جاقىندا تانىمال ءانشى ساۋلە جانپەيىسوۆا ءوزىنىڭ «فەيسبۋك» الەۋمەتتىك جەلىسىندەگى پاراقشاسىندا ءوزىن جامبىل وبلىستىق فيلارمونياسىنان شىعارىپ جىبەرگەندىگى جانە ديرەكتور ورنىنتاعىنا بۇرىنعى باسشىنى قايتا اكەلگەندىگىن جازعان بولاتىن. سونداي-اق، مۇنىڭ ءبارى ساۋلە حانىمنىڭ ەركىنەن تىس، ەڭبەك دەمالىسى كەزىندە سىرتتاي شەشىلىپ قويعاندىعى ايتىلعان.

وسىعان وراي ءداستۇرلى ءانشى، وقىتۋشى، جامبىل وبلىستىق فيلارمونياسىنىڭ ديرەكتورى ساۋلە جانپەيىسوۆا  ارنايى قامشى پورتالىنا سۇحبات بەردى. سۇحبات بارىسىندا ساۋلە حانىم ءوزىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىدە كوتەرگەن جانايىقايى تۋرالى كەڭىنەن بايانداپ، وبلىستىڭ مادەنيەت باسقارماسى مەن جامبىل وبلىستىق فيلارمونياسىنداعى تۇسىنىكسىز ءجايتتار تۋرالى ءسوز ەتتى. 

ساۋلە حانىم، ماسەلە قالاي بولدى؟ ول كەزدە ءسىزدى بۇل قىزمەتكە كىمدەر شاقىرعان ەدى؟ باسىنان باستايىقشى...

-تاراز – كونە قالا، تاريحي قالا. ءوزىمنىڭ تۋعان جەرىم. دەسە دە، مەن بۇعان دەيىن قۇرمانعازى اتىنداعى ۇلتتىق كونسەرۆاتوريانىڭ حالىق ءانى كافەدراسىن باسقارىپ، شاكىرتتەرىمنىڭ ورتاسىندا ونەرلەرىن شىڭداپ، ساحناعا بىرگە شىعىپ ءجۇردىم. سول كەزدە جامبىل وبلىسىندا مادەنيەت سالاسىندا شۋ شىعىپ، وبلىستىق فيلارمونيانى 21 جىل باسقىراپ كەلگەن سەيىتقاسىم تۇكتىبايەۆ دەگەن ازامات قىزمەتىنەن قۋىلىپ، باسى داۋعا قالىپ، ونىڭ ۇستىنەن قىلمىستىق ءىس قوزعالعان ەدى. بۇل تۋرالى قازاقستاندىق ب ا ق  از  جازبادى.  سول كەزدە وبلىستىڭ بۇرىنعى اكىمى قانات بوزىمبايەۆ مىرزا ارنايى حابارلاسىپ، مەنى شاقىردى. ول كەزدە ارينە، مەنىڭ وتباسىم، جۇمىسىم، شاكىرتتەرىمنىڭ بارلىعى دەرلىك الماتىدا ەدى.  مەن ويلانۋىم كەرەك بولدى.

جامبىل وبلىسى ءسىزدىڭ تۋعان جەرىڭىز عوي... اربانى دا سىندىرماي، وگىزدى دە ولتىرمەۋدىڭ جولى قايسىسى ەدى؟

-ءيا، ازاماتتار ەلگە شاقىردى. «الماتىدا، باسقا قالالاردا شىڭدالدىڭ. تاجىربيەڭدى جەتىلدىردىڭ. ەندى سونىڭ ءبارىن تۋعان توپىراققا اكەلسەڭشى. وبلىستىڭ مادەنيەتى تۇرالاپ تۇر. كومەكتەس»، دەگەننەن سوڭ، ءبىر اۋىز سوزدەرىنەن اتتاپ كەتە المادىم. وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى مەيرامبەك تولەپبەرگەنوۆ مىرزا ءوزى شاقىردى. سودان كەيىن، مەن ءۇيىمدى، جۇمىسىمدى،  بالا-شاعامدى الماتىدا قالدىرىپ، ءوزىم فيلارمونيانى باسقارۋعا كەلدىم. ونىڭ ۇستىنە ءدال سول كەزدە وبلىستىق مادەنيەت باسقارماسىنا اينۇر سادەنوۆا حانىم كەلدى. ول دا جاڭادان كەلگەن ەدى. قازاقستانعا تانىمال سكريپاچكا، مارات بيسەنعالييەۆتىڭ مەكتەبىنەن ءبىلىم العان. جاڭاشىل، باستاماشىل ازامات قوي. كەلە سالا «تۇك جوق قوي مىندا» دەپ شوشىپ كەتكەنىن ءوزى تالاي رەت ايتقان دا. سوسىن ول رەفورما جاسادى. ۇيىقتاپ جاتقان مادەنيەتتى قايتا ءتىرىلتۋ ءۇشىن بارىن سالدى.  ءبىز بىرلەسىپ جۇمىس جاسادىق.

ال بۇرىنعى باستىق نە بۇلدىرگەن ەدى؟ نە ءۇشىن ءىستى بولعان؟

-ول كىسى جاقسىلى-جاماندى 21 جىل باسقاردى مادەنيەت سالاسىن. شىنىن ايتۋ كەرەك قوي، تۇك جوق ەدى. كادردا 20 ادام. ول كەزدەگى ەسكى فيلارمونيانىڭ بالاساعۇن دەيتىن كونسەرت زالى بار ەكەن. 1000 ورىندىق. ول كىسى سونىڭ جارتىسىن جەكەمەنشىككە وتكىزىپ الىپتى. كەيىن ول جەردە «ءمولدىر بۇلاق» دەگەن مەيرامحانا اشقان. جەرگىلىكتى تۇرعىندار بالاساعۇن تۇكتىبايەۆتىڭ جەكەمەنشىگى ەكەن دەپ ويلاپ جۇرگەن. ول وبلىستىق فيلارمونيانىڭ باللانسىندا ەكەنىن ءتىپتى بىلمەگەن دە. كەيىن مۇنىڭ ارتى داۋعا ۇلاسىپ كەتكەن. تۇكتىبايەۆ قىزمەتىنەن قۋىلىپ، قىلمىستىق ءىس قوزعالعان.

ايىپتى دەپ تانىلعان با؟

-جوق. تاراز قالالىق سوتى تۇكتىبايەۆ مىرزانى كىناسىز دەپ تانىعان. ءبىراق اراعا 3،5 جىل سالىپ قايتا كەلىپ وتىر عوي.

سوندا بۇعان دەيىن قايدا ءجۇرىپتى؟

ء-وزىنىڭ ايتۋىنشا، اۋىرىپ جاتىپتى. «مەن ءوزىمىننىڭ كىناسىزدىگىمدى جاقسى تۇسىنەمىن. نامىسىما تىرىسىپ، ءوز ءىسىمدى جالعاستىرامىن» دەپ كەلىپتى.

سوندا قالاعان ۋاقىتىندا كەلە بەرۋگە بولا ما؟ الدە، بىرەۋلەردىڭ ىقپالى ءرول ويناپ وتىر ما؟

-تاراز قالالىق سوتى شەشىمىمەن تەز ارادا قايتا جۇمىسىن جالعاستىرۋ تۋرالى شەشىم شىعارعان ەكەن. «نەمەدلەننو ۆوسستانوۆيت» دەيدى.

سوندا بۇل وقيعا قاشان بولعان؟

ء-بىزدىڭ ۇجىم 20 شىلدە كۇنى كەزەكتى ەڭبەك دەمالىسىنا شىققان بولاتىن. ال 21ء-ى كۇنى تاراز قالالىق سوتىنان ادامدار كەلىپ، تۇكتىبايەۆتى بۇرىنعى جۇمىسىنا قايتا ورنالاستىرۋ تۋرالى شەشىمدى كورسەتكەن. «مەيلى، ورنالاستىرايىق، ءبىراق كەيىنىرەك، بولماس پا؟ قازىرگى ۇجىمنىڭ ەڭبەك جوسپارلارى كۇل تالعان بولادى عوي» دەگەنىنە قاراماعان دا.

ءسىزدىڭ باسشىلىعىڭىز كەزىندە فيلارمونيادا قانداي وزگەرىستەر بولىپ ەدى؟ ءسىز قانداي رەفورما جاسادىڭىز؟

-شىنى كەرەك. ازاماتتاردىڭ ءبىر اۋىز سوزدەرىن تاستاماي، الماتىدا بارىمدى تاستاپ جەتىپ كەلدىم. قولىمنان كەلگەنشە ىستەر اتقاردىق. ارينە، مەنىڭ جالعىز ەڭبەگىم ەمەس – ۇجىمنىڭ ەڭبەگى. ۇيىقتاپ جاتقان ونەردى قايتا سىلكىندىرۋ ءۇشىن ءتۇرلى كونسەرتتەر ۇيىمداستىردىق. قازاقستاننىڭ بىرنەشە قالالارىنا كونسەرتتىك باعدارلامالارمەن باردىق. اۋدانداردا ۆوكالدى-ينسترۋمەنتالدى انسامبلدەر قۇرىلىپ، بيشىلەر دايىنداۋعا كوشتىك. ءۇش جىل قاتارىنان حالىقارالىق فەستيۆال ۇيىمداستىردىق. ال بيىل وكىنىشكە وراي رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە عانا وتكىزە الدىق. جامبىل وبلىستىق فيلارمونياسىن – بىرنەشە شەتەلگە شىعاردىق ت.ب. ايتا بەرسەڭ سوزىلا بەرەدى عوي. وتىرىك ايتقانىم ەمەس، مۇنىڭ ءبارى بۇرىن جوق دۇنيەلەر ەدى. ءبىز قايتا تىرىلتتىك.

ءجا، سوندا جاڭاعى تۇكتىبايەۆقا قاتىستى سوت شەشىمى اپپەلياسياعا بەرىلمەيدى مە؟

-بەرىلەدى. جامبىل وبلىستىق مادەنيەت باسقارماسى مەن قارجى باسقارماسى سوتشەشىمىنە نارازىلىق تانىتىپ، قايتا قاراۋعا ارىز جازباقشى. ەندى ءىستىڭ اقىرىن كۇتۋ عانا قالدى.

ءسىز حالىقتىڭ ادامىسىز. ونەرىڭىزگە ەل باعاسىن بەرگەن. باسقا جۇمىس شە...

-نۇرگەلدى، مەن جۇمىسسىز قالامىن دەپ ۋايىمدامايمىن. قۇداي بەرگەن ونەرىم مەن ەلىم باردا جەردە قالماسپىن. تەك مەنى اشىندىراتىنى – وزدەرى شاقىرىپ اپ، سىرتىمنان، مەنىڭ ەڭبەك دەمالىسىم كەزىندە ورنىما بۇرىنعا ادامدى قايتا اكەلىپ وتىرعىزا سالعانى. ايتسا، مەن سول ورىندى ءوزىم-اق بوساتامىن عوي. تەك ۇجىمىما ءبىر اۋىز ءسوز ايتىپ، جاعدايدى ءتۇسىندىرىپ، حالىقپەن ادام سياقتى قوشتاسار ەدىم. مەنەن سۇراماي-اق، سىرتىمنان ءباىرىن شەشە سالعان. ۇيات جاعداي عوي. تەگى كۇلكىڭ كەلەدى.

اباي اتامىز ايتقانداي كۇلكىنىڭ دە ءتۇر ءتۇرى بولادى عوي. ىزا كۇلكىسى عوي...

ءيا، سول. مىناداي كەزدە جاقسى كادر جيناقتاۋ قيىننىڭ قيىنى عوي. مىسالى مەن باسشى بولىپ كەلگەن كەزدە وزىمە ورىنباسار تابا الماي قينالعام. مەنىڭ ءبىر ءسوزىم بار وسىندايدا ايتاتىن. كادردىڭ ءقادىرىن بەلمەگەن كادرسىز دا، ءقادىرسىز دە قالادى (كۇلدى). ال مەن ءانىمدى ايتىپ ءارى قاراي جۇرە بەرەمىن دە...

سۇحباتتاسقان نۇرگەلدى ءابدىعاني ۇلى