى قازاقستانعا دا ىقپال ەتتى. ۇلتتىق ۆاليۋتا قۇلدىراپ، كەيبىر شاعىن كاسىپورىنداردىڭ ونىمدەرى «رەسەيدىڭ» قۋاتتى بۇيىمدارىمەن باسەكەلەسە الماي قالدى. ارينە، وداق نارىعىنداعى قازاقستاننىڭ نەگىزگى تاۋارى قازبا بايلىقتار مەن تاۋ-كەن ونىمدەرى ەدى. ونى قازاقستان وداقسىز دا ساتا الاتىن. ويتەتىنى، قازاقستاندا قورى مول اتالعان شيكىزاتتاردى الۋعا شەتەل بارىنشا مۇددەلى ەدى.
ءبىز، سودان ءبىر جىلدان كەيىن دسۇ-عا دا مۇشە بولدىق. 27 شىلدەدە مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ پەن دۇنيەجۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىنىڭ باس ديرەكتورى روبەرتو ازيەۆەدو رەسپۋبليكانىڭ دسۇ-عا مۇشە بولۋى جونىندەگى حاتتامالارعا قول قويدى. مەرەكەلەۋ ءتيىس بولسا، وسى كۇندى اتاپ وتۋگە بولار ەدى. سەبەبى اتالعان ۇيىمعا مۇشە بولۋ ءۇشىن قازاقستان 20 جىل كۇتتى. شىنتۋايتىندا، قازاقستاننىڭ دسۇ مۇشەسى ەكەنىن ءبىز ەستەن شىعارىپ الدىق تا.
رەسمي تۇردە، قازاقستان اتالعان ۇيىمعا، 2015 جىلدىڭ 30 قاراشاسىندا 162 مۇشە بولىپ تىركەلدى. سودان بەرى ءبىر جىلعا تاياۋ ۋاقىت. الەمدىك نارىقتا، شيكىزات قورىمەن ويىپ ورىن الاتىن قازاقستان وسى مەزگىل اراسىندا ءوزىن كورسەتە الدى ما؟ مۇلدە كورىنگەن دە جوقپىز. كورىنۋگە ۇمتىلمادىق تا. وتاندىق ب ا ق مۇلدە جاق اشپادى دەۋگە دە بولادى. مىنا تۇرعان كورشىمىز، ءمينيسترىمىز مەنسىنبەي جۇرگەن قىرعىزستان سول ۇيىمعا 1998 جىلدىڭ 20 جەلتوقسانىندا مۇشە بولعان. ەشقانداي شيكىزاتسىز-اق ۇيىمنىڭ ارقاسىندا، الەم ەلدەرىمەن ەركىن ساۋدا قاتىناسىن ورناتىپ، ەكونوميكاسىن اياقتا ۇستاپ وتىر.
ايتايىن دەگەنىمىز، جالعان ۇران ۇستانىپ، ونسىزدا «قۇدايدىڭ قۇتتى كۇنى» تەلەديداردان ايتىلىپ جاتاتىن ەاەو-نى مەرەكە ەتكەننەن نە ۇتامىز؟ مىسالى، ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق (ەەاس) ساۋدا اينالىمىنىڭ كولەمى 2015 جىلى 26 پايىزعا تومەندەگەن. بۇل تۋرالى حالىقارالىق داعدارىس توبىنىڭ (ICG) «ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق: بيلىك، ساياسات جانە ساۋدا» بايانداماسىندا جاريالانعان ەدى. وسى ماقالانى جازا وتىرىپ، قازاقستان وسى وداقتان ميلليونداعان پايدا تاپتى دەگەن ەسەپتى كەزىكتىرە المادىق.
باقىتبەك سماعۇلدىڭ ميلليوندىق پايداسى جوق وداقتى مەرەكەلەيىك دەگەنىنەن تاۋەلسىزدىك العان جىلداردان بەرى قاراي ميلليون قانداسىمىزدىڭ ەلگە كوشىپ كەلۋىنە سەپ بولعان «قاۋلى قابىلدانعان» كۇندى «ۇلتتىق كوشى-قون كۇنى» ەتكەنىمىز الدەقايدا ماڭىزدى بولماق.
