«ءبىر جىل قينالىپ ديپلوم جازعانشا، اقشاسىن تولەپ بىرەۋگە جازدىرعانىم ارتىق!». ەلىمىزدە وسىنداي ويمەن جۇرگەن ستۋدەنتتەردىڭ سانى ارتىپ بارادى. وعان ديپلومدىق جۇمىس تۇگىلى ديسسەرتاسيانى دا بىرنەشە اپتادا جازىپ بەرەمىن دەگەن جەلىدەگى جارنامالاردىڭ كوبەيگەنى دالەل. ءتىپتى مۇنداي قىزمەتتىڭ سۇرانىستا بولعانى سونشا، حابارلاساتىندار كەزەكتى ءبىر جىل بۇرىن الىپ قويادى ەكەن. ارالارىندا بولاشاق زاڭگەر، ءمۇعالىم، ءتىپتى دارىگەر بار ەكەندىگىن ەسكەرسەك، الاڭدايتىنداي جاعداي. بۇل تۋرالى ەۋرازيا ءبىرىنشى ارناسى حابارلايدى.
بىزدەن بەت-جۇزىن كورسەتپەۋدى وتىنگەن ابزال ەسىمدى ەلوردالىق جىگىت وقۋىن ەكى جىل بۇرىن ءبىتىرىپتى. نەگىزگى ماماندىعى ەسەپشى، ءبىراق ديپلومى بويىنشا جۇمىس ىستەمەيدى. ازىرگە مۇلدەم باسقا سالادا ءجۇر. ءناپاقاسىن ەرتە تابا باستاعاندىقتان ساباق وقۋىنا مۇلدەم ۋاقىتى بولماپتى. ديپلومدىق جۇمىسىن دا اقشاعا جازدىرعان.
ابزال، قالا تۇرعىنى:
«نەگىزىندە ديپلومدى جازىپ وتىرۋعا ۋاقىتىم بولمادى. سوندىقتان ماعان اقشانى تولەپ، جازا سالعانىم ارتىق. ماعان سولاي وڭايىراق بولدى. مەن ارنايى ادامعا شىقتىم. جانە سول جەتەكشىم قورعاعان كەزدە ايتاتىن سوزدەرىمە دەيىن جازىپ بەردى».
وكىنىشتىسى، ابزال سياقتى «جازدىرا سالعانىم ارتىق» دەيتىندەر كوپ ءقازىر. مۇندايلارعا جەلىدە جارنامانىڭ ءتۇر-تۇرى بار. باعاسى 50 مىڭنان باستاپ كەتە بەرەدى. ءتىپتى سۇرانىستىڭ قىزىپ تۇرعانى سونشا- حابارلاساتىندار كەزەكتى ءبىر جىل بۇرىن الىپ قويادى ەكەن.
«وبىچنو ۆسە پورانشە زاكازىۆايۋت پوتومۋ چتو ۋ ناس وچەرەدي ۆىسترايۆايۋتسيا ۋجە نا سلەدۋيۋششيي گود».
بىرنەشەۋىمەن سويلەسىپ، انىق-قانىعىن بىلگەنەن كەيىن، مىناداي قىزىقتى بايقادىق. ديپلومدىق جۇمىستاردى ءبىر ادام بارلىق سالا بويىنشا جازا بەرەدى. ماسەلەن مەديسينادان مۇلدەم الىس بىرەۋ سىزگە ديسسەرتاسيانى بىر-ەكى اپتادا دايىنداپ بەرەمىن، دەيدى. سوندا جەتى جىلدىق وقۋدىڭ كەرەك بولماي قالعانى ما؟
«ۆى رابوتالي ۆ ەتوي سفەرە، ۆى حوروشو زناەتە؟ نەت كوگدا مى پيشەم، مى جە سسىلاەمسيا نە نا پراكتيكۋ، ا نا تەكۋششيي ماتەريال. پيشەم سسىلاياس نا لەتەراتۋرنىە يستوچنيكي، كنيگي، تە جە ينتەرنەت يستوچنيكي».
ودان بولەك، بۇل پىسىقايلار، «انتيپلاگياتتى» دا قالاي الداۋ كەرەكتىگىن ۇيرەتەمىز دەيدى. بىلمەيتىندەرگە بۇل ستۋدەنت جۇمىسىن ءوزى جازدى ما، الدە ءبىر جەردەن كوشىرىپ الدى ما، سونى تەكسەرەتىن باعدارلاما. الايدا، ۇستازدار دايىن جۇمىستى بىردەن اجىراتامىز، دەيدى.
ساۋلە تاپانوۆا، پروفەسسور:
«ارينە ايىرماشىلىعى بولادى. دايىن جۇمىستى الىپ كەلسە، مەن وسى بىرنەشە جىل بولدى، مەملەكەتتىك ەمتيحاندا ستۋدەنتتەردى قابىلداپ ءجۇرمىن، سول كەزدە سۇراقتار قويىلادى. ستۋدەنتىڭ ءوزىنىڭ جازعان جۇمىسى كورىنىپ تۇرادى دا، ەركىن سويلەي الادى ولار. قورعاي الادى».
بۇل ماسەلە ءتيىستى مينيسترلىكتىڭ نازارىنا دا ىلىكتى. ۆەدومستۆو وكىلدەرى، اتالعان پروبلەمانى شەشۋدە مىناداي جۇمىستار جۇرگىزىپ جاتقانىن ايتتى.
شولپان كارينوۆا، ق ر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى
«مەكتەپ جاسىنان باستاپ وقۋشىلار ءار ءتۇرلى رەفەراتتار جازادى، ءار ءتۇرلى شىعارما ەسسە جاسزادى. وسىنى جازۋ كەزىندە اشىقتىقتى قالىپتاستىرىپ، كوشىرىپ الۋ نەمەسە باسقا بىرەۋدىڭ ەڭبەگىن پايدالانىپ قويۋ دەگەن سياقتى ماسەلەلەردە ۇلكەن نازار اۋدارىپ جاتىرمىز».
الايدا جاسىراتىنى جوق، ديپلومدىق جۇمىسىن اقشاعا جازىپ جۇرگەندەردى بىلاي قويعاندا، ديپلومنىڭ ءوزىن ساتىپ الىپ، جالعان قۇجاتپەن جۇمىس ىستەپ جۇرگەندەر دە كوپ بۇگىندە. ءبىراق ول ەندى باسقا تاقىرىپ.
