كارىستەردىڭ تىرلىگى دە، بىرلىگى دە بەكەم

/image/2019/11/19/crop-22_241_697x1239_4zdmvd1yoz8.jpg

جامبىل وبلىسىندا مەكەن ەتكەن كورەي حالقىنىڭ وزىندىك ۇستانىپ كەلە جاتقان سالت – ءداستۇر، تىنىس – تىرشىلىگى مەن ۇيلەنۋ توي بارىسىندا ساقتالاتىن ادەت-عۇرىپتارى تاڭقالدىرماي قويمايدى. ىنتىماقتا كۇن كەشكەن كارىستەردىڭ بىرلىگى مەن تىرلىگى دە بەكەم، دەپ جازادى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى. 

ەجەلگى ۋاقىتتان باستاپ كورەيلىكتەردىڭ نەكە قيۋ ءراسىمى، اسىرەسە تاريحي وتاندا ەرەكشە سالتاناتپەن وتەدى. توي قالىڭدىقتىڭ كويلەگى، شاش جانە بەت ارلەۋلەرى جانە كۇيەۋ جىگىتتىڭ ۇلتتىق كوستيۋمدەرى، وزگەشە سالت-جورالعىلارىمەن ەرەكشەلەنەدى. كورەي حالقىندا ادامزات بالاسى ۇيلەنگەننەن كەيىن عانا اتا –انا پەرزەنتى الدىنداعى ءوز بورىشىن تولىق وتەگەن بولىپ ەسەپتەلىپ، جاس جۇبايلاردى بولەك شىعارادى. كەيبىر ءوز وتباسلارىندا بىرگە تۇرادى. مۇنداي كورىنىس قازاق حالقىندا دا بار. جىگىت ەر جەتىپ ۇيلەنگەن سوڭ «ءۇي ىشىنەن ءۇي تىگىلدى»، ونى قالىڭدىعىمەن بولەك شىققاندا «ەنشىسىن ءبولىپ بەرىپ» بولەك شىعاردىق دەپ جاتادى. جالپى ولاردىڭ اتا-انا سىيلاپ، ۇلكەنگە ىزەت، كىشىگە قۇرمەت كورسەتۋ سىندى قاسيەتتەرى قازاقتارعا وتە قاتتى ۇقساس كەلەدى.

چوسون اۋلەتى داۋىرىندە كورەي تۇبەگىندە نەكە قيۋ ءراسىمى كوپتەگەن راسىمدەرمەن سۇيەمەلدەندى. ولاردىڭ كوپشىلىگى بۇگىن ۇمىتىلعان، ءبىراق كەيبىرەۋلەرى ءالى دە قالدى.

ەرتەدە جىگىتكە قالىڭدىقتى ونىڭ اتا-اناسى تاڭدايتىن بولعان. ال قىزعا قۇدا ءتۇسىپ كەلگەندە قىزدىڭ قارسى نەمەسە قارسى ەمەستىگىن ونىڭ اتا-اناسى ايتاتىن بولعان ەكەن. تاڭداۋ مەن شەشىم قابىلداۋعا الەۋمەتتىك جاعداي مەن تەك-رۋدىڭ بەدەلى ىقپال ەتەتىن. مۇنداي كەلىسىمدى «چۋنمە» دەپ اتايدى. كورەي جاستارى شاڭىراق كوتەرمەس بۇرىن ءبىر-بىرىنىڭ اتا-تەگىن تەكسەرەدى. ولار اتا-تەكتەرىن «پحوي» دەپ اتايدى، ول شىققان رۋدى بىلدىرەدى. ەگەر دە جاس جۇبايلاردىڭ «پحويى» بىردەي بولىپ، ال ەش تۋىستىق قارىم-قاتىناستارى بولماسا، ولار ءبىر رۋدان تاراعان ءبىر اتانىڭ بالاسى بولىپ ەسەپتەلەدى. قازىرگى تاڭدا ءبىر-بىرىن سۇيگەن جاندار توي جاساماس بۇرىن اتا-اناسىنىڭ الدىنان وتەدى. اتا-اناسى قارسىلىق بىلدىرمەي، رۇقسات بەرسە، توي جاساۋعا كىرىسەدى. كورەي حالقى تويعا ەكى ادامنىڭ قوسىلۋى عانا ەمەس، ەكى جانۇيانىڭ، ەكى جاقتىڭ بىرىگۋى دەپ قارايدى. قۇدالىقتىڭ العاشقى ساتىسى «حونسيماري»، ياعني كەلىسىم. كەيبىر دەرەكتەرىندە بۇل ءراسىم اتاۋى «حەروك» نەمەسە «حونسە مار» دەپ اتالىنعان. حونسيماريدە كۇيەۋ جىگىتتىڭ اكەسى مەن ۇلكەن اعالارى قىزدىڭ اتا-اناسىنا كەلىپ، رۇقسات سۇرايدى. كەلىسىمگە وزدەرىمەن بىرگە ءار ءتۇرلى تاعامدار مەن ىشىمدىكتەر اكەلەدى. سونداي-اق، قالىڭدىققا ارناپ التىن بۇيىمداردا اكەلىنەدى. ەگەر قىزدىڭ اتا-اناسى كەلىسىمدى ماقۇلداسا، كەلەسى ساتى «چەنچي» كۇنى بەلگىلەنەدى. «چەنچي» - بۇل قۇدالىق سالتىنىڭ رەسمي كۇنى. قۇدالىققا ەكى جاقتىڭ ەڭ جاقىن تۋىستارى جينالادى. كورەي حالقىندا بۇل كۇن ۇلكەن داستارحان باسىندا ەرەكشە اتاپ وتىلەتىن.

پىكىر قالدىرۋ

قاتىستى ماقالالار