سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانىپ، جاستاردى ءوز ارتىنان ەرۋگە ناسيحاتتاپ جۇرگەن بۇگىنگى كەيىپكەرىمىزدىڭ ەسىمى – الىبەك قويشىباي ۇلى ناۋاروۆ. كۇندەلىكتى جاساعان جاتتىعۋلارىن الەۋمەتتىك جەلىدە جاريالاپ جۇرەتىن الىبەك قويشىباي ۇلى اتىراۋ قالاسى اكىمى اپپاراتىندا قىزمەت ىستەيدى. ول جۇگىرۋمەن كۇندەلىكتى اينالىسادى، بىردە-بىر كۇنىن بوس وتكىزگەن ەمەس. الىبەك ناۋاروۆ Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگىنە بەرگەن سۇحباتىندا وسى جايلى كەڭىنەن توقتالىپ ءوتتى.

كيىز ۇيدە تۋىلعان كوشپەلى قازاقتىڭ ۇلىمىن

مەن اتىراۋ وبلىسى جىلىوي اۋدانىندا 1989 جىلى دۇنيەگە كەلگەنمىن. اقتوبە قالاسىنداعى ق. جۇبانوۆ اتىنداعى اقتوبە مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تاريح فاكۋلتەتىن اياقتادىم. العاش ەڭبەك ءوتىلىن  اقتوبە وبلىستىق تاريحي ولكەتانۋ مۋزەيىنىڭ ارحەولوگيا جانە ەتنوگرافيا عىلىمي زەرتتەۋ ءبولىمىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى بولىپ باستادىم. وسى ۋاقىتقا دەيىن ءار ءتۇرلى لاۋازىمدا قىزمەتتەر اتقارىپ قازىرگى ۋاقىتتا اتىراۋ قالاسى اكىمىنىڭ باسپا ءسوز حاتشىسى، اكىمدىكتىڭ رەسمي وكىلى بولىپ قىزمەت ەتىپ كەلەمىن.

نەگىزى مەن كيىز ۇيدە تۋىلعان كوشپەلى قازاقتىڭ ۇلىمىن. بارشا اۋىلدىڭ بالالارى جۇگىرۋدى بالا كۇنىنەن باستايدى. اسىرەسە، تاڭەرتەڭ  مال جايلايتىن اتتى الىپ كەلۋ دەگەن جۇمىس بار. سول اتتى الىپ كەلۋ ءۇشىن جۇگىرىپ باراتىنمىن. ول ارينە جاقىن جەردە جايىلىپ جۇرمەيدى.  جۇگىرىپ جەتكەن سوڭ وعان جايداق ءمىنىپ، اۋىلعا شاۋىپ كەلەتىنمىن. ءۇيدىڭ ۇلكەندەرى «اۋىلعا اتپەن شاۋىپ كەلمە»، - دەپ ۇرىساتىن.  ال مەن: «وعان جەتۋ ءۇشىن تاڭەرتەڭ جۇگىرىپ باردىم، ەندى ول شاۋىپ كەلۋى كەرەك»، دەيتىنمىن. وسىنداي لوگيكا بولدى مەندە. قازاق اتقا قونعان كەزدە ءوزىن باقىتتى سەزىنەتىن بولار، مەن ءوزىمدى قاتتى سەنىمدى سەزىنەم. بەس جاسىمنان بەرى اتقا ءمىنۋ باعى بۇيىرعان از قازاقتىڭ ءبىرى بولارمىن.

جۇگىرۋ ءۇشىن دۇيسەنبىنى، يا بولماسا سارسەنبىنىڭ ءساتىن كۇتۋدىڭ قاجەتى جوق

جۇگىرۋدى اقتوبە قالاسىندا باستادىم. جۇمىستا وتىرسام، ارىپتەستەرىم: «سەن كۇننەن كۇنگە تولىسىپ بارا جاتقان سياقتىسىڭ»، - دەيدى. ايناعا قاراسام، راسىندا سوزدەرىنىڭ جانى بار. بۇلاي بولۋى  قاتەلىك دەپ، ارىپتەستەرىمنىڭ سوزىنەن كەيىن كەلەسى كۇنى-اق جۇگىرۋدى باستاپ كەتتىم.  بۇل 2015 جىلدىڭ قىركۇيەك ايى بولاتىن. باسىندا وتە قيىن بولدى، كۇنىنە 9-8 شاقىرىم جۇگىرىپ ءجۇردىم. ءبىر ايدان سوڭ ۇيرەنىپ، تەك قانا 3-4 شاقىرىم جۇگىرۋدى ادەتكە اينالدىرىپ كەتتىم. اقتوبە سۋىق ەكەنى بەلگىلى عوي، مەن قىس مەزگىلىندە دە جۇگىرۋدى توقتاتپادىم. -25 -28 گرادۋستا دا جۇگىرىپ ءجۇردىم. "كوبى قاتتى جۇگىرىپ ءۇسىپ كەتپەي مە، وكپەسىنە سالقىن تيمەي مە" دەپ ويلايدى. ولاي ەمەس، باياۋ، ءبىرقالىپتى دەممەن جۇگىرىپ وتىرۋ كەرەك جانە قالىڭ كيىم كيمەگەن دۇرىس. بۇل «جۇگىرۋدى» ادەتكە اينالدىرعىسى كەلەتىندەر ءۇشىن باستى شارت.

قىزمەتىم وزگەرۋىنە بايلانىستى مەن  اتىراۋ وبلىسىنىڭ قۇلسارى قالاسىنا كەلدىم. بۇل جەردە دە كوپتىڭ پىكىرى بويىنشا ارنايى  ستاديون ىزدەپ نەمەسە فيتنەس زالداردى قاراستىرعانىم جوق. وزىمە قولايلى مارشرۋت تاۋىپ، كولىك وتە از جۇرەتىن كوشە بويىمەن 3 شاقىرىم جۇگىرىپ ءجۇردىم. باستى ۇستانىمىم – «جۇگىرۋ» ءۇشىن ارنايى ستاديون ىزدەۋدىڭ قاجەتى جوق. ابزالى ەرتە ويانىپ، قولايلى ورتا تاۋىپ، جۇگىرۋدى باستاۋ كەرەك. جانە جۇگىرۋ ءۇشىن دۇيسەنبىنى، يا بولماسا سارسەنبىنىڭ ءساتىن، قاسيەتتى جۇمانى كۇتۋدىڭ ەش قاجەتى جوق. ايتىلعان كۇن وتكەن سوڭ كەلەسى كۇنى تاڭەرتەڭ باستاۋ كەرەك. ءبىتتى.

سەنىڭ جاڭا قىرىڭ...

جۇگىرۋدى دارىپتەپ، الەۋمەتتىك جەلىلەردە جازبا جاريالايمىن. سول جازبالاردىڭ بىرىندە «21 كۇن ەش ۇزدىكسىز جۇگىر، ءارى قاراي «جۇگىرۋ» سەنىڭ ارتىڭنان قالمايتىن بولادى» دەپ بولىسكەنمىن. كەيىن رەسپۋبليكا كولەمىندە ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى سپورتقا ىنتالىلارعا ۆيدەو ۇندەۋ جاريالادى. ۇندەۋدە ەلباسى 21 كۇن سپورتتىڭ ءار تۇرىمەن اينالىسىپ، ونى ءارى قاراي ادەتكە اينالدىرۋ كەرەكتىگىن جانە بۇل #سەنىڭجاڭاقىرىڭ اتتى  چەللەندج ەكەنىن اتاپ وتكەن بولاتىن.  ايتقان ويىمىز ۇشتاسقان سوڭ، قۋانىشپەن قابىلداپ «سەنىڭ جاڭا قىرىڭ» جوباسىنا قاتىسىپ كەتتىم. بۇل ءۇشىن الەۋمەتتىك جەلىدەگى جەكە پاراقشادا چەللەندجگە قاتىساتىنى جونىندە ۆيدەو ۇندەۋ جاريالاپ، سپورتتىڭ قاي تۇرىمەن اينالىساتىنىن كورسەتۋ كەرەك بولاتىن. مەن ۆيدەو ۇندەۋ جاريالاپ، 21 كۇن بويى جۇگىرىپ جانە ارنايى كەشەندى تاڭعى جاتتىعۋلارمەن اينالىساتىنىمدى ايتتىم. چەللەندجدىڭ شارتى 21 كۇن بويى ارنايى حەشتەگپەن  جۇگىرگەن مارشرۋتتى كورسەتىپ، گەولوكاسيانى بەلگىلەپ وتىرۋ بولاتىن.  رەسپۋبليكا بويىنشا بىرنەشە مىڭداعان قاتىسۋشىلار بولدى، الىس جاقىن شەت مەملەكەتتەردەگى وسى چەللەندجگە قولداۋ ءبىلدىرىپ قاتىسقاندار دا تابىلدى. 21 كۇن ءوتتى، ءوزىم وسى ۋاقىتقا دەيىن جۇگىرىپ جۇرگەن سوڭ  بۇل چەللەندجگە  دايىن ەدىم.  چەللەندج  قورىتىندىسى بويىنشا ءار وبلىستان بىر-بىردەن جەڭىمپازدار انىقتالدى. مەن اتىراۋ وبلىسى بويىنشا جەڭىمپاز ەكەنىمدى كورگەندە ءوز كوزىمە ءوزىم سەنبەدىم.

قۇلسارىدان اقكيىزتوعايعا دەيىن 31 شاقىرىمدى قالاي جۇگىرىپ ءوتتى؟

الماتىدا ۇلكەن مارافون ۇيىمداستىرىلاتىن بولىپ، اتاقتى مارافونشى مارات ءشارىپ ۇلى اعامىز بارشا قازاق ەلىنە ۇندەۋ تاستادى. ول: «14 قازان كۇنى اركىم ءوز وڭىرىندە 5-10-21 شاقىرىم جۇگىرۋ ارقىلى، وسى الماتى جارتىلاي مارافونىنا قولداۋ ءبىلدىرسىن»، - دەدى.  اعامىزدىڭ  ءوتىنىش شاقىرتۋىن قابىل الىپ، 31 شاقىرىمعا جولعا شىقتىم.

قۇلسارى – اقكيىزتوعاي تاس جولى. وسى ۋاقىتقا دەيىن جۇگىرۋ جولىمداعى العاشقى ۇلكەن مەجە بولعاندىقتان ۇزاق ويلاندىم. ءوز-وزىمدى "تاڭعى 5:30-دا ويانىپ جۇگىرەم بە، جوق پا؟" دەگەن سۇراقتىڭ استىنا الدىم. سەبەبى قالا ىشىندە 5-10 شاقىرىم جۇگىرۋىمە دە بولار ەدى. ءبىراق مۇنداي ويلاردى مەن شايتان وي دەپ قابىلداپ، تاۋەكەلگە بەل بۋدىم. تاڭعى 06:00-دە قۇلسارى باعىتىنان اقكيىزتوعايعا جۇگىرىپ كەتتىم. دالا جىم-جىرت قاراڭعى. قالا سىرتىنا شىققان سوڭ جاقىن جەردە ەل جوق. تىپ-تىنىش.

مارات ءشارىپ ۇلىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا جۇگىرگەن كەزدە ۆيدەو ۇندەۋ جاريالاۋ كەرەك بولاتىن. دالا تاس تۇنەك بولعان سوڭ، مەن ۆيدەو ۇندەۋدى تەك قالادان 10 شاقىرىمعا جۋىق اسقان سوڭ عانا بارىپ ءتۇسىردىم. باستاپقى 10 شاقىرىم كۇندەلىكتى جۇگىرۋ سەكىلدى وڭاي بولدى. كەلەسى ون شاقىرىم دا قيىن بولعان جوق، 25ء-شى شاقىرىمنان باستاپ جۇگىرۋ اۋىرلاي باستادى. اياق شارشاعانىن سەزدىردى. ءبىراق ۆيدەو ۇندەۋ ءتۇسىرىلدى، ۋادە ورىندالدى. "نامىس بار، قولدان بەرمەۋ كەرەك؟" دەپ 31 شاقىرىمعا جەتتىم.

مەنى تاڭەرتەڭ امان-ەسەن ويانۋىم شابىتتاندىرادى

ەرتە تۇرامىن. كۇنى ۇزاعىنا سەرگەك بولىپ ءجۇرۋ ءۇشىن تاڭعى جاتتىعۋدى مىندەتتى تۇردە جاساۋ كەرەك. سانامنان "بۇگىن سەنبى، يا بولماسا جەكسەنبى ۇيىقتاپ الۋ كەرەك" دەگەن تۇسىنىكتى سىزىپ تاستادىم.  اپتاسىنا جەتى كۇن بولسا، جەتى كۇن بويىنا تاڭەرتەڭ جۇگىرەمىن. جۇگىرۋگە قاتىستى كىتاپ وقىمادىم. الايدا سوڭعى وقىعان كىتابىم «دۇنيەنى دۇبىرلەتكەن دارابوز» اتتى  جۇماباي قۇلييەۆتىڭ  ءامين تۇياقوۆ جايلى ەڭبەگى.

جالقاۋلىقتى  جەڭۋدىڭ باستى شارتى – ومىردە ءوز ورنىڭدى بەلگىلەپ سوعان قادام جاساۋ.  جالقاۋلىق كەز كەلگەن ادامدا بولادى. ول  ۇنەمى جانىمىزدا. سوزىندە تۇراتىن، ياعني سوزىنە بەرىك ادام وبرازىن ءار ادام وزىندە قالىپتاستىرۋ ءۇشىن تەر توگۋ كەرەك، سول ارقىلى  جالقاۋلىقتى جەڭۋگە مۇمكىندىك بار.

مارافوندارعا ۇتىس ءۇشىن قاتىسپادىم.  باستىسى، الىس قاشىقتىقتى باعىندىرىپ، شاما-شارقىمدى ءبىلۋ ءۇشىن قاتىستىم. تاڭعى سالقىنمەن جۇگىرگەن سوڭ، مي دا جاعىمسىز ويلاردان ارىلادى.

سۇحباتتاسقان: مارجان سابەت