قاسىم-جومارت توقايەۆ رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ شاقىرتۋىمەن جىل سايىن وتەتىن "ۆالداي" حالىقارالىق پىكىرتالاس كلۋبىنىڭ XVI پلەنارلىق سەسسياسىنا قاتىستى دەپ جازادى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى اقوردانىڭ سايتىنا سىلتەمە جاساپ.

الەمنىڭ ونداعان ەلىنەن كەلگەن بەدەلدى ساياساتكەرلەر مەن بەلگىلى ساراپشىلاردىڭ، قوعام قايراتكەرلەرىنىڭ باسىن قوسقان بيىلعى فورۋم عالامدىق گەوساياساتتاعى شىعىستىڭ ءرولى تاقىرىبىنا ارنالدى.

مەملەكەت باسشىسى شاراعا قاتىسۋشىلاردىڭ الدىندا سويلەگەن سوزىندە قازاقستان تاريحي جانە گەوگرافيالىق ورنالاسۋ جاعىنان شىعىسپەن دە، باتىسپەن دە  بايلانىس ورناتقانىن اتاپ ءوتتى.

– ءبىز يسلامدىق، كونفۋسياندىق جانە شىعىسحريستياندىق وركەنيەتتەردىڭ توعىسىندا ورنالاسقانبىز. ۇلى جىبەك جولى، التىن وردا، ەۋرازيالىق ءومىر سالتى قازاقتاردىڭ مادەني كودىنىڭ نەگىزگى بولشەگىن قۇرايدى،– دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، «ازيا عاسىرى» دەگەنىمىز، بۇل – حالىقتىڭ ءوسۋ قارقىنى، جالپى ىشكى ءونىم، ساۋدا، ونەركاسىپ جانە جوعارى تەحنولوگيالىق ءوندىرىس.

– 2018 جىلى الەمنىڭ ەڭ تابىستى 500 ءىرى كومپانياسىنىڭ 210-ى ازيالىق بولعان. ازيا كومپانيالارى سيفرلىق تەحنولوگيالار سالاسىندا الەمدەگى كوشباسشىلاردىڭ ءبىرى سانالادى. بۇل قۇرلىقتاعى ەلدەر عالامدىق جالپى ىشكى ءونىمنىڭ 50 پايىزىن قامتاماسىز ەتىپ، حالىقارالىق ساۋدا مەن ينۆەستيسيالاردى ىنتالاندىرۋدا،– دەدى مەملەكەت باسشىسى.

بايانداما بارىسىندا عالامدىق جانە ايماقتىق دامۋدىڭ وڭ تەندەنسيالارىمەن قاتار، سىن-قاتەرلەرى دە ايتىلدى. قاسىم-جومارت توقايەۆ كورەي تۇبەگى، وڭتۇستىك جۇڭگو تەڭىزى، كاشمير، اۋعانستان، يەمەن، سيريا، پالەستينا-يزرايل قاقتىعىس ايماعى، يران ماسەلەسى سەكىلدى كوپتەگەن ايماقتاعى قاقتىعىس وشاقتارى گەوساياساتتاعى «باياۋ جارىلاتىن ميناعا» اينالعانىن ايتتى.  

قازاقستان پرەزيدەنتى ايماقتاعى نەگىزگى ەلدەردىڭ اراسىنداعى بىر-بىرىنە دەگەن سەنىم تاپشىلىعى، «قىرعي-قاباق سوعىس» ەلەمەنتتەرىنىڭ قايتا باس كوتەرۋى، قاقتىعىستار، سانكسيالار مەن سەنىمسىزدىكتەرگە جەتەلەيتىنىن اتادى.

– ازياداعى قاۋىپسىزدىكتى بولشەكتەۋگە قاتىستى ءتيىمدى فورمۋلالار ىزدەۋ قاجەت. بۇگىندە ءارتۇرلى ەكىجاقتى اليانستار، ايماقتىق جانە سۋبايماقتىق ينستيتۋتتار «ساياسات كورپەسىن» وزدەرىنە تارتۋدا. جۇڭگو حالقى ايتپاقشى، ازيادا «ءبىر كورپەنىڭ استىندا جاتىپ، ءارتۇرلى ءتۇس كورەدى»،– دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قاسىم-جومارت توقايەۆ قازاقستان 2020-2022 جىلدارى ازياداعى ءوزارا ىقپالداستىق جانە سەنىم شارالارى جونىندەگى كەڭەسكە ءتوراعالىق ەتۋ بارىسىندا وزگە دە كوپجاقتى ينستيتۋتتارمەن بايلانىستى كۇشەيتۋدى جوسپارلاپ وتىرعانىن ءمالىم ەتتى.

قازاقستان باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، كليماتتىڭ وزگەرۋى دە كۇن تارتىبىندەگى وزەكتى ماسەلە بولىپ قالا بەرمەك.

– عالامدىق جىلىنۋ مۇزداقتاردىڭ ەرۋىن، شولەيتتەر مەن توپىراقتىڭ قۇنارسىزدانۋىن جىلدامداتىپ جىبەرەدى. وسىعان بايلانىستى ازياداعى قاقتىعىستار تازا اۋىز سۋ كوزدەرىن باقىلاۋعا قاراي ويىسۋى مۇمكىن. ال بۇل – ورتالىق ازيا ايماعىنداعى تۇراقسىزدىق تۋدىرۋى ىقتيمال ماسەلەنىڭ ءبىرى ەكەنى بەلگىلى،– دەپ مالىمدەدى پرەزيدەنت.

مەملەكەت باسشىسى قاقتىعىستاردىڭ الدىن الۋ ماقساتىندا وزگە مەملەكەتتەرمەن جانە حالىقارالىق ۇيىمدارمەن جۇيەلى جانە بىرلەسكەن جۇمىس جۇرگىزۋدى دۇرىس دەپ سانايتىنىن ايتتى.

سونىمەن قاتار، قازاقستان ەاەو اياسىندا كونسترۋكتيۆتى جۇمىستى جالعاستىرا بەرمەك.

– كونيۋنكتۋرانىڭ ناشارلاۋىنا بايلانىستى تۋىنداعان قيىندىقتارعا قاراماستان، ءبىزدىڭ ۇجىمدىق بىرلەستىگىمىز بەدەلدى ەكونوميكالىق ۇيىمعا اينالىپ كەلەدى. بۇعان ۇيىمنىڭ ساۋدا ارىپتەستىك جەلىسىنىڭ سينگاپۋردان سەربياعا دەيىنگى كەڭىستىكتى قامتۋى ايقىن دالەل،– دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

ەلىمىزدىڭ بىتىمگەرشىلىك ماسەلەسىندەگى ۇستانىمىن ايتا كەلە، پرەزيدەنت قازاقستاننىڭ ايماقتىق قاقتىعىستاردى رەتتەۋدە ءادىل اراعايىندىقتى جاقتايتىنىن ايتتى. مەملەكەت باسشىسى تاياۋ شىعىس ءۇشىن، ونىڭ ىشىندە، سيريا بويىنشا استانا پروسەسىندە  ومىرشەڭ شەشىمدەر ىزدەستىرۋگە دايىن ءارى قولداۋعا ءازىر ەكەنىن مالىمدەدى. قازاقستان سوڭعى ايلاردا شيەلەنىسىپ كەتكەن اۋعانستانداعى جاعدايدى باقىلاۋدا ۇستايدى جانە كومەكتەسۋدى جالعاستىرا بەرەدى.

مەملەكەت باسشىسى قازاقستاننىڭ ءارقاشان قارۋسىزدانۋ مەن سىندارلى ديپلوماتيانى جاقتايتىنىن اتاپ ءوتتى. 

– قاۋىپسىزدىك پروبلەمالارىن شەشۋدە ۇجىمدىق كوزقاراستاردى ساراپقا سالاتىن الاڭ ەكەنىن دالەلدەگەن ازياداعى ءوزارا ىقپالداستىق جانە سەنىم شارالارى جونىندەگى كەڭەس زور ءرول اتقارۋى مۇمكىن. وسى فورۋمدى تولىققاندى ۇيىمعا اينالدىرۋ ماسەلەسىن تالقىلايتىن ۋاقىت كەلدى،– دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

باياندامادا قازاقستان قازىرگى زاماننىڭ سىن-قاتەرلەرىنە توتەپ بەرۋ قىزمەتىن جالعاستىرا بەرەتىنى ايتىلدى.

– قاۋىپسىزدىكتىڭ سان قىرلى قاتەرلەرىن كەشەندى تۇردە شەشپەي، ازيانىڭ ەكونوميكالىق عاجايىبىن جۇزەگە اسىرۋ مۇمكىن ەمەس. ۇجىمداسىپ ارەكەت ەتپەسەك «ازيانىڭ دامۋ عاسىرىنىڭ» ورنىنا بۇكىل عالامعا كەسىرى تيەتىن كومەسكىلەنگەن «ازيانىڭ كۇڭگىرت كۇندەرىنە» تاپ بولۋىمىز مۇمكىن،– دەدى پرەزيدەنت.

قاسىم-جومارت توقايەۆ باتىستىڭ ءوزارا ءىس-قيمىلىنسىز شىعىستا ءتيىمدى قاۋىپسىزدىك ارحيتەكتۋراسىن قالىپتاستىرۋ مۇمكىن ەمەس دەپ سانايدى. وسى ورايدا، ول قازاقستاننىڭ اوسشك مەن ەقىۇ ۇيىمدارىنىڭ مۇمكىندىكتەرىن بىرىكتىرۋ تۋرالى ۇسىنىسىن ەسكە سالدى.

– ءبىزدىڭ ايماقتاعى ورتاق جۇمىسىمىزدىڭ نەگىزگى باعىتى تەرروريزم جانە ەكسترەميزممەن، ۇيىمداسقان قىلمىسپەن، زاڭسىز ميگراسيامەن، ەسىرتكى تاسىمالىمەن كۇرەس بولۋى ىقتيمال. ال ادامي كاپيتالدى دامىتۋ، مەملەكەتتىك باسقارۋدىڭ ۇزدىك ۇلگىلەرىن ەنگىزۋ، يننوۆاسيالىق مۇمكىندىكتەردى جەتىلدىرۋ، سۋ رەسۋرستارىن ءتيىمدى ءارى تەڭدەي پايدالانۋ – ءبىزدىڭ جاسامپازدىق جولىنداعى دامۋىمىزدىڭ باستى باعدارى بولۋى ءتيىس،– دەدى مەملەكەت باسشىسى.