14 ناۋرىز – كورىسۋ كۇنى

/uploads/thumbnail/20170709225542048_small.jpg

باستاۋىن سان مىڭداعان عاسىرلاردان الاتىن، بۇگىندە ەلىمىزدىڭ باتىس وڭىرىندە ساقتالىپ قالعان ءداستۇر. شارتتى تۇردە ناۋرىزدىڭ 14ء-ى «كورىسۋ كۇنى» (كەيدە «قاۋىشۋ كۇنى) دەپ اتالادى. ال حالىق اراسىندا ناۋرىز مەيرامىن قارسى الۋ وسى كۇننەن باستالادى.

بۇل كۇنى اۋىل تۇرعىندارى ەرتە تۇرىپ، ەلەڭ-الاڭنان جاسى ۇلكەن ادامدارعا سالەم بەرەدى. كورشى-قولاڭ بىر-بىرىنە «جاسىڭ قۇتتى بولسىن!»، «جاسىڭا جاس قوسىلىپ، عۇمىرىڭ ۇزاق بولعاي!» دەپ تىلەك ايتادى. كورىسۋ كۇنى بۇرىنعى وكپە-رەنىش كەشىرىلىپ، ارازدىق ۇمىتىلادى.
 
كورىسۋ — تەك ادامداردىڭ بىر-بىرىنە امانداسىپ، جاقسىلىق تىلەيتىن، بىر-بىرىمەن قاۋىشاتىن مەرەكەسى عانا ەمەس، سونداي-اق جاسى ۇلكەندەرگە ىزەت كورسەتىپ، ءىلتيپات بىلدىرەتىن كۇن. ويتكەنى كورىسۋ سالتى ءبىر كۇنمەن شەكتەلىپ قالمايدى، ناۋرىز بويى جالعاسا بەرەدى.
 
ناۋرىز تويىنداعى «كورىسۋ» ءراسىمى تۋرالى تاريحشى، ەتنولوگ اعامىز جامبىل ارتىقبايەۆ بىلاي دەيدى:
 
«كورىسۋ» قازاقتىڭ ناۋرىز مەيرامىنىڭ نەگىزگى سالتىنىڭ ءبىرى. كەڭەس زامانىندا ابدەن ۇمىتىلىپ بارىپ، جاڭا جاندانىپ جاتىر. قازاققا قىس مەزگىلى قاشان دا اۋىر بولعان، ءتىپتى ەرتەدە تۇگەلگە جۋىق سىردىڭ بويىنان باستاپ جيدەلى بايسىنعا دەيىنگى ايماقتا قىستاپ وتىرعاندا دا قينالسا كەرەك. سەبەبى قىس قىتىمىر بولىپ جاتسا مال اشىعادى، كەيدە كوكتەمگە قاراي جاڭبىر ەرتە جاۋىپ، نە قار ەرىپ بارىپ قايتا قاتىپ جۇت باستالىپ كەتەدى. كوتەرەم مال قىرىلا باستايدى. مال اشۋى – جان اشۋى، قىس-قامىتتا ءبىر جەردەن ەكىنشى جەرگە كوشىپ، نە مالىن الىسقا ايداپ، جايىلىمعا بولا داۋلاسىپ بىر-بىرىمەن ارازداسىپ ەلدىڭ ەسى شىعادى. ونىڭ ۇستىنە مالدىڭ پايداسىنا بولا قازاق شارۋاشىلىقتارى بىر-بىرىنەن قىس كەزىندە الىستاۋ وتىرادى، سەبەبى قىستا دا جايىلىم كەرەك، ول ۋاقىتتا قازاق ءشوپ-ازىق دايىنادامايدى دەگەندەي. وسىنداي قيىندىقتاردان شىققاننان كەيىن ناۋرىزدى قازاق قۋانىپ قارسى الماعاندا كىم قارسى الادى؟ ناۋرىزعا قازاق قۋانباعاندا كىم قۋانادى؟ كورىسۋ دە وسىعان بايلانىستى شىققان. قىس بويى ءبىر-بىرىنىڭ ءولى-تىرىسىن بىلە الماي ساعىنعان ەلدىڭ جاسايتىن جورالعىسى. ءبىر-بىرىن قۇشاقتاپ، كەيدە ولگەندەرىن جوقتاپ، كەيدە ءتىرى قالعانىنا شۇكىرلىك ايتىپ كورىسەدى».

 



 

پىكىر قالدىرۋ

قاتىستى ماقالالار