بۇگىن استانادا قىزىلوردا وبلىسى ەلورداعا سىيلىق رەتىندە سالعان اشىق اسپان اياسىنداعى عارىش مۋزەيى – راكەتا-عارىش تەحنيكاسى ەكسپوزيسياسىنىڭ تانىستىرىلىمى ءوتتى.

جاڭا مۋزەيدىڭ تانىستىرىلىمىنا ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قاتىستى.

استانانىڭ سول جاعالاۋ بولىگىندە ورنالاسقان جالپى اۋماعى 1،4 گا جەر ۋچاسكەسىندە شىنايى ولشەمدە جاسالعان «سويۋز»، «پروتون»، «زەنيت» زىمىران-تاسىعىشتارى ورناتىلدى، جاقىن ارادا «بۋران» وربيتاارالىق كەمەسىنىڭ ماكەتى قويىلادى، ەكسپوزيسيا ماڭىنداعى ايماق اباتتاندىرىلدى. سونداي-اق، كەشەن اۋماعىندا زىمىرانداردىڭ تەحنيكالىق سيپاتتاماسى، جاسالۋى جانە پايدالانۋ تاريحى تۋرالى بارلىق مالىمەتتەر كورسەتىلگەن ارنايى اقپاراتتىق ستەندتەر قويىلدى.

ماكەتتەر تۋرالى ايتار بولساق، «سويۋز» زىمىران-تاسىعىشى «بايقوڭىر» عارىش ايلاعى پايدا بولۋىنىڭ نەگىزگى سەبەبى – «كوروليەۆتىڭ جەتىلىگى» دەپ اتالىپ كەتكەن ر-7 جيناقتاماسىنىڭ ەڭ تانىمال زىمىرانى.

«پروتون» - اۆتوماتتى عارىش اپپاراتتارىن جەر شارىنىڭ وربيتاسى مەن ءارى قاراي عارىش كەڭىستىگىنە شىعارۋعا ارنالعان اۋىر ساناتتى ءبىرجولعى زىمىران-تاسىعىش. گەوستاسيونارلىق وربيتاعا سالماعى 3،3 تونناعا دەيىن جۇكتەردى شىعارۋعا قاۋقارى بار. «پروتون» زىمىران-تاسىعىشى بارلىق كەڭەستىك جانە رەسەيلىك وربيتالىق ستانسيا مەن «مير» ستانسياسىنىڭ مودۋلدەرى جانە حالىقارالىق عارىش ستانسيالارىن شىعارۋ قۇرالى بولىپ تابىلادى. سونداي-اق، «پروتون» زىمىران تاسىعىشىنىڭ كومەگىمەن «گلوناسس» جەرسەرىكتىك جۇيە كەڭەيتىلىپ، «ەكسپرەسس» سەريالى جەرسەرىكتەر ۇشىرىلادى. ءبىرقاتار كورسەتكىش بويىنشا، ونىڭ ىشىندە ۇشىرىلىمنىڭ باعاسى، وربيتاعا شىعارىلاتىن پايدالى جۇك جانە ونىڭ كيلوگراممىنىڭ قۇنى بويىنشا «پروتون» الەمدەگى ەڭ تابىستى زىمىران.

«زەنيت» - نەگىزگى ورتا ساناتتى ەكى ساتىلى زىمىران-تاسىعىش. العاشقى ۇشىرىلىمى 1985 ج. 13 ءساۋىر كۇنى جۇزەگە اسىرىلدى. «زەنيت» تولىعىمەن اۆتوماتتاندىرىلعان جانە ۇشىرىلىم قۇرالىندا پەرسونالدىڭ بولۋىن قاجەت ەتپەيتىن العاشقى ءارى جالعىز امبەباپ كەشەن. بۇل زىمىراندى ءتىپتى 80-90 جج. «21 عاسىردىڭ راكەتاسى» دەپ اتايتىن.

«زەنيت» ۇشىرىلىم كەشەنىنىڭ نەگىزىندە «بايتەرەك» رەسەي-قازاقستاندىق بىرلەسكەن جوبا جۇزەگە اسىرىلاتىن بولادى دەپ جوسپارلانۋدا.

«بۋران» - «ەنەرگيا-بۋران» باعدارلاماسىنىڭ اياسىندا جاساپ شىعارىلعان كوپ مارتەلىك ءوربيتالدى عارىش كەمەسى. «ەنەرگيا-بۋران» حالىقارالىق عارىش ستانسياسىن جاساۋ كەڭەس داۋىرىندەگى ەڭ اۋقىمدى باعدارلاما بولاتىن. 18 جىل ىشىندە عارىش ستانسياسىن 86 مينيسترلىك پەن ۆەدومستۆو جانىنداعى 1286 كاسىپورىننىڭ ميلليوننان استام قىزمەتكەرى  ازىرلەدى، مەملەكەتتىڭ ەڭ ءىرى عىلىمي-وندىرىستىك ورتالىقتارى وسى جۇمىسقا تارتىلعان. «بۋران» كوسموپلانىن قوندىرۋ ءۇشىن «بايقوڭىر» عارىش ايلاعىندا كۇشەيتىلگەن ۇشىرىلۋ-قونۋ جولاعى بار «يۋبيلەينىي» اەرودرومى ارنايى سالىندى.

اتاپ وتەيىك، جوبانى جۇزەگە اسىرۋدىڭ ەكىنشى كەزەگىندە قورعانىس جانە اەروعارىش ونەركاسىبى مينيسترلىگى مۋزەي مەن پلانەتارييدىڭ قۇرىلىسىن سالۋدى جوسپارلاپ وتىر.