قىزىلوردا وبلىسىنىڭ جاڭاقورعان اۋدانىندا IV-وبلىستىق مالشىلار سلەتى ءوتتى. 2015 جىلى العاش رەت وتكىزىلگەن شارا بيىل ءتورتىنشى رەت ۇيىمداستىرىلدى دەپ حابارلايدى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى.

ءىس-شاراعا ق ر اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ، اۋىل شارۋاشىلىعى قىزمەتكەرلەرىنىڭ سالالىق كاسىپتىك وداعىنىڭ، «قازاگرو» ۇلتتىق باسقارۋشى حولدينگىنىڭ باسشى قىزمەتكەرلەرى، ەلىمىزدىڭ بەلگىلى عالىمدارى، ءتورت تۇلىك مالدىڭ رەسپۋبليكالىق پالاتالارى مەن اتىراۋ، اقتوبە، باتىس قازاقستان، جامبىل، قاراعاندى، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستارىنىڭ وكىلدەرى قاتىستى.

وبلىس اكىمى قىرىمبەك كوشەربايەۆ مال شارۋاشىلىعى قازاق حالقىنىڭ اتا كاسىبى بولىپ تابىلاتىنىن جانە وسى كۇنگە دەيىن رەسپۋبليكامىزدا جەتەكشى سالا ەكەندىگىن اتاپ ءوتتى.

مالشىلار سلەتىنىڭ ءتورت جىل قاتارىنان ۇيىمداستىرىلۋى مەن شاراعا جىل سايىنعى  قاتىسۋشىلار سانىنىڭ ارتۋى — قىزىلوردا وبلىسىنىڭ ەل ەكونوميكاسىنداعى مال شارۋاشىلىعىنىڭ ۇلەسىن كوبەيتىپ جاتقانىنىڭ دالەلى. اتا كاسىپتى ءناسىپ ەتكەندەر قاتارىندا جيىرمادان اسقان جالىندى جاستار دا، زەينەتكە شىققان قاريالار دا بار.

سلەتتىڭ ماڭىزدىلىعى — وبلىستىڭ جەتى اۋدانىنان كەلەتىن مالشىلاردى جۇزدەستىرىپ قانا قويماي، ولاردىڭ بىر-بىرىمەن تاجىريبە الماسۋىن ۇيىمداستىرۋ ەكەنىنە ءسوز جۇزىندە عانا ەمەس، ءىس جۇزىندە دە كوز جەتكىزدىك. سلەتكە باقتاشى اعايىن جىل سايىن قاتىسىپ، ءتۇرلى ماراپتاتتارعا يە بولىپ، باسقا مالشىلارمەن دامدەس بولىپ، پىكىر الماسىپ، كەلەر جىلعا بۇدان دا جاقسى كورسەتكىش كورسەتۋگە قۇلشىنىس، دەمەۋ الىپ قايتادى.

ارال اۋدانىنىڭ تۇرعىنى فايزوللا ناعاشىباي ۇلى 2005 جىلدان باستاپ وسى كاسىپپەن اينالىساتىنىن ايتادى. انالىق سيىرىن 80 باستان 140 باسقا دەيىن كوتەرگەن باقتاشى ءوزىنىڭ كاسىبىنىڭ وركەندەيتىنىنە سەنىمدى:

— ءاۋ باستا تۇيە وسىرۋمەن اينالىستىم. ءقازىر دە 80 باس انالىق تۇيە وسىرەمىن.  تۇيەلەردى بۋدانداستىرىپ، ءسۇتى بار تۇيە شىعاردىم. كەيىننەن اقباس سيىر ءوسىردىم. قازىرگى ۋاقىتتا اسىل تۇقىمدى مال ساتىپ، ەت وندىرەمىن،-دەيدى ول. باقتاشىنىڭ ايتۋىنشا، ارال اۋدانى قۇمدى ايماق بولعاندىقتان ءسۇت وندىرۋگە تابيعاتى قولايسىزداۋ. سوندىقتان ول تەك ەت وندىرۋمەن اينالىسادى. وسىنىڭ وزىندە مالشىنىڭ وبلىستاعى مال شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋىنا ايتارلىقتاي ۇلەسىن قوسىپ كەلەدى.

— جەم-شوپكە شىعىن كوپ كەتەدى. دەسە دە، شىعىندى اقتاۋ ءۇشىن ەڭبەك ەتەمىز. ءقازىر ۇكىمەت قارجىلاي كومەكتەسىپ جاتىر،-دەيدى مالشى ف.ناعاشىباي ۇلى.

ەت باعىتىنداعى اۋىل شارۋاشىلىعى كووپەراتيۆىنىڭ يەسى بولات ماقسات 2015 جىلدان باستاپ مال وسىرۋمەن اينالىسادى. بۇگىندە ءوز كاسىبىندە 15 ادامدى جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتكەن:

— «سىباعا» باعدارلاماسىمەن قارجىلىق قولداۋ 5،5 ملن، ودان بولەك تاعى، 30 ملن تەڭگە نەسيە الدىم. جەتى جىلعا جەتى پايىزبەن نەسيە العاندىقتان، كادىمگىدەي قولايلى. جىلقى ەتىنىڭ ءبىر كەلىسىن 1400 تگ، سيىر ەتىن 1300 تەڭگەدەن ساتامىز. وبلىستا كاسىپكەرلىكتى قولداۋ جاقسى دامىپ كەلە جاتىر،-دەيدى كاسىپكەر.

مالشىلاردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، مال وسىرۋدەگى بىردەن-بىر قيىندىق — جەم-شوپتىڭ جەتىسپەۋشىلىگى.

وبلىس اكىمى بۇل ماسەلەنى اياقسىز قالدىرمايتىنىن، جاقىن ارادا شەشىلەتىنىن ايتادى.

"مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋدا شەشىمىن كۇتكەن: جەم-شوپ قورىنىڭ جەتكىلىكسىزدىگى، مال باسىنىڭ جەكە سەكتورداعى ۇلەسىنىڭ باسىم بولۋى، جەرگىلىكتى مال ونىمدىلىگىنىڭ تومەندىلىگى سياقتى ماسەلەلەر بار"،-دەيدى اكىم.  ولاردى شەشۋ ماقساتىندا جايىلىمدىق جەردى بارىنشا ءتيىمدى پايدالانىپ، ەت، ءسۇت، ءجۇن، تەرىنى تەرەڭ وڭدەيتىن جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ جانە جەكە سەكتوردا وتباسىلىق شاعىن تاۋارلى وندىرىستەردى ۇيىمداستىرۋ مەن ولاردى اۋىل شارۋاشىلىعى كووپەراتيۆىنە بىرىكتىرۋ كەرەك دەيدى ول.

ايتا كەتۋ قاجەت، سوڭعى 5  جىلدىڭ وزىندە سالاعا تارتىلعان ينۆەستيسيا 23 ەسەگە ۇلعايدى. وتكەن جىلى «بايقوڭىر» الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىك كورپوراسياسى ارقىلى وبلىستىق بيۋدجەتتەن مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا 1 ملرد. تەڭگە قارجى بولىنسە، بيىل 1،3 ملرد.تەڭگە قارجى قاراستىرىلدى. وبلىستا مال باسى، وتكەن عاسىرداعى ەڭ كوپ بولعان ۋاقىتى - 1993 جىلمەن سالىستىرعاندا ءمۇيىزدى ءىرى قارا – 29،6%، جىلقى – 50،4%، تۇيە سانى – 52،5%-عا كوبەيىپ وتىر. ونىڭ ىشىندە، سوڭعى 5 جىلدا ۇيىمداستىرىلعان شارۋاشىلىقتاردا ەت ءوڭدىرۋ 2،7 ەسەگە كوبەيسە، ءسۇت ءوندىرۋدىڭ كولەمى 1،6 ەسەگە ارتىپ وتىر.

وبلىستا «سىباعا»، «التىن اسىق»، «قۇلان» باعدارلامالارىنىڭ اياسىندا مال باسى كوبەيىپ، تۇقىم تۇرلەندىرۋ جۇمىستارى اتقارىلىپ جاتىر ەكەن.  اسىل تۇقىمدى مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىساتىن رەپرودۋكتورلىق شارۋاشىلىقتار قۇرىلعان. تەك سوڭعى 5 جىلدا 4،5 مىڭ باس اسىل تۇقىمدى ءىرى قارا، 36 مىڭ باس قوي ساتىپ الىندى، جىلىنا 23 مىڭ باس ءمۇيىزدى ءىرى قارا مالىن بورداقىلايتىن الاڭ قۇرىلىستارى سالىندى.

ايماق باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، ول ءبىر جاعىنان، اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىسىن ۇلعايتۋعا، ەكىنشى جاعىنان، اۋىلدىق جەرلەردە جۇمىسسىز جۇرگەن حالىقتى تۇراقتى جۇمىسپەن قامتۋعا ءتيىمدى مۇمكىندىك بەرەدى.

ءداستۇر بويىنشا ايماقتىڭ اگروونەركاسىپ كەشەنىنىڭ ۇزدىك قىزمەتكەرلەرى ق ر اشم مەدالدارى مەن قۇرمەت گراموتالارىمەن جانە وبلىس اكىمىنىڭ العىس حاتىمەن ماراپاتتالدى. ودان بولەك، 30 وزات مالشىعا باعالى سىيلىقتار تابىستالدى. ءىس-شارا سوڭىندا گالا-كونسەرت پەن ۇلتتىق سپورت تۇرلەرىنەن سايىستار ۇيىمداستىرىلدى.

جىل سايىن وبلىستىق مالشىلار سلەتىنە باسقا وڭىرلەردەن قاتىسۋشىلاردىڭ سانى ارتىپ كەلە جاتقانىن ەسكەرە وتىرىپ، وبلىس اكىمى ق.كوشەربايەۆ كەلەسى جىلى مالشىلار سلەتىن رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە وتكىزۋدى ۇسىندى.