ەلباسى «حالىقتى گازبەن قامتاماسىز ەتۋ كەرەك» دەگەندى ءوزىنىڭ بەس الەۋمەتتىك باستاماسىندا ايتىپ وتكەن بولاتىن. ارينە، گاز ماسەلەسى قاي كەزدە دە وزەكتىلىگىن جوعالتپاعان. الايدا گاز قۇبىرىن  تارتۋ مەملەكەت ءۇشىن وتە قىمباتقا تۇسەتىن جوبا بولىپ تابىلادى. سول سەبەپتى ۇكىمەت جوبا قۇنىن ارزانداتۋدى تالاپ ەتتى. سونىمەن بىرگە تومەندەگى سيفرلاردى كورىپ شوشىنباڭىز. بۇل قارجىنىڭ بارلىعى حالىقتىڭ جاعدايىن جاقسارتىپ، تۇگەل گازبەن قامتاماسىز ەتۋگە ارنالعان دەپ جازادى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى. 

ەلباسى ۇندەۋدە تاۋەلسىزدىكتەن كەيىنگى جىلداردا گاز ءوندىرۋدى 8 ملرد-تان 52 ملرد تەكشە مەترگە دەيىن ارتتىرعانىن ايتقان بولاتىن. سونىمەن بىرگە قاراپايىم حالىقتىڭ 50 پايىزى گاز تۇتىنىپ وتىرعانىن اسا نازار اۋداردى.

نەگىزگى ستاتيستيكالىق مالىمەتتەردى نەگىزگە الساق، سوڭعى بەس جىلدىڭ ىشىندە قازاقستان حالقىنىڭ 3 ملن تۇرعىنى گازدى قولدانا العان. ناقتىلاي ايتقاندا ەلىمىزدەگى شەت ايماقتارداعى، وڭىرلەردى گازداندىرۋ جوباسى 30 پايىزدان 48 پايىزعا دەيىن وسكەن. قازىرگى كەزدە قازاقستاننىڭ توعىز ايماعى گازبەن قامتىلعان دەپ سەنىممەن ايا الامىز. ءبىراق گازبەن قامتاماسىز ەتىلمەگەن ايماقتاردىڭ بارىن دا جوققا شىعارا المايمىز.

جوعارىدا قاراپايىم حالىقتىڭ تەڭ جارتىسى گازبەن قامتاماسىز ەتىلگەنىن تىلگە تيەك ەتكەن بولاتىنبىز. بۇل جامان كورسەتكىش ەمەس. ءبىراق حالىقتىڭ ءالى تەڭ جارتىسى وتىن مەن كومىر جاعىپ وتىرعانىن بايقاۋعا بولادى. سونىمەن بىرگە مەزگىلگە بايلانىستى كومىر مەن وتىن تاپشىلىعى ءارى قىىمباتشىلىعى دا وزەكتى ماسەلەلەردىڭ قاتارىنا كىرەدى. وكىنىشتىسى دە وسى. الايدا بۇل وزگە ماقالاعا ارقاۋ بولار تاقىرىپ. بۇل ماسەلەگە قاتىستى دا بيلىك تاراپىنان ءتۇرلى شارالار ىسكە اسىرىلىپ جاتىر.

الايدا وسىعان دەيىن بىرنەشە جوبالار قولعا الىنىپ، كەيىن ىسكە اسىرىلماي قالىپ جاتتى.ولاردىڭ ءبىرقاتارىن ەسكە سالىپ كورەلىك.

بۇگىنگى دەيىن قازاقستاندى گازداندىرۋعا قاتىستى ءتۇرلى جوبالار بولدى. وكىنىشتىسى، ولار جۇزەگە اسپاي، ءىزىم-عايىم جوعالىپ كەتتى. قارتالى-توبىل-كوكشەتاۋ-استانا باعىتى بويىنشا سالىنۋعا ءتيىس بولعان «باتىس-ورتالىق-سولتۇستىك» ماگيسترالدى گاز قۇبىرى جوباسى جايلى ەكى مىڭىنشى جىلدارى ايتىلا باستادى. اتالمىش جوباعا «بۇقارا-ورال» ماگيسترالدى گاز قۇبىرى ارقىلى ەلىمىزدىڭ ورتالىق، سولتۇستىك ايماقتارىن كوگىلدىر وتىنمەن قامتۋ مىندەتى جۇكتەلدى. جوبانىڭ قۇنىنا، قۇبىر ارقىلى تاسىمالداناتىن گاز كولەمىنە، قۇبىرلاردىڭ ديامەترىنە بىرنەشە رەت تۇزەتۋ ەنگىزىلدى. ناتيجەسىندە «استاناگاز-قمگ» اق جوبالىق كومپانياسى قۇرىلىپ، 700 ميلليمەترلىك قۇبىر ارقىلى توبىل مەن استانا اراسىنداعى 830 شاقىرىم قاشىقتىققا گاز جەتكىزۋ ءۇشىن 213 ملرد تەڭگە قاجەت ەكەنى ناقتىلاندى. ۇكىمەت «بۇقارا-ورال» ماگيسترالدى گاز قۇبىرى رەسەيلىك «گازپروم» كومپانياسىنا تيەسىلى ەكەنىن، ەگەر قازاقستان اتالمىش ماگيسترالدى گاز قۇبىرىنا قوسىلسا، كورشى ەلدىڭ گازىنا تاۋەلدى بولاتىنىن العا تارتتى. اقىرىندا، 2014 جىلى 5 قىركۇيەكتە جوبادان ءبىرجولاتا باس تارتۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى. قازاقستان ءۇشىن «التاي» اتتى جوبا دا بايانسىز بولدى. 2014 جىلى رەسەي قىتايعا بۇرىنعىدان كوپ گاز جونەلتپەكشى بولدى. وسىلايشا ەكى ەل «التاي» ماگيسترالدى گاز قۇبىرى ارقىلى كوگىلدىر وتىن تاسىمالداۋعا كوشتى. ءوز كەزەگىندە ءبىزدىڭ ەل قىتايعا «التاي» ماگيسترالدى گاز قۇبىرى ارقىلى تاسىمالداناتىن كوگىلدىر وتىندى قورعاس نەمەسە الاشانكوۋ ارقىلى وتكىزۋدى ۇسىندى. بۇل باستاما رەسەي فەدەراسياسىنىڭ وڭ جامباسىنا كەلمەدى. جۇڭگو دا قازاقستاننىڭ باستاماسىن قۇپ كورمەدى. سەبەبى ەكى ەل قازاقستاننىڭ ترانزيتتىك ەلگە اينالعانىن قالامادى. سەبەبى رەسەي قازاقستانعا گاز ءترانزيتى ءۇشىن اقشا تولەگىسى كەلمەدى. 2012 جىلى پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆ: «استانانى قوسا العاندا، ەلدىڭ ورتالىق ءوڭىرىن گازداندىرۋدى قامتاماسىز ەتەتىن قۇبىر جۇيەسىن جوسپارلاپ، جۇزەگە اسىرۋعا كىرىسۋدى تاپسىرامىن. بۇل – كوپ قارجىنى قاجەت ەتەتىن ماڭىزدى جۇمىس. گازعا تاۋەلدىلىكتەن ارىلۋ ءۇشىن ءبىز ونى جاساۋىمىز كەرەك. قازاقستان – مۇناي مەن گاز وندىرەتىن ەل. ءبىز ەلىمىزدى گازداندىرۋعا مىندەتتىمىز»، – دەپ ۇكىمەتكە تاپسىرما بەردى. 2013 جىلدىڭ 23 قاڭتارىندا مەملەكەت باسشىسى جوعارىداعى ماسەلەگە قايتا ورالدى.

قازىرگى كەزدە استانا قالاسىنىڭ وزىندە گاز جوق، كومىردىڭ كەسىرىنەن ەلوردا تۇتىنگە تۇنشىعادى. كەيىننەن قازگيدرومەت 2016 جىلى باس قالانىڭ اۋانىڭ لاستانۋ دەڭگەيى بويىنشا تورتىككە ەنگىزگەن بولاتىن. مەملەكەت باسشىسى ءوز ۇندەۋىندە «گازعا كوشۋ تەك استانانىڭ وزىندە  زياندى قالدىقتاردىڭ اۋاعا تارالۋىن 6 ەسەگە نەمەسە جىلىنا 35 مىڭ تونناعا ازايتادى» دەپ اتاپ كورسەتكەن بولاتىن. وسىعان بايلانىستى استانا قالاسىندا «تەلمان» ەكىنشى گازداندىرۋ ستانسياسى ىسكە قوسىلماق. ول استانانىڭ «پريگورودنىي»، «تەلمان» تۇرعىن ءۇي الاپتارىنا، جەكە سەكتورلارعا جانە «نۇرسۇلتان نازاربايەۆ» اتىنداعى حالىقارالىق اۋەجايدى گازبەن قامتاماسىز ەتەدى دەپ جوسپارلانۋدا. وسى ۋاقىتقا  دەيىن تۇران داڭعىلىنىڭ بويىنا رەگازيفيكاسيالاۋشى ستانسيا سالىنعان بولاتىن. سول ارقىلى ءقازىر نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنە، قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ اكادەمياسىنا، عارىش ورتالىعىنا  گاز جەتكىزىلىپ وتىر. جوسپارعا سايكەس، جىل اياعىنا دەيىن «بارىس ارەنا»، «الاۋ» سپورت كەشەندەرى گازبەن قامتاماسىز ەتىلمەك. استانا قالاسى اكىمدىگى الداعى ۋاقىتتا جەو- 1،2،3 سۋ جىلىتاتىن قازاندىقتارى گازبەن جىلىتىلاتىنىن، بۇل ءۇشىن اۆتوماتتاندىرىلعان ستانسيا ورناتىلاتىنىن ايتقان بولاتىن. 2019 جىلى اكىمدىك 12 ملرد تەڭگە بولمەك.

«سولتۇستىك قۇبىر» جوباسى توقتا­عان­نان كەيىن ەلىمىزدە استانانى قارا­عان­دى كومىر باسسەينىندەگى كومىر قىرتىس­تارىنداعى مەتاننان (كقم) الىناتىن سۇيىتىلعان تابيعي گازبەن (ستگ) قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى قاراستىرىلا باستادى. 2013 جىلى سول كەزدەگى قارا­عاندى وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ءانۋار ءالىمجانوۆ بىلاي دەپ مالىمدەدى: «ءبىزدىڭ تەحنيكالىق مۇمكىندىگىمىز جىلىنا 4 ميلليارد تەكشە مەترگە دەيىن گاز وندىرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ياعني قاراعاندىنى، بۇكىل قاراعاندى وبلىسىن جانە استانانى ءوز گازىمىزبەن قامتاماسىز ەتە الامىز». وسىعان بايلانىستى «سامۇرىق - قازىنا» ءۇلتتىق-الاۋقات قورى ەلىمىزدىڭ گاز سالاسىنداعى ۇلتتىق وپەراتورى «قازترانسگاز» كوم­­پانياسىنا كقم-نىڭ رەسۋرستىق ءمۇم­كىندىكتەرىن ناقتى انىقتاۋ مىندەتىن جۇك­تەدى. 2014 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا ۇكىمەت ەلباسىنىڭ تاپسىرماسىن ورىنداۋعا بايلانىستى ەلىمىزدەگى كومىر قىرتىستارىنداعى مەتان گازىن ءوندىرۋ جانە كادەگە جاراتۋ جونىندەگى جول كارتاسىن بەكىتتى. «باقساق باقا ەكەن» دەمەكشى، ءبىراز ۋاقىت وتكەننەن كەيىن استانانى گازدان­دىرۋدىڭ بۇل جوباسى دا جارامايتىن بولىپ شىقتى. ونىڭ باستى سەبەبى، ءون­دىرىلەتىن مەتان گازىنىڭ وزىندىك قۇ­نىنىڭ وتە قىمباتقا تۇسەتىندىگىندە بولدى. ەسەپتەۋلەر كورسەتكەنىندەي، كقم گازىنىڭ وزىندىك قۇنى ءاربىر مىڭ تەكشە مەترى كەم دەگەندە 120 دوللاردان اينالاتىنىن كورسەتتى. بۇل قۇبىر ارقىلى كەلەتىن تابيعي گاز قۇنىنان ەكى-ۇش ەسە قىمباتقا تۇسپەك. ونىڭ ۇستىنە بۇل جوبانى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن مول قارجى قۇياتىن ينۆەستورلارمەن بىرگە مەتان گازىن وندىرەتىن تاجىريبەسى جانە وزىق تەحنولوگيالارى بار شەتەلدىك كومپانيا­لاردى كوپتەپ تارتۋ قاجەت بولدى.  ەلباسى بيىلعى ناۋرىزداعى «پرەزي­دەنت­ءتىڭ بەس الەۋمەتتىك باستاماسى» اتتى حالىققا ارناعان ۇندەۋىندە «دەگەنمەن، ورتالىق جانە سولتۇستىك وڭىرلەر ءالى دە گازسىز وتىر. ءبىز قاراوزەك (قىزىلوردا وبلىسى) – جەزقازعان – قاراعاندى – تەمىرتاۋ – استانا باعىتىندا ماگيس­ترالدى گاز قۇبىرىن سالۋ جوباسىن جۇزەگە اسىرۋىمىز كەرەك»، دەپ اتاپ كورسەتتى. وسىعان بايلانىستى ۇكىمەتكە «سارىارقا» ماگيسترالدىق گاز قۇبىرىن سالۋ جونىندە ناقتى تاپسىرمالار بەرىل­ءدى. ءسويتىپ استانانى تابيعي گازبەن قامتاماسىز ەتۋدىڭ تاعى ءبىر ناقتى ءىرى جو­باسى قولعا الىندى. ەنەرگەتيكا ۆيسە-مينيسترى ماعزۇم مىرزاعالييەۆتىڭ ايتۋىنشا، «سارىارقا» جوباسىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن «قازترانسگاز» اق ار­نايى تەحنيكالىق-ەكونوميكالىق نەگىزدەمە جاساپتى. بۇل تەحنيكالىق-ەكونوميكالىق نەگىزدەمە بويىنشا «سارىارقا» ماگيسترالدىق گاز قۇبىرىن سالۋ ءتورت كەزەڭدە جۇزەگە اسىرىلماق. ءبىرىنشى كەزەڭ، قىزىلوردا – جەزقازعان – قاراعاندى – استانا باعىتى بويىنشا ۇزىندىعى 1081 شاقىرىمدى قۇراي­تىن گاز قۇبىرىن جانە ينجەنەرلىك جەلىلەردى سالۋدى كوزدەيدى. بولجام بويىن­شا، ءبىرىن­ءشى كەزەڭدى جۇزەگە اسىرۋعا 267،3 ميل­ليارد تەڭگە قارجى قاجەت. ەكىنشى كەزەڭ بويىنشا، ماگيسترالدى گاز قۇبى­رىن كوكشەتاۋ قالاسىنا دەيىن تارتۋ جوسپارلانعان. بۇل – قوسىمشا ۇزىندىعى 276 شاقىرىمدى قۇرايتىن گاز قۇبىرى. ونىڭ قۇنى 48،2 ميلليارد تەڭگە دەپ بەلگىلەنگەن. ءۇشىنشى كەزەڭ بويىنشا، ماگيسترالدى گاز قۇبىرىن پەتروپاۆلعا دەيىن جەتكىزىپ، قوسىمشا 177 شاقىرىم ماگيسترالدىق گاز قۇبىرىن سالۋدى كوزدەيدى. ونىڭ قۇنى – 18،9 ميلليارد تەڭگە بولماق. ەڭ سوڭعى، ءتورتىنشى كەزەڭ بويىنشا، جەزقازعان جانە تەمىرتاۋ قالالارىندا جالپى قۇنى 35،5 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايتىن ەكى كومپرەسسورلىق ستانسا سالۋ كوزدەلگەن.

قاراوزەك قازىرگى تاڭدا مەملەكەتتىك اسا ماڭىزدى كەنىشكە اينالعان. ەلباسى بيىلعى ناۋرىزداعى «پرەزيدەنتتىڭ بەس الەۋمەتتىك باستاماسى» اتتى حالىققا ارناعان ۇندەۋىندە «دەگەنمەن، ورتالىق جانە سولتۇستىك وڭىرلەر ءالى دە گازسىز وتىر. ءبىز قاراوزەك (قىزىلوردا وبلىسى) – جەزقازعان – قاراعاندى – تەمىرتاۋ – استانا باعىتىندا ماگيسترالدى گاز قۇبىرىن سالۋ جوباسىن جۇزەگە اسىرۋىمىز كەرەك»، دەپ اتاپ كورسەتتى. وسىعان بايلانىستى ۇكىمەتكە «سارىارقا» ماگيسترالدىق گاز قۇبىرىن سالۋ جونىندە ناقتى تاپسىرمالار بەرىل­ءدى. ءسويتىپ استانانى تابيعي گازبەن قامتاماسىز ەتۋدىڭ تاعى ءبىر ناقتى ءىرى جوباسى قولعا الىندى.

«قاراوزەك» كومپرەسسورلىق ستانساسى 2017 جىلدىڭ 3 شىلدەسىندە ىسكە قوسىلعان. بۇل ستانسا ەلدەگى گاز پروبلەماسىن شەشىپ، ەكسپورت قارقىنىن ارتتىراتىن بولادى. ايماق باسشىسى قىرىمبەك كوشەربايەۆتىڭ ايتۋى بويىنشا اتالمىش ستانسا تاۋلىگىنە 43،5 ملن تەكشە مەتر گاز ايدايتىنىن ايتقان بولاتىن. ەسەپتەي كەلە بۇل كورسەتكىش وڭتۇستىك پەن سولتۇستىك جانە ورتالىق وڭىرلەردى گازبەن قامتاماسىز ەتۋگە اسەر ەتەدى ەكەن.

ەنەرگەتيكا ۆيسە-مينيسترى ماعزۇم مىرزاعالييەۆتىڭ ايتۋىنشا، «سارىارقا» جوباسىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن «قازترانسگاز» اق ار­نايى تەحنيكالىق-ەكونوميكالىق نەگىزدەمە جاساپتى. بۇل تەحنيكالىق-ەكونوميكالىق نەگىزدەمە بويىنشا «سارىارقا» ماگيسترالدىق گاز قۇبىرىن سالۋ ءتورت كەزەڭدە جۇزەگە اسىرىلماق.

ءبىرىنشى كەزەڭ: استانا باعىتى بويىنشا ۇزىندىعى 1081 شاقىرىمدى قۇرايتىن گاز قۇبىرىن جانە ينجەنەرلىك جەلىلەردى سالۋ. بۇل جوبانى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن 267،3 ملرد تەڭگە قاراجات كەرەك.

ەكىنشى كەزەڭ: كوكشاەتاۋ قالاسىنا ماگيسترالدى گاز قۇبىرىن تارتۋ. بۇل شامامەن العاندا قوسىمشا ۇزىندىعى 276 شاقىرىمدى قۇرايتىن گاز قۇبىرى. بۇل جوسپاردى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن 48،2 ملرد تەڭگە قاجەت.

ءۇشىنشى كەزەڭ: پەتروپاۆلعا 177  شاقىرىمدى قۇرايتىن ماگيسترالدى گاز قۇبىرىن تارتۋ. بۇل جوبانىڭ قۇنى 48،2 ملرد تەڭگە بولىپ سانالادى.

ءتورتىنشى كەزەڭ: جەزقازعان جانە تەمىرتاۋ قالالارىنا 35،5 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىن ەكى كومپرەسسورلىق ستانسا سالۋ.

بۇل وسىدان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن وتكەن كەزەكتى ۇكىمەت وتىرىسىندا وسى «سارىارقا» ماگيس­ترالدى گاز قۇبىرىنىڭ (مگق) قۇرىلىسىن سالۋدىڭ ءبىرىنشى كەزەڭىنىڭ جوبالاۋ-سمەتالىق قۇجاتتاماسى قارالدى. جوعارىدا ايتقانىمىزداي، ءبىرىنشى كەزەڭنىڭ جالپى قۇنى 267،3 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايدى. جوبا بويىنشا قۇبىر ديامەترى – 820 مم مولشەرىندە بەلگىلەنگەن. تاڭدالعان قۇبىر ديامەترى استانا قالاسىن جانە «سارىارقا» مگق بويىنداعى ەلدى مەكەندەردى 2030 جىلعا دەيىن جىلىنا بولجامدالعان 1،5 ملرد تەكشە مەتر كولەمدەگى گازبەن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.  ۇكىمەت وتىرىسىندا عاسىر جوباسىنا پارا-پار «سارىارقا» ماگيسترالدىق گاز قۇبىرى قۇرىلىسىن قارجىلاندىرۋ كوزدەرى دە العاش رەت ناقتى كورىنىس تاپتى. ەنەرگەتيكا ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ماحامبەت دوسمۇحامبەتوۆ ۇكىمەت وتىرىسىندا جاساعان بايانداماسىندا جوبانى قارجىلاندىراتىن قۇرىلىمداردى العاش رەت جاريا ەتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، جوبانىڭ 267،3 ميلليارد تەڭگە بو­لاتىن جالپى قۇنى بىلاي بولىنگەن: «استاناگاز قمگ» اق كومپانياسىنىڭ جار­عىلىق كاپيتا­لىن 80،3 ميلليارد تەڭگە سوماسىنا­ تولىقتىرۋ، 102 ميلليارد تەڭگە كولەمىندە بانكتەردەن قارىز الۋ، 82 ميلليارد تەڭگە مولشەرىندە «بزجق» اق زەينەتاقى اكتيۆتەرىن ينۆەستيسيالاۋ.  «سارىارقا» قمگ قۇرىلىسىن سالۋ مەرزىمى دە وسى ۇكىمەت وتىرىسىندا ناقتى بەلگىلەندى. قازىرگى كۇنى قىزىلوردا، اقمولا جانە قاراعاندى وبلىستارىنىڭ اكىمدىكتەرى ماگيسترالدى گاز قۇبىرىن سالۋ­عا ارنالعان جەر ۋچاسكەلەرىن بە­لگىلەۋ جۇمىسىمەن بەلسەنە اينالىسۋدا. «قازترانسگاز» اق-تىڭ جول كارتا­سىنا سايكەس «سارىارقا» قمگ بو­يىن­شا قۇرىلىس-مونتاج جۇمىستارى باس مەردىگەر انىقتالعاننان كەيىن، شامامەن 2018 جىلدىڭ قاراشا-جەلتوقسان ايلارىندا باستالىپ، 2019 جىلدىڭ سوڭىندا اياق­تالۋعا ءتيىس. قاراعاندى، اقمولا وبلىس­تارى جانە استانا قالاسىنىڭ اكىم­دىكتەرى تۇتىنۋشىلارعا گاز تاراتۋدى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا 2019-2021 جىلدارى گاز تاراتۋ جەلىلەرىنىڭ قۇرىلىسىن اياقتاۋى كەرەك.

 «قازترانسگاز» اق قۇبىردى استاناعا دەيىن جەتكىزۋ پروسەسىن ءبىر جىلدا اتقارىپ شىعۋعا بولادى دەيدى. استانانى گازداندىرۋدى قىسقا مەرزىم ىشىندە جۇزەگە اسىرۋعا بولاتىنى، ارى قاراي پەتروپاۆل، كوكشەتاۋ جاققا جەتكىزىلەتىنى ناقتى ايتىلعان بولاتىن. استاناعا دەيىنگى قۇبىر كولەمىنىڭ ۇزاقتىعى 1080 شاقىرىم شاماسىندا مولشەرلەنىپ وتىر. وسىعان وراي  ۇكىمەت ەسەبىنشە گاز ءتاريفى تەكشە مەترىنە 54-55 تەڭگەگە دەيىن كوتەرىلۋى مۇمكىن. ءقازىر ەلىمىزدەگى گاز ءتاريفىنىڭ باعامى – 36-38 تەڭگە شاماسىندا. سونداي-اق بولجام بويىنشا گازداندىرۋ 370 ملرد تەڭگەگە تۇسەدى. جولاي ءبولىنىپ كەتەتىن جەلىلەردى قوسا ەسەپتە­گەندە شىعىن 670 ملرد تەڭگەگە جەتپەك. ەلباسى بۇل رەتتە حالىقارالىق قارجى ينستيتۋتتارىنىڭ كو­مەك­كە كەلەتىنىن مالىمدەگەن ەدى. بۇل ستانسا  گاز تاسىمالىن جىلىنا 6-دان 10 ملرد تەكشە مەترگە دەيىن ارتتىراتىنى بەلگىلى. ەلدىڭ ەكسپورتتىق الەۋەتىن دە جوعارى­لاتادى. قازاقستاننىڭ گاز جەتپەگەن وڭىرلەرىن كوگىلدىر وتىنمەن تولىق قامتيدى.

وسى سەكىلدى ەلىمىزدى تۇگەل گازبەن قامتاماسىز ەتۋگە بايلانىستى ءىرىلى-ۇساقتى جوبالار قولعا الىنىپ، ىسكە اسىرىلىپ جاتىر. بۇل ارينە قۋانتارلىق جايت. وسىنداي قارقىنمەن جوسپارلى تۇردە قولعا الىنعان جوبالار ۋاقىتىلى ىسكە اسىرىلىپ، جۇزەگە اسا بەرسە از ۋاقىتتىڭ ىشندە قازاقستان حالقى تۇگەلىمەن گازبەن قامتاماسىز ەتىلەدى دەپ سەنەمىز. بىزدەن قولعا الىنعان جوبالار ءىزىم عايىم جوق بولماسا ەكەن تىلەك بار.