"Rgmedia.kz" اقپاراتتىق پورتالىنا ايەل كىسى حابارلاسىپتى. ءاتى-جونى – ءباتيما ەمبەردى قىزى. ول ۇزاق جىل قىتايدا تۇرىپ، ءقازىر اتا جۇرتى قازاقستانعا كوشىپ كەلىپتى. مۇندا جەكە كاسىپپەن اينالىسىپ جاتقان ءباتيما حانىم قازاقستانعا ۇلكەن ءقاۋىپ ءتونىپ تۇرعانىن اشىنا جەتكىزدى. ءبىر وكىنىشتىسى، ونى ءبىز، قازەكەڭدەر بايقاماي وتىرمىز. بايقاساق تا، نەمقۇرايلىق تانىتىپ وتىرمىز. ال، مۇنداي نەمقۇرايلىق – "ۇلتتىق تراگەدياعا" الىپ كەلەدى. قالاي دەيسىزدەر مە؟
ءقازىر قازاقستان كوبىنە ەكونوميكا سالاسىنا كوپ ءمان بەرىپ وتىر. وسىنىڭ سالدارىنان باسقا سالالار اقساپ جاتىر. اسىرەسە، يدەولوگيا سالاسى! مىسالى، كەزىندە گيتلەر ەكىنشى دۇنيجۇزىلىك سوعىسقا ابدەن تىڭعىلىقتى دايىندالعان. اسىرەسە، يدەولوگيا سالاسىنا ايرىقشا نازار اۋدارعان! يوزەف گەببەلستى باس يدەولوگ ەتىپ قويدى. نەمىس اسكەرىنىڭ جارتى الەمدى جاۋلاپ الۋىنا يدەولوگيا دا ءوز اسەرىن بەردى. ال، ءبىزدىڭ قازاقستان - اشىق-شاشىق جاتقان مەملەكەت. ءبىرى كىرىپ، ءبىرى شىعىپ جاتىر. "جامان ءۇيدى قوناعى بيلەيدى". ءبىزدى وزگەلەر باسىنۋدا. مۇنىڭ ءبارى - يدەولوگيانىڭ السىزدىگىندە.
– وتكەندە قازاق قىزدارىنا قىتايلىقتار قۇدا تۇسە باستاپتى. بۇل ەندى بارىپ تۇرعان سۇمدىق. ءارى الاياقتىق دەۋگە بولادى. باق-تا قىتايلىق كۇيەۋبالالاردى وتە باي دەپ جارنامالاعان. ال، ولار شىنىندا باي ما؟ وعان كىم ناقتى كەپىلدىك بەرە الادى؟ ءبىزدىڭ قاراكوز قىزدار "باي" دەگەنگە قىزىعىپ، ولارعا ويلانباي تۇرمىسقا شىعىپ كەتۋى ابدەن مۇمكىن. مەن ءوزىم قىتايدا ۇزاق جىل تۇردىم. جۇڭگو حالقىنىڭ قازاق حالقىنا جانى مۇلدەم اشىمايدى. قىتايدا مىنانداي ساياسات بار. ەگەر جۇڭگو ازاماتى شەتەل ازاماتشاسىمەن نەكەلەسسە، ولارعا بەلگىلى ءبىر كولەمدە اقشالاي سىياقى بەرەدى. مىسالى، 10-15 مىڭ دوللار كولەمىندە. ءقازىر ناقتى قانشا ەكەنىن ۇمىتىپ تۇرمىن. قىتايداعى ارنايى ورىندارعا شەتەل ازاماتشاسىمەن نەكەلەسكەن قۇجاتتى كورسەتسە بولدى. مىنە، قىتايلىقتار قازاق قىزىنا قاراقان باسىنىڭ مۇددەسى ءۇشىن ىشكى ەسەپپەن ۇيلەنەدى. ىشكى ەسەپپەن ۇيلەنگەن ەركەك ايەلىن سىيلاي ما؟ - دەدى ءباتيما ەمبەردى قىزى. سونىمەن قاتار، ول:
– جانە تاعى ءبىر ايتا كەتەر جايت! قىتايدا ەركەك كوپ. ولاردا شەتەلدىك قىز-كەلىنشەكتەرگە سۇرانىس وتە جوعارى. مىسالى، وسى قازاقستاندا "مودەل كەرەك! جالاقىسى وتە جوعارى!" دەگەندەي جارنامالاردى وقتىن-وقتىن كەزدەستىرىپ قالامىز. وڭاي اقشاعا قىزىققان قىز-كەلىنشەكتەردى "تانيا اپاي" قىتايعا اپارادى. وسىندا جۇمىس بار دەپ."باي بولاسىڭ! باي ازاماتپەن وتباسى قۇرۋىڭا مۇمكىندىك وتە جوعارى! شەتەلدەن شەتەل قويماي ارالايسىڭدار!" دەگەن جىلتىراق سوزدەردى قۇلاعىنا ابدەن قۇيىپ تاستايدى. الگى قىز بۇعان ءماز بولىپ قالادى. وسىلايشا، "تانيا اپاي" مودەل بولۋعا اسىققان قىزداردى قارماعىنا ءتۇسىرىپ، قىتايعا كەلىسىلگەن، تاپسىرىس بەرگەن جەرگە اپارىپ تاستاپ، اقشاسىن سىتىرلاتىپ ساناپ الىپ، تايىپ تۇرادى. ارى قاراي الگى "مودەل قىزدار" قۇلدىققا سالىنادى. قانداي قۇلدىق ەكەنىن وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر. سىزدەر بىلمەيتىن شىعارسىزدار، بۇرىنىراقتا ءاربىر بۇرىشتان تابىلاتىن "تانيا اپاي" "مودەل بولىپ، قىرىپ اقشا تاباسىڭ" دەپ قازاق قىزىن كورەياعا ەرتىپ بارعان عوي. سودان كەيىن تاپسىرىس بەرگەن وڭباعاندار كورەيادا الگى قىزدى ابدەن قورلاعان. كۇنىنە 10-20-دان استام ەركەككە قىزمەت كورسەتۋگە ماجبۇرلەگەن.
جالپى، ايتقىم كەلگەنى، بۇل - تەرەڭ ويلاستىرىلعان دۇنيە. قىتايدا قىزدارعا انا، ايەل دەپ ەمەس، باسقاشا قارايدى. ناپسىقۇمارلىقپەن. قازاق قىزدارى باقىتىن تەك قازاقستاننان تابا الادى. "مودەل-پودەل" سەكىلدى جارناماعا قىزىقپاڭىزدار دەگىم كەلەدى. وڭاي جەردە نان جوق. "پالەن جەردە التىن بار، بارساڭ باقىر دا جوق". جانە بىزگە شەكارانى قىمتاۋ كەرەك.
مىسالى، بەلارۋسيادا مىناداي زاڭ بار: سول ەلدىڭ قىزىنا ۇيلەنگەن شەت ەل ازاماتى بەلارۋسيا ەلىنە $100 000 اقشا تولەۋى قاجەت، ال تۇركىمەنستاندا 15 جىل بۇرىن شىققان زاڭ بار: ەگەر وزگە ەلدىڭ جىگىتى تۇركمەن قىزىن الاتىن بولسا، سول ەلگە $50 000 قاراجات تولەۋى كەرەك. ال، ءبىزدىڭ ەلدە ونداي ەشقانداي دا زاڭ جوق، ءتىپتى، بۇل سۇمدىققا قارسى شىققان ازاماتتاردىڭ ءوزىن تەرگەۋگە العان.
الگىندە جوعارىدا ايتىپ ءوتتىم، نەكە اگەنتتىگى قىزمەتكەرلەرىنىڭ بىزگە ايتقانى: "ول جاقتان كەلەتىن جۇڭگو كۇيەۋجىگىتتەرىنىڭ ايلىق تابىسى $80 000 قۇرايدى دەيدى". وعان كىم كەپىل؟ قىتايعا تيگەن قازاق قىزدارىنىڭ ول جاقتاعى تاعدىرىنا كىم كەپىل؟ ولاردى ەلدەرىنە الىپ بارىپ جەزوكشەلىككە سالىپ جىبەرمەۋىنە كىم كەپىلدىك بەرەدى؟ جانە ءسىز ءوزىڭىزدى قىتايلىق كۇيەۋبالالارمەن تانىستىراتىن اگەنتتىككە 25 مىڭ تەڭگە تولەيدى ەكەنسىز. قىزمەتى ءۇشىن. كوزى اشىق بىردەن بىلەدى، بۇل – الاياقتىق، - دەپ ايتتى.
قىسقاسى، ۇلت جاناشىرى ءباتيما ەمبەردى قىزى كوكەيىندە مازالاپ جۇرگەن كوپتەگەن ويلاردى بۇكپەسىز بايانداپ بەردى. ول قازاق بيلىگىندە وتىرعان كوپتەگەن ورىسشا سويلەپ، ورىسشا ويلايتىن شەنەۋىكتەرگە نارازى ەكەنىن ايتتى. قىسقاسى، قازاقى مىنەز قازاقتان باسقا ەشكىم جاناشىرلىق تانىتپايدى. وسىنى ۇمىتپاۋ كەرەك!
(ەگەر ءباتيما ەمبەردىقىزىمەن حابارلاسقىڭىز كەلسە، مىنا فەيسبۋكتەگى پاراقشاسىنداعى مەكەن-جايىنا شىعا الاسىز)
