ءدىن – ادام بولمىسىنىڭ ءمانى تۋرالى سۇراقتارعا جاۋاپ تاۋىپ بەرەتىن الەۋمەتتىك ينستيتۋت. ءدىني قۇندىلىقتار ارقىلى ادام قورشاعان ورتاعا قاتىناسىن بىلدىرەدى. ءدىني ەرەجەلەر ورىنداۋ ارقىلى ادام دۇرىستى بۇرىستان اجىراتا ءبىلىپ، بولاشاقتاعى كوكتەگى ازاپتان ساقتانامىن دەگەن جۇبانىشتا بولادى.

ەلىمىزدىڭ ءدىن تۋرالى زاڭدارى زايىرلىلىق ۇستانىمدارىن ەسكەرەتىنى ءمالىم. الايدا، زايىرلىلىق تۇسىنىگىن اركىم وزىنشە تۇسىنەدى تۇسىنبەستىك كەسىرىنەن كەيدە ادامدار اراسىندا ىرىتكى پايدا بولۋى مۇمكىن – ەلىمىزدە 130 ۇلت قونىستاعان، 18 زاڭدى تىركەلىنگەن ءدىني كونفەسسيا ءوز ۋاعىزىن جۇرگىزىپ جاتىر. شاكارىم قۇدايبەردى ۇلى ايتقانداي «جاردىڭ شاشى سانسىز كوپ‚ ول ساناۋعا كەلمەي تۇر. انىق نۇرى وسى دەپ، اركiم بiر تال ۇستاپ ءجۇر... جەردiڭ ءجۇزiن ءدال تاۋىپ‚ ەشبiر دiن جوق ورنىققان. ءبارiندە دە بار قاۋiپ‚ دiن كوبەيدi سوندىقتان».

زايىرلىلىق قاعيداسى بويىنشا مەملەكەت ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ ارەكەتىنە ارالاسپاۋى ءتيىس. دەگەنمەن، ءدىني سالاداعى الەۋمەتتىك قوزعالىستاردى وزدىگىمەن جىبەرسەك مەملەكەتىمىزدە كلەريكاليستىك ساياسات باسىنىپ كەتۋى مۇمكىن، ال ونىڭ جالعاسى – ءدىن ارالىق قاقتىعىستارعا، ءتىپتى سوعىسقا اكەلىپ سوعۋى ءقاۋپى بار. سول سەبەپتى 2018 جىلى ناۋرىز ايىندا بەكىتىلگەن «قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمگە قارسى ءىس-قيمىل جونىندەگى 2018 –  2022 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاما» بويىنشا حالىق اراسىندا مەملەكەتتىڭ ءدىن سالاسىنداعى ساياساتىن اقپاراتتاندىرۋ جىنە ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر. حالىق پەن مەملەكەت اراسىندا كوممۋنيكاسيانىڭ كەمشىلىگى كەسىرىنەن تۇسىنىسپەستىك پەن نارازىلىقتار تۋىندايدى. كەيبىر ۇجدانسىز ساياساتكەرلەر وسىنداي تۇسىنبەۋشىلىكتى پايدالانا وتىرىپ وزدەرىنىڭ ارزان تانىمالدىلىققا قۇمار يدەيالارىن كەڭىنەن تاراتۋى مۇمكىن. وعان قوسا، زاماناۋي تەحنولوگيالار ارقىلى ەشقانداي فاكت-چەكينگسىز، تەكسەرىلمەگەن اقپارات عالامشاردىڭ ءبىر جەرىنەن باسقا جەرگە سەكۋند مەزگىلىندە جەتكىزەدى. اقتالىپ ۇلگەرمەگەن مەملەكەتتىك قىزمەتكەر ءبىر ساتتە «حالىق جاۋىنا» اينالادى.

ءدىن سالاسىندا دا وسىنداي قۇبىلىستار بولىپ تۇرادى. مەملەكەتتىك، رەسمي، «قۇرعاق» تىلمەن جازىلعان ماتىندەر، ايتىلعان سوزدەر قالىڭ جۇرتقا تۇسىنىكسىز بولىپ مەملەكەت ساياساتىنا قارسى پىكىر قالىپتاستىرۋى مۇمكىن. وسىندايدى ەسكەرە وتىرىپ الماتى قالاسىنىڭ قوعامدىق دامۋ باسقارماسى تاپسىرىسىمەن مونيتورينگ جانە تالداۋ ورتالىعى مەملەكەتتىك مەكەمەلەردە، وقۋ ورىندارىندا، دەنساۋلىق ساقتاۋ مەكەمەلەرىندە، ساۋدا ورتالىقتارىندا جانە مەشىتتەردە اقپاراتتىق ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن ۇيىمداستىرىپ وتىر. قاراپايىم حالىققا تۇسىنىكتى تىلىمەن ءدىنتانۋشىلار، تەولوگتار، زاڭگەرلەر، ساياساتتانۋشىلار، الەۋمەتتانۋشىلار جانە باسقا قوعام قايراتكەرلەرى مەملەكەتتىڭ ءدىن سالاسىنداعى ساياساتتىڭ نەگىزگى باعىت باعدارلارىن ءتۇسىندىرىپ بەرەدى.

الماتى قالاسى ەلىمىزدىڭ مادەني ورتالىعى رەتىندە الۋان ءتۇرلى ءومىر سالتتارىنىڭ توعىسۋ ورنى ەكەنى جاسىرىن ەمەس. قالامىزدا 17 كونفەسسيا، 180 ءدىني بىرلەستىك، 113 ءدىني عيمارات جانە ءوز دىندەرىنە شاقىرىپ جۇرگەن 112 ءدىني ميسسيونەر بار. قالا تۇرعىندارى مەن قوناقتارى كوپ جينالاتىن جەردە – بازارلاردا، ساۋدا جانە ويىن-ساۋىق ورتالىقتارىندا جانە ۆوكزالداردا زاڭدى تۇردە تىركەلگەن 8 نامازحانا ءوز قىزمەتىن جاساپ جاتىر. نۇر-مۇباراك ۋنيۆەرسيتەتى يسلام ماماندارىن دايارلاپ يمامداردىڭ بىلىكتىلىگىن جەتىلدىرۋ كۋرستارىن جۇرگىزىپ جاتىر. رەسپۋبليكا بويىنشا ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ جاعدايىن جاقسارتۋ ءۇشىن «ۋاقىپ» قايىرىمدىلىق قورى قىزمەت ەتۋدە.

ءبىر قاۋىرت جاعداي بولا قالسا، بارلىق وسىنداي جۇمىستاردى «ءبىر قۇمالاق ءبىر قارىن مايدى شىرىتەدى» دەگەندەي جاعداي بولماس ءۇشىن وسى جىلى قالامىزدا 600-دەن استام الدىن-الۋ ءىس-شارالار وتكىزىلىپ، 100 مىڭنان استام ادامدى قامتۋ جوسپارلانىپ وتىر. اتالمىش شارالارعا 64 ارنايى مامان جۇمىلدىرىلعان.

«ىنتىماق جۇرگەن جەردە، ىرىس بىرگە جۇرەدى» دەگەندەي ەل بولىپ بىرىگىپ دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىمداردىڭ اقپاراتتىق اسەرىنە قارسى تۇرۋىمىز قاجەت. ادامدى ماقتاۋدان گورى داتتاۋ جەڭىل. حاكىم اباي ايتپاقشى، «قازاقتىڭ ءتىرىسىنىڭ وسەكتەن امانى جوق، دۇنيەدەن وتكەنىنىڭ جامانى جوق». ولار نەگاتيۆتى جيناپ جاريالاسا ءبىز وعان قارسى ەلىمىزدە بولىپ جاتقان جاقسى جاڭالىقتاردى جەتكىزىپ وتىرايىق. ەلىمىزدىڭ وڭ ساياساتىن حالىققا جەتكىزە بىلەيىك.

نۇربولات ايەكەشوۆ

الماتى قالاسى قوعامدىق دامۋ باسقارماسىنىڭ

«مونيتورينگ جانە تالداۋ» ورتالىعى