كەشە 23.01.2017 جىلى 12 جاستاعى ۆۋندەركيند ابزال مىرزاشتىڭ جاساعان قازاق-لاتىن ءالىپبيى تۋرالى ق ر بعم عىلىم كوميتەتى ا. بايتۇرسىن ۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنان حات كەلدى، دەپ جازادى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى.
- مەنىڭ ۇلىم 12 جاستاعى مىرزاش ابزال داۋرەنبەك ۇلى قازاق-بريتان تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اقپاراتتىق تەحنولوگيالار فاكۋلتەتىنىڭ 1-كۋرس ستۋدەنتى.
العاشقى قازاق-لاتىن ءالىپبيى رەتىندە جاساعان ءوز نۇسقاسىن 18.09.2017 جىلى ەلباسىنا جولداعان ەدى. وعان ەشقانداي جاۋاپ كەلمەگەن سوڭ، 20.12.2017 جىلى وزگەرتۋلەر ەنگىزىپ، قازاق-لاتىن ءالىپبيىن قايتا جاساعان بولاتىن.
ابزال ءوز جوباسىندا كيريلليساداعى قازاق ءالىپبيىنىڭ 42 ارىپتەرىن ساقتاۋعا تىرىستى. سەبەبى، ابزال 42 ءارىپتى ساقتاماعان جاعدايدا قازاق جازۋشىلارىنىڭ، اقىندارىنىڭ، تاريحشىلارىنىڭ، عالىمدارىنىڭ، فيلولوگتارىنىڭ وتكەن عاسىردان باستاپ وسى كەزەڭگە دەيىنگى ورنى تولماس ەڭبەكتەرى مەن شىعارمالارىن قازاق-لاتىن الىپبيىنە كوشىرۋ مۇمكىن بولمايتىنىن ەسكەردى.
ويتكەنى، وزگە تىلدەردەن ەنگەن تەرمين سوزدەر وتە كوپ جانە قازاق تىلىنە، قازاق تاريحىنا، قازاق عىلىمىنا، قازاق ادەبي شىعارماشىلىعىنا جانە قازاقتىڭ كۇندەلىكتى ومىرىنە سىڭگەن جانە قازاق تىلىندە قالىپتاسقان سوزدەردەن تۇرادى.
ارينە، كيريلليسادان ەنگەن ارىپتەر قازاق تىلىندە بۇدان بىلاي سيرەك قولدانىلاتىن بولادى. بىزگە ورىس ءتىلىنىڭ ارىپتەرى كەرەك ەمەس دەۋگە بولادى. دەگەنمەن، انا ءتىلىمىزدىڭ سوزدىك قورىن ارتتىرۋ ءۇشىن ءبىرجولاتا باس تارتۋعا دا بولمايدى. وعان سەبەپ، وتكەن عاسىرداعى تاريحتى سول كۇيىندە بەينەلەۋ ۇشىندە كەرەك ەكەنىن ۇمىتپاعانىمىز ءجون بولار.
قازاقتىڭ كيريلليساداعى 42 ءارپىن ءبىر ءارىپ، ءبىر دىبىس رەتىندە جاساۋعا لاتىن الىپبيىندەگى 26 ءارىپ تاڭبالارى جەتپەيدى. ارينە، ءبىر ءارىپ ءبىر دىبىس بولعانى جاقسى بولار ەدى.
ءبىراق، ەلباسىنىڭ نەگىزگى تاپسىرماسى كومپيۋتەردىڭ، پلانشەتتىڭ جانە سمارتفوننىڭ پەرنەتاقتاسىنا (كلاۆياتۋراسىنا) ىڭعايلاپ، قازىرگى زامان تالابىنا ساي بولاتىنداي، لاتىننىڭ 26 ارپىنەن قازاق-لاتىن ءالىپبيىن جاساۋ بولعاندىقتان، ابزال داۋرەنبەك ۇلى ءوز ۇلەسىن قوسۋ ءۇشىن ءوزى جاساعان قازاق-لاتىن ءالىپبيىن ۇسىنعان ەدى.
سوندىقتان، مىرزاش ابزال داۋرەنبەك ۇلى ءوز جوباسىندا وزگە تىلدەردە كەزدەسپەيتىن قازاقتىڭ 9 ءتول ارىپتەرىنىڭ بەسەۋىن (ءاا، عع، ءوو، ءۇۇ، ڭ) ديگرافپەن (Ah ah، Gh gh، Oh oh، Uh uh، nh)، ال، تورتەۋىن (ءىى، قق، ۇۇ، h) 1 ءارىپ - 1 دىبىس (Ii، Qq، Ww، Xx) رەتىندە جانە قازاق الىپبيىندەگى وزگە ۇلتتارمەن ورتاق 2 ءارىپتى دە (ج، ش) ديگراف (Zh zh، Sh sh) رەتىندە قولدانعان ەدى.
سونىمەن قاتار، ۇلىم ابزال ورىس تىلىنەن جانە شەت تىلدەرىنەن ەنگەن سوزدەردەگى دىبىستاردىڭ بەسەۋىنە (ءوو، چچ، ەە، يۋيۋ، يايا) ديگراف (Yo yo، Ch ch، Ye ye، Yu yu، Ya ya)، بىرەۋىنە (شششش) تريگراف (Sch sch)، جۋاندىق جانە جىڭىشكەلىك رەتىندەگى ەكى تاڭباعا (/) اپوستروفتى قولداندى.
اپوستروفتى بارلىق ارىپتەرگە قولدانعانعا قاراعاندا، ديگراف رەتىندەگى قولدانىس الدەقايدا ءتيىمدى جانە قولايلى ەكەنى راس قوي؟!
ۇلىمىز ابزالدىڭ جاساعان قازاق-لاتىن ءالىپبيى ءبىزدىڭ بۇكىل جانۇيامىزعا قاتتى ۇناعان ەدى.
سوسىن، ونى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتى ماماندارىنىڭ باعا بەرۋىن سۇراپ، ەلباسىنىڭ اتىنا ەكى حاتپەن اق ورداعا جانە پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە 22.12.2017 جىلى قازپوچتا ارقىلى جولداعان ەدى. بۇگىن 23.01.2018 جىلى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ عىلىم كوميتەتى ا. بايتۇرسىن ۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنان ابزالعا جاۋاپ كەلدى.
ءبىز، مىرزاش ابزالدىڭ اتا-اناسى، ابزالدىڭ جاساعان قازاق-لاتىن الىپبيىنە «ۇنادى، قولدايمىز» نەمەسە «ۇناعان جوق، قولدامايمىز» دەگەن پىكىر بەرۋلەرىڭىزدى وتىنەمىز!!!
ەڭ الدىمەن، تومەندە كورسەتىلگەن، قبتۋ-دىڭ 1-كۋرس ستۋدەنتى 12 جاسار ۆۋندەركيند مىرزاش ابزال داۋرەنبەك ۇلىنىڭ ەلباسىنا جولداعان حاتىمەن، ءوزى جاساعان قازاق-لاتىن ءالىپبيىنىڭ نۇسقاسى رەتىندەگى جوباسىمەن جانە وسى جوبامەن جازىلعان ەلىمىزدىڭ انۇرانىمەن (گيمنىمەن) تانىسۋلارىڭىزدى سۇرايمىز!
سوسىن، ق ر بعم عىلىم كوميتەتى ا. بايتۇرسىن ۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ ابزالعا جىبەرگەن جاۋابىمەن تانىسىڭىزدار!، دەپ مالىمدەدى ابزالدىڭ اكەسى داۋرەنبەك مىرزاش ۇلى جانە اناسى جازيرا جارماعامبەت قىزى.
سىزدەردىڭ نازارلارىڭىزعا: ابزالدىڭ نۇسقاسى بويىنشا جازىلعان، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءانۇرانىن وقىپ كورۋگە ۇسىنامىن.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءانۇرانى
Qazaqstan respubljkasynynh memlekettik ahnwrany
Sohzin zhazghandar: Zhwmeken Nahzhimedenov، Nwrswltan Nazarbaev
Ahnin zhazghan: Shahmshi Qaldayaqov
Altyn kuhn aspany،
Altyn dahn dalasy،
Erliktinh dastany،
Elime qarashy!
Ezhelden er degen،
Danhqymyz shyqty ghoj.
Namysyn bermegen،
Qazaghym myqty ghoj!
Qajyrmasy:
Meninh elim، meninh elim،
Guhlinh bolyp egilemin،
Zhyrynh bolyp tohgilemin، elim!
Tughan zherim meninh - Qazaqstanym!
Wrpaqqa zhol ashqan،
Kenh baitaq zherim bar.
Birligi zharasqan،
Tahuelsiz elim bar.
Qarsy alghan uaqytty،
Mahnhgilik dosyndaj،
Bizdinh el baqytty،
Bizdinh el osyndaj!
Qajyrmasy:
Meninh elim، meninh elim،
Guhlinh bolyp egilemin،
Zhyrynh bolyp tohgilemin، elim!
Tughan zherim meninh - Qazaqstanym!
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءانۇرانى
Qazaqstan respubljkasynynh memlekettik ahnwrany
ءسوزىن جازعاندار: جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ، نۇرسۇلتان نازاربايەۆ
ءانىن جازعاندار: ءشامشى قالداياقوۆ
التىن كۇن اسپانى،
التىن ءدان دالاسى،
ەرلىكتىڭ داستانى،
ەلىمە قاراشى!
ەجەلدەن ەر دەگەن،
داڭكىمىز شىقتى عوي.
نامىسىن بەرمەگەن،
قازاعىم مىقتى عوي!
قايىرماسى:
مەنىڭ ەلىم، مەنىڭ ەلىم،
گۇلىڭ بولىپ ەگىلەمىن،
جىرىڭ بولىپ توگىلەمىن، ەلىم!
تۋعان جەرىم مەنىڭ - قازاقستانىم!
ۇرپاققا جول اشقان،
كەڭ بايتاق جەرىم بار.
بىرلىگى جاراسقان،
تاۋەلسىز ەلىم بار.
قارسى العان ۋاقىتتى،
ماڭگىلىك دوسىنداي.
ءبىزدىڭ ەل باقىتتى،
ءبىزدىڭ ەل وسىنداي!
قايىرماسى:
مەنىڭ ەلىم، مەنىڭ ەلىم،
گۇلىڭ بولىپ ەگىلەمىن،
جىرىڭ بولىپ توگىلەمىن، ەلىم!
تۋعان جەرىم مەنىڭ - قازاقستانىم!
پىكىر قالدىرۋ