بىرنەشە عاسىر بويى قازاق حالقى اراب گرافيكاسىنا نەگىزدەلگەن ءالىپبي جۇيەسىن پايدالانىپ كەلدى. 1929-40 جىلدار ارالىعىندا لاتىن گرافيكاسىنا نەگىزدەلگەن ءالىپبيدى جازۋ جۇيەسىنە ەنگىزىپ، 1940 جىلدان بەرى قاراي كيريل گرافيكاسى ءالىپبيىن قولدانىپ كەلەدى.
شىندىعى كەرەك، بۇل ارالىقتا قازاق حالقىنىڭ مۇددەسى كوزدەلگەن جوق. بۇل الىستان ويلاستىرىلعان حالىقتى ءوز تاريحي جادىنان ايىرۋدىڭ امال-تاسىلدەرىنىڭ ءبىرى بولاتىن.
كەڭەس وكىمەتى ورناعاننان كەيىن، 1917 جىلدىڭ مامىر ايىندا مەكتەپتى شىركەۋدەن ءبولۋ جانە بارلىق مەكتەپ جاسىنداعى بالالاردى ەڭبەككە باۋلي وتىرىپ تەگىن، مىندەتتى وقۋعا تارتۋ جونىندەگى باعدارلامانىڭ قابىلدانۋى قازاقستانداعى وقۋ-اعارتۋ سالاسىندا ەلەۋلى وزگەرىستەردى تالاپ ەتتى.
حح عاسىردىڭ 20-جىلدارىنان باستاپ قازاق وقىعاندارىنىڭ اراسىندا لاتىن ارپىنە نەگىزدەلگەن جاڭا الىپبيگە كوشۋ ماسەلەسى كوتەرىلدى. دەگەنمەن 1924 جىلى جازىندا ورىنبوردا وتكەن قازاق-قىرعىز ءبىلىمپازدارىنىڭ تۇڭعىش سەزىندە ا.بايتۇرسىنوۆ باستاعان اراب ءارىبىن قولداۋشىلار باسىم ءتۇسىپ، اراب ارپىنە لايىقتالعان قازاق گرافيكاسى قابىلداندى.
جاڭا الىپپە كوميسسياسىنىڭ جۇمىسىنا سول كەزدەگى پارتيا مەن ۇكىمەت قولداۋ كورسەتتى. لاتىن جازۋىن قولداۋشىلارىنىڭ ارنايى «جاڭا تۇرىك الىپپەسىنىڭ كوميتەتى» قۇرىلىپ، «جاڭا تۇرىك ءالىپبيى» اتتى كىتاپ باستىرتىپ، مەكتەپتەردە وسى كىتاپپەن وقىتۋدى ۇسىندى. سونداي-اق گازەتتەردى بىرتە-بىرتە لاتىن ارپىمەن باسۋ ماسەلەسىن ءوز مىندەتتەرىنە جاتقىزدى. كوميتەت مۇشەلەرى حالىق اراسىندا باسپا ءسوز ارقىلى جاڭا ءالىپبيدىڭ قالىڭ بۇقارا ءۇشىن اراب ارپىنە قاراعاندا پايداسى مەن قولايلىلىعىن ءتۇسىندىرىپ، وسى توڭىرەكتە پىكىر الماسۋعا شاقىردى.
1925 جىلدان باستاپ جاپپاي قازاقستاننىڭ مەكتەپتەرىندە، جەكە كاسىپورىندارىندا جانە مەكەمەلەرىندە لاتىنشىلاردىڭ «جاڭا الىپبيشىلەر ۇيىرمەسى» نەمەسە «لاتىنشىلار ۇيىرمەسى» قۇرىلا باستادى. سوڭعىلارى تەك ايتىس-تارتىس جينالىستارىن عانا ەمەس، ارنايى جاڭا ءالىپبيدى ۇيرەتەتىن ۇيىرمە ساباعىن ۇيىمداستىردى، بايانداماشىلار ءۇشىن تەزيستەر قۇراستىرىپ، جەرگىلىكتى گازەتتەرگە ۇجىمدىق ماقالالار جازدى. وسى جىلى ن.تورەقۇلوۆتىڭ «جاڭا ءالىپبي تۋرالى» اتتى كىتابى باسىلىپ شىقتى.
1926 جىلى اقپاندا باكۋ قالاسىندا وتكەن بۇكىلوداقتىق ءى تۇركولوگيالىق سەزدە لاتىنشىلار مەن ارابشىلار اراسىندا پىكىرتالاس قىزۋ ءوتتى. وسى سەزدەن كەيىن تۇرىك رەسپۋبليكالارىندا جاڭا ءالىپبي ۇيىمدارى قۇرىلا باستادى. ۇيىمداردىڭ باستى ماقساتى حالىق اراسىنا لاتىن ءالىپبيىنىڭ قولايلىلىعىن ءتۇسىندىرۋ بولدى. سونداي-اق ءازىربايجان، سولتۇستىك كاۆكاز لاتىن نەگىزىنە قويىلعان جاڭا الىپپەنى الۋعا دەكرەت شىعاردى.
لاتىن ءارىبىنىڭ العاشقى نۇسقاسىن جاساۋشىلاردىڭ ءبىرى حالەل دوسمۇحامەد ۇلى بولعان. ول باستاپقىدا لاتىن ارىبىنە قارسى بولعاندىعىن: «ءنازىر ايتقانداي، مەنىڭ لاتىن ءارپىن الۋعا قارسى ەكەنىم راس. ءبىراق لاتىنعا قارسى ەكەنىمدى بىلە تۇرا ماعان لاتىن ارىپتەرىنىڭ جوباسىن جاساۋ تاپسىرعان سوڭ، سول جوبانى جاساعانىم راس. ودان كەيىنگى «قازاق تىلىنە لاتىن ءارىبىن الۋ ماسەلەسى» دەگەن ماقالاسىندا: «تۇركى حالىقتارىنا اراب حارىفتەرىن تاستاپ، لاتىن ءحارىفىن الۋ كەرەك دەگەن ءسوز كوپتەن بار. ازەربايجاندار لاتىن حارىفتەرىن قابىلدادى، جاھۇتتار دا سولاي قىلدى. 1922 جىلعى سەزىندە وزبەكتەر دە ءوز ءتىلىن لاتىن حارىفتەرىمەن ءپىشتى. پروفەسسور پوليۆانوۆ ۇلگى جاسادى» - دەگەن بولاتىن.
بۇدان شىعاتىن ءتۇيىن، حح عاسىردىڭ 20-جىلدارىنىڭ باسىندا-اق لاتىن الىپبيىنە كوشۋ ماسەلەسى كەڭ قويىلعان دا، سول ونجىلدىقتىڭ سوڭىنا قاراي، شەشىم قابىلدانعان.
تۇركيادا اتاتۇرىكتىڭ باسشىلىعىمەن 1928 جىلدىڭ 28 ماۋسىمىندا «الفاۆيت جونىندەگى كوميسسيا» قۇرىلىپ، وعان مىنانداي مىندەتتەردى تەز ارادا شەشۋدى تاپسىرادى:
- لاتىن گرافيكاسىنا نەگىزدەلگەن جاڭا تۇرىك ءالىپبيىن قابىلدايدى؛
- جاڭا گرامماتيكانىڭ جوباسىن جاسايدى؛
- وسى جوبالاردى قولدانىسقا ەنگىزۋ جولدارىن كورسەتەدى.
تۇركيادا لاتىن الىپبيىنە ءوتۋ كەزەڭى بار-جوعى ءبىر جىلعا عانا سوزىلدى. 1928 جىلدىڭ 1 قاراشاسىندا م.ك.اتاتۇرىك «جاڭا تۇرىك ارىپتەرىنىڭ قابىلدانۋى مەن قولدانۋى تۋرالى» زاڭ شىعاردى. بۇل زاڭ بويىنشا 1929 جىلدان باستاپ مەملەكەتتىك مەكەمەلەردىڭ لاتىن ءالىپبيىنە ءوتىپ، اراب گرافيكاسىن قولدانۋىنا رۇقسات بەرىلمەدى. 1929 جىلدىڭ 1 ماۋسىمىنا دەيىن عانا قاتار قولدانىلىپ كەلگەن اراب گرافيكاسىنا ءىس-قاعازدار جۇرگىزۋدە مۇلدە تىيىم سالىندى.
ءسويتىپ، تۇركيانىڭ لاتىن الىپبيىنە كوشۋى ءبىر جىلعا عانا سوزىلدى. بۇل ارالىقتا بيلىكتىڭ مىعىم ساياساتى مەن باعىتى شەشۋشى ءرول اتقارعانى بىلىنەدى.
كەڭەس وكىمەتىنىڭ ىدىراۋىنا بايلانىستى كەڭەستىك تۇركى حالىقتارىنىڭ اراسىندا تاعى دا لاتىن الىپبيىنە كوشۋ ماسەلەسى قايتا قوزعالدى.
1991 جىلى 25 جەلتوقساندا ءازىربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ا.مۋتاليبوۆ «لاتىن گرافيكاسى نەگىزىندەگى ءازىربايجان ءالىپبيىن قالپىنا كەلتىرۋ تۋرالى» زاڭعا قول قويادى. بۇل زاڭ بويىنشا ءازىربايجاندا 1940 جىلعا دەيىن قولدانىلعان 32 ارىپتەن تۇراتىن لاتىن گرافيكاسىنداعى ءالىپبي ازىن-اۋلاق وزگەرىستەرمەن قالپىنا كەلتىرىلۋ ۇيعارىلدى. بۇل شارالار كەڭەس ۇكىمەتى قۇلاعاننان كەيىنگى كەڭىستىكتەگى تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ ەگەمەندىك الۋىمەن بايلانىستى ۇلتتىق سانانىڭ كوتەرىلۋىمەن، ءوز رامىزدەرىن، ۇلتتىق ناقىشىن بەلگىلەۋ پروسەسىنىڭ جەمىسى بولدى. ونىڭ ۇستىنە ءازىربايجان ەلى شەكارالاس جاتقان باۋىرلاس تۇركيا مەملەكەتىمەن تىعىز مادەني قارىم-قاتىناسى دا وسى ۇدەرىستىڭ ءازىربايجاندا ءبىرىنشى بولىپ باستالۋىنا سەبەپشى بولدى. ءازىربايجان زيالىلارى ەلدە حح عاسىردىڭ 90-جىلدارى ۇلكەن وتانشىلدىق سەرپىلىس، ۇلتتىق سانانىڭ اسقاقتاپ كوتەرىلگەن كەزەڭى بولدى دەيدى.
ءازىربايجان عالىمدارىنىڭ ايتۋىنشا، 1991 جىلى ءازىربايجاندا تۇرىك ءتىلىنىڭ نۇسقاسىنداعى ءالىپبي قابىلداندى. العاشقى زاڭ قابىلدانعاننان كەيىن ەل ىشىندە وسى ماسەلەگە قاتىستى ءارتۇرلى كوزقاراستار بولدى. وسىنى ۇزاققا سوزىپ، اياعىن ۋشىقتىرىپ جىبەرمەس ءۇشىن ۇكىمەت قاتاڭ قاداعالاۋ ساياساتىن ۇستاندى. ارتىق-اۋىس پىكىر بىلدىرۋگە تەرىس قارادى، ءتىپتى اگرەسسيالىق قاتاڭدىقپەن بارلىق قارسىلىقتاردى تىيىپ وتىرۋدى ۇستاندى. وسىنىڭ ناتيجەسىندە ەلدە نەگاتيۆتى جايتتار كوپ ورىن العان جوق. ەلدىڭ بەتى بىردەن لاتىن الىپبيىنە بۇرىلدى. ءبىرجاقتىلىقتى ۇستانعان ساياسات ءوز جەمىسىن بەرىپ، قازىرگى كەزدە ءازىربايجاندا لاتىن گرافيكاسىنا ءوتۋ ۇدەرىسى اياقتالدى. وسى ۋاقىتقا دەيىن اتالعان ماسەلە بويىنشا ايتارلىقتاي نارازىلىق بولعان جوق.
1993 جىلى 2 قىركۇيەكتە وزبەكستان رەسپۋبيكاسى «لاتىن گرافيكاسى نەگىزىندەگى وزبەك ءالىپبيىن ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ قابىلدادى. وزبەكستان رەسپۋبليكاسى ءماجىلىسىنىڭ 1995 جىلى 21 جەلتوقساندا قابىلداعان «مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىن جۇزەگە اسىرۋ تارتىبىنە قاتىستى» جارلىعى بويىنشا وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ لاتىن جازۋىنا كوشۋىنىڭ سوڭعى كەزەڭى بولىپ 2005 جىلدىڭ 1 قىركۇيەگى بەلگىلەندى.
لاتىن الىپبيىنە كوشۋ تۋرالى ماسەلە قازاقستان تاۋەلسىزدىك العان جىلداردان بەرمەن قاراي كوتەرىلىپ، حالىق اراسىندا كەڭىنەن ايتىلىپ، ءار الۋان جۇمىستار جۇرگىزىلىپ كەلەدى.
2006 جىلى ەلباسى ن.نازاربايەۆ قازاقستان حالىقتارى اسسامبلەياسىنىڭ ءحىى سەسسياسىندا: «قازاق ءالىپبيىن لاتىنعا كوشىرۋ جونىندەگى ماسەلەگە قايتا ورالۋ كەرەك. ءبىر كەزدەرى ءبىز ونى كەيىنگە قالدىرعان ەدىك. ايتسە دە لاتىن ءقارپى كوممۋنيكاسيالىق كەڭىستىكتە باسىمدىققا يە جانە كوپتەگەن ەلدەر، سونىڭ ىشىندە پوستكەڭەستىك ەلدەردىڭ لاتىن قارپىنە كوشۋى كەزدەيسوقتىق ەمەس. ماماندار جارتى جىلدىڭ ىشىندە ماسەلەنى زەرتتەپ، ناقتى ۇسىنىستارمەن شىعۋى ءتيىس. البەتتە، ءبىز بۇل جەردە اسىعىستىققا بوي الدىرماي، ونىڭ ارتىقشىلىقتارى مەن كەمشىلىكتەرىن زەردەلەپ الۋىمىز كەرەك»، - دەگەن ساليحالى ويىن ءبىلدىردى.
ودان كەيىندە ەلباسى بۇل ماسەلەگە قايتا ورالىپ، كەزەكتى جولداۋىندا 2025 جىلدان باستاپ لاتىن الىپبيىنە كوشۋ تۋرالى ويلارىن تاراتىپ ايتتى. «بۇل وي ەلىمىز تاۋەلسىز العاننان كەيىن مەنى ءجيى مازالادى. ءبىراق ءبىز كوپ ۇلتتى حالىقپىز. ءار ۇلتتىڭ وي-پىكىرى بار. قازىرگى كيريلليسا ارقىلى قازاقتاردىڭ دا، قازاقستاندىقتاردىڭ دا بىرنەشە بۋىنى تاربيەلەنىپ، ءبىلىم الدى. ءومىردى تانىدىق، دۇنيەنى كوردىك. سوندىقتان لاتىن قارپىنە كوشكەن جاعدايدا دا كيريلليسا كوپكە دەيىن قاتار قولدانىلادى، ەكەۋى ءبىرازعا دەيىن بىرگە پايدالانىلادى دەپ ويلايمىن» دەي كەلىپ: «ءبىز 2025 جىلدان باستاپ ءالىپبيىمىزدى لاتىن قارپىنە، لاتىن الىپبيىنە كوشىرۋگە كىرىسۋىمىز كەرەك. بۇل – ۇلت بولىپ شەشۋگە ءتيىس ءپرينسيپتى ماسەلە. ءبىر كەزدە تاريح بەدەرىندە ءبىز مۇنداي قادامدى جاساعانبىز. بالالارىمىزدىڭ بولاشاعى ءۇشىن وسىنداي شەشىم قابىلداۋعا ءتيىسپىز جانە بۇل الەممەن بىرلەسە تۇسۋىمىزگە، بالالارىمىزدىڭ اعىلشىن ءتىلى مەن ينتەرنەت ءتىلىن جەتىك يگەرۋىنە، ەڭ باستىسى – قازاق ءتىلىن جاڭعىرتۋعا جاعداي تۋعىزادى» - دەگەن بولاتىن.
ەلباسى قانداي دا ءبىر ويدى تەكتەن-تەككە ايتپايدى. سولاي بولا وتىرىپ، بۇل ماسەلەگە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكپەن كەلۋىمىزدى تالاپ ەتەدى. ءبىزدىڭ ەلىمىز كوپ ۇلتتى مەملەكەت، ياعني لاتىن الىپبيىنە كوشۋدى جان-جاقتى سارالاي، بىرتە-بىرتە جۇزەگە اسىرۋدىڭ قاجەتتىگىن ەسكەرتەدى.
عالىمدار، ادەبيەتشىلەر، كوپشىلىك قاۋىم اراسىندا بۇل ماسەلەگە قاتىستى ەكى جاقتى پىكىر بايقالادى. ءبىرى قاجەت دەيدى، ءبىرى قاجەت ەمەس دەيدى. پايداسى مەن زيانى جونىندە دە ءار الۋان پىكىرلەر ءبىلدىرىلىپ جاتىر.
بەلگىلى عالىم شاكىر ىبىرايەۆ ءالىپبيدى لاتىنمەن اۋىستىرعاندا ۇتاتىن جاقتارىمىزدى بىلاي تاراتادى: بىرىنشىدەن، ءتىل تازالىعى ماسەلەسى. تىلىمىزدەگى قازىرگى جات دىبىستاردى تاڭبالايتىن ارىپتەردى قىسقارتىپ، سول ارقىلى قازاق ءتىلىنىڭ تابيعي تازا قالپىن ساقتاۋعا مۇمكىندىك الامىز. ەكىنشىدەن، قازاق ءتىلىن وقىتقان ۋاقىتتا باسى ارتىق تاڭبالارعا قاتىستى ەملە، ەرەجەلەردىڭ قىسقاراتىنى بەلگىلى. ول مەكتەپتەن باستاپ بارلىق وقۋ ورىندارىندا وقىتۋ ءۇردىسىن جەڭىلدەتەدى. ۋاقىت تا، قارجى دا ۇنەمدەلەدى. ۇشىنشىدەن، لاتىن الىپبيىنە كوشۋ – قازاق ءتىلىنىڭ حالىقارالىق دارەجەگە شىعۋىنا جول اشادى. قازاق تىلىنە كومپيۋتەرلىك جاڭا تەحنولوگيالار ارقىلى حالىقارالىق اقپارات كەڭىستىگىنە كىرىگۋگە ءتيىمدى جولدار اشىلادى. تورتىنشىدەن، ءتۇبى ءبىر تۇركى دۇنيەسى، نەگىزىنەن، لاتىندى قولدانادى. بىزدەرگە ولارمەن رۋحاني، مادەني، عىلىمي، ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناستى، تىعىز بايلانىستى كۇشەيتۋىمىز كەرەك.
لينگۆيست شەرۋباي قۇرمانباي ۇلى لاتىن ارپىنە كوشۋدىڭ قيىندىقتارى بولعانىمەن، لاتىن ارپىنە كوشۋ ۋاقىت تالابى ەكەنىن ايتا كەلىپ، كەيىنگى ۇرپاق قازىرگى 42 ارىپكە قاراعاندا 33 تاڭبادان تۇراتىن لاتىن ءالىپبيىن تەز ۇيرەنىپ الادى دەگەن ويىن بىلدىرەدى.
تۇتاستاي العاندا، لاتىن الىپبيىنە كوشۋدى قولدايمىز. بۇل رەتتە، اسىرەسە، جاستار لاتىن الىپبيىندەگى قازاق جازۋىن تەز يگەرىپ الادى. مەكتەپتە اعىلشىن ءتىلى ءپانىن وقۋى، باسقا الەۋمەتتىك-قاجەتتىلىك جاعدايلارى ولاردىڭ جىلدام مەڭگەرۋىنە مۇمكىندىك جاسايتىنى ءسوزسىز.
ەڭ باستى ماسەلەنىڭ ءبىرى – قولدانىلۋعا وتە ىڭعايلى، الەمدىك جاڭا تەحنولوگيالارعا ىڭعايلانعان، قازاق ءتىلىنىڭ، سونداي-اق قازاقستاندا تۇرىپ جاتقان باسقا سان ۇلتتىڭ تىلدىك جايلارىن دا قامتيتىن جاقسى لاتىن حارپىندەگى ءالفاۆيتتى قۇراستىرۋ بولىپ تابىلادى. بۇل - وتە كۇردەلى جانە باستى جۇمىس. ءبىزدىڭ ويىمىزشا، وزگە تۇركى حالىقتارىنىڭ دا جازۋىن وقيتىنداي ورتاق ۇلگىدە بولىپ جاتسا، قۇبا-قۇپ دەپ بىلەمىز. تۇركى حالىقتارىنىڭ اراسىنداعى رۋحاني بايلانىستى ورناتۋعا مۇمكىندىك بەرسە، تىپتەن جاقسى.
ەكىنشى كۇردەلى ماسەلە – قازاقستاندا تۇراتىن وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ بۇل جازۋعا كوشۋ جايى. ورىستىلدىلەردىڭ كوشۋى قالاي بولادى؟ ولاردىڭ ۋاجىندە كيريليسا جازۋىن قاتار قولدانا بەرەيىك دەۋى جانە بۇل پروسەسس تىم ۇزاققا سوزىلىپ كەتۋى مۇمكىن. قازىرگى ۋاقىتتا، جاسىراتىنى جوق، ەلىمىزدە مەملەكەتتىك ءتىل ءوز دارەجەسىندە، بيىگىندە تۇرعان جوق. ءبىر كەزدەگى مەملەكەتتىك تىلگە دەگەن قۇلشىنىس، قىزۋ قوزعالىس ءقازىر كوپ باسەڭسىپ قالعان ءتارىزدى. مۇندا دا ۇلكەن كەدەرگى كەلتىرىپ، قولبايلاۋ بولىپ وتىرعاندار ورىستىلدىلەر بولىپ تابالادى. جانە بيلىكتىڭ باسىم بولىگى ولاردىڭ قولىندا. قازىرگى مەملەكەتتىك ءتىلىمىزدىڭ جايى ءتارىزدى ەرتەڭ لاتىن الىپبيىندەگى جازۋعا كوشۋ تىم ۇزاققا سوزىلىپ، سيىرقۇيىمشاقتانىپ كەتپەي مە؟ بۇل ءۇشىن مەملەكەت تاراپىنان جان-جاقتى ويلاستىرىلعان جوسپارلى، ماقسات-مۇددەلى جۇمىس قاجەت.
ءۇشىنشى كۇردەلى ماسەلە – ارينە، بۇل ەكىنشى ماسەلەمەن بايلانىستى، دەگەنمەن ءوز الدىنا بولەك ايتسا دا ءجون بولادى. ول – ب ا ق ماسەلەسى. قازاقستاندا قازاق تىلىندە شىعاتىن گازەت-جۋرنالدان گورى ورىس تىلىندە شىعاتىن مەرزىمدى باسىلىمدار الدەقايدا كوپ جانە تارالۋى جاعىنان دا باسىم. ولاردىڭ وزىندىك ۋاجدەرى دە بولۋى مۇمكىن. ماسەلەن، «ءبىزدىڭ گازەت قازاقستاندا دا، كورشىلەس رەسەي مەملەكەتىندە تارايدى» دەۋى مۇمكىن. ەكى جازۋدا شىعارۋ ءتيىمسىز. سوندا ول گازەت قازاقستاندا ورىس الفاۆيتىمەن جازىلعان قالىپتا تاراي بەرە مە، ونىڭ مىڭداعان وقىرماندارى ورىس الفاۆيتىمەن جازىلعان قالىپتا وقي بەرە مە؟ بىزدىڭشە، بۇل دا وتە كۇردەلى ماسەلە.
سوندىقتان دا بۇل ماسەلەلەردى وسى كەزدەن جان-جاقتى ويلاستىرىپ، مەملەكەت تاراپىنان ءبىر ناقتى شەشىمگە كەلىپ، باعدارلامامەن جۇمىس اتقارىلۋى ءتيىس. 2025 جىلعا دەيىن ۋاقىتتى كۇتىپ جاتۋدىڭ قاجەتتىلىگى جوق. دايىندىق، ناسيحات جۇمىستارى بەلسەندى ورىندالۋى ءتيىس. ول ءۇشىن ارنايى مەملەكەتتىك كوميسسيا جۇمىس ىستەپ، ناقتى ماقسات-مىندەتتەرمەن، شەشىلۋى ءتيىستى ماسەلەلەرمەن اينالىسۋى كەرەك. قوعامدىق پىكىردى ۇيىمداستىرۋ قاجەت. ورىستىلدىلەردىڭ ماسەلەلەرى زەرتتەلىپ، ونى شەشۋدىڭ عىلىمي، وڭتايلى جولدارى ىزدەستىرىلۋى ءتيىس.
سامەن قۇلباراق،
فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى،
م.ح. دۋلاتي اتىنداعى تارمۋ پروفەسسورى
پىكىر قالدىرۋ