رەسەيدە جاريالانعان ءىشىنارا موبيليزاسيادان كەيىن قازاقستانعا كەلگىسى كەلەتىن رەسەيلىكتەر سانى ارتتى. ۇشاق بيلەتتەرىنىڭ باعاسى سۇرانىستىڭ كوپتىگىنەن شارىقتاپ تۇر. ارنايى قۇرىلعان تەلەگرام چاتتار قازاقستاننان پاتەردى قانشاعا جالداۋعا بولادى، ورىس تىلىمەن ءجۇرىپ-تۇرۋ جاعى، ورىستارعا دەگەن كوزقاراس قالاي دەگەن مازمۇنداعى حاتتارعا تولى. ولارعا اقىلى قىزمەت كورسەتەتىندەر دە تابىلا كەتىپ، قازاقستانعا ەش الاڭسىز كەلۋگە ۇگىتتەپ جاتىر. ال جەرگىلىكتى جۇرتشىلىق سولتۇستىكتەن كەلەتىن ادام نوپىرىمەن كوپتەگەن ماسەلە دە ىلىسە كەلەتىنىنەن ايتىپ، الەۋمەتتىك جەلىدە الاڭداۋشىلىعىن ءبىلدىرىپ جاتىر.
ماسەلەن، جۋرناليست حاليما ءتاجىقۇل قازاقستانعا كەلگىسى كەلەتىن رەسەيلىكتەر ءسات سايىن ارتىپ جاتقانىن ايتادى.
"تەلەگرام كانالداعى "كازاحستان - چات فورۋم" دەگەن توپتى كورسەڭىز، بىزگە قاراي رەسەيلىكتەردىڭ "ۇلى كوشى" باستالعان با دەرسىز. ءبۋىنىپ-تۇيىنىپ وتىرعان ورىستار قازاقستانعا قالاي جەتەمىز، قانشاعا جەتەمىز، ءتىل ماسەلەسى قالاي دەگەن سۇراق قويىپ جاتىر. ال الگى توپتىڭ ءادمينى دەپ كورسەتىلگەن ازامات دەلوۆوي مەن ايشا دەگەندەر بىزدە ءبارى جاقسى، شەكارا اشىق، جالدايتىن پاتەر تاۋىپ بەرەمىز دەپ جايىلىپ توسەك، ءيىلىپ جاستىق بولىپ الەك. اراسىندا شەكارا جابىق، بوسقا اۋرە بولماڭدار دەگەندەردى الگى ەكى ادمين بلوكتاپ جاتىر. ولاردىڭ "بيزنەسىنە" كەدەرگى كەلە مە ەكەن وسىدان؟ بيزنەسى بار بولسىن، بىزگە ءدال بۇگىنگىدەي الماعايىپ كەزەڭدە قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى ماڭىزدى ەمەس پە؟ەرتەڭ ەسىكتەن كىرىپ، ءتور مەنىكى دەپ باسىنباسىنا كىم كەپىل؟ اقوردا ما، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى مە؟ تەگتەپ كەتۋدى وتىنەم. ونسىز دا "ولار كوبەيىپ بارادى..." دەگەن ءسوز كوپ.
پى.سى. ءادمينى توپتى جابىق ەتىپ قويام دەگەن سوڭ ءبىرازىن سكريندەپ الۋعا تىرىستىم. ءبارىن سكريندەۋ مۇمكىن ەمەس، سەكۋند سايىن جازىپ جاتىر ويتكەنى.
بىزدىكى بايبالام سالۋ ەمەس، كورگەنىمىزدى ايتۋ، ساقتاندىرۋ" دەيدى جۋرناليست.
ساياساتتانۋشى ارمان ءامىر رەسەيلىكتەردىڭ تاسقىنى الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى ۋشىقتىرىپ، تارتىپسىزدىك جيىلەۋى مۇمكىن دەگەن پىكىردە.
"كەشەدەن بەرى موبيليزاسيادان قاشقان رەسەيلىكتەر قازاقستانعا اعىلۋدا. كوبىسى الماتى مەن ەلورداعا بارىپ تۇراقتاعىسى كەلىتىندىگى ايدان انىق. شوۆينيزم دەرتىنەن ايىقپاعان رەسەيلىكتەر قازاقتاردىڭ باسقا قالاسىنا "سيۆيليزاسيا" جەتپەگەن دەپ ويلايدىمىس. ەندىگى جاعداي نە بولماق؟! مىسالى الماتىدا ءقازىردىڭ وزىندە پاتەر جالداپ تۇرۋ قيىننىڭ قيىنى، پاتەر از، باعا ۋداي. وقۋعا تۇسكەن جۇزدەگەن شاكىرت جاتاقحاناعا سىيماي، پاتەر جالداي الماي قالا سىرتىنداعى الاقانداي ۆرەميانكالاردى پانا قىلىپ ءجۇر. رەسەيلىكتەر كەلگەن سوڭ پاتەر باعاسى وسەتىندىگى بەلگىلى. پايدانىڭ ءيىسىڭ سەزگەن پاتەر يەلەرى ستۋدەنتتەردى شىعارىپ، ورنىنا رەسەيلىكتەردى كىرگىزە باستايدى. ونداي مىسالدار جايلى ەستىپ جاتىرمىز. "نيچەگو ليچنوگو، تولكو بيزنەس".
سول ستۋدەنتتەر نە ىستەيدى؟ الەۋمەتتىك نارازىلىق وسەدى. "كەلىمسەكتەر جايلى جەرگە جايعاسىپ جاتقاندا، ءوز ەلىڭدە وگەيدىڭ كۇنىڭ كەشكەندەي" سەزىمدە بولماي ما ول جاستار. ۇكىمەت بۇل ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن اسا ءبىر شارا قولدانا المايدى. ويتكەنى مۇمكىندىگى دە جوق، قۇلشىنىسى دا از. قاڭعىپ جۇرگەن ولاردىڭ ۇل-قىزدارى ەمەس قوي. ولاردىڭ بالالارى كيپر مەن لوندوندا.
سوندا نە بولماق؟ قاراپايىم عانا لوگيكا. الەۋمەتتىك ادىلدىكتى ۇكىمەت ورناتا الماسا حالىقتىڭ ءوزى ورناتا باستايدى. الدىڭعى ەكى ايدا قىلمىس ۇلعايىپ، "گوپ-ستوپ" فاكتىلەرى قايتا ورالادى. رەلوكاسيا جاساعان اگرەسسور ەلدىڭ "بالالارى" تاياق جەگەنى تۋرالى جاڭالىقتار مەن حابارلامالار تاراي باستايسا ەش تاڭقالمايمىن.
تەولوگ، يسلامتانۋشى قايرات جولدىباي ءتىپتى جەرگىلىكتى حالىق پەن رەسەيلىكتەر اراسىندا قاقتىعىستار تۋۋ عاجاپ ەمەس دەپ وتىر.
"جاپپاي ەلىمىزگە اعىلىپ جاتقان رەسەيلىكتەردىڭ ءقاۋپى كوپ. ۇيلەردىڭ، جالعا بەرىلەتىن پاتەرلەردىڭ باعاسى شارىقتايدى. ازىق-تۇلىك، كولىك باعالارى قىمباتتاي تۇسەدى. جۇمىس كۇشى ارزانداپ، كوپتەگەن ازاماتتارىمىز دالادا قالۋى مۇمكىن. سونداي-اق، ۇرلىق، قىلمىس كوبەيەدى. ورىس ءتىلىنىڭ قولدانۋ اياسى مەن ىقپالى ودان ءارى كۇشەيە بەرەدى. جەرگىلىكتى حالىق پەن رەسەيلىكتەر اراسىندا جانجال، قاقتىعىستار ورىن الىپ، اياعى ۇلتارازدىق ماسەلەگە اينالۋى ىقتيمال".
تارتىپسىزدىك، جانجالدار مىندەتتى تۇردە بولادى دەگەن بەلسەندى ايسۇلتان جاقىپ شەكارانى جاباتىن كەز كەلدى دەپ سانايدى.
"ءمىلا، ايتپادى دەمەڭدەر. ەرتەڭ Z پەن V ءارىپى تۇرماق، كولىگىندە رف تۋى تۇرعان ماشنەلەردى قيراتۋ، توناۋ باستالادى. ۇرىپ-سوعۋ مىندەتتى تۇردە. سوتتالاتىن دا، سورلايتىن دا ءبىزدىڭ ۇلت سوڭىندا...
پرەزيدەنت مىرزا! رەسەي-قازاقستان شەكاراسىن جاباتىن كەز كەلدى. شپينگولەت پەن كۇرشەكتى قوسا ىلگەن دۇرىس. ەگەر، الداعى سايلاۋدا قايتا سايلانۋدان ءۇمىتتى بولساڭىز ناقتى قادام مەن جىلدام شەشىمنىڭ ۋاقىتى ءقازىر. نوسەردەن سوڭعى سەلدەي اعىلۋدا رەسەي ازاماتتارى. ال، سەلدىڭ سالدارى جامان بولاتىنىن ءبارىمىز بىلەمىز. مۇنان سوڭ ەلدە تارتىپسىزدىك كوبەيەدى. ىشكى قاقتىعىستارعا الىپ كەلسە ماڭقامىزدى ءسۇرتىپ بەرەتىن ەشكىم جوق. قازاقتىڭ دوسى قازاق قانا."
جۋرناليست ءنازيا جويامەرگەن رەسەي-قازاقستان شەكاراسىنداعى كەزەك دەلىنگەن ۆيدەونى جاريالاپ، بيلىكتەن دەرەۋ شەكارانى جابۋدى تالاپ ەتەدى.
"مىناۋ شەكاراداعى كەزەك. ءپۋتيننىڭ ۋكرايناعا اشقان سوعىسىنان قاشىپ، قازاقستانعا تىعىلعان رەسەيلىكتەر. تۋعان ەلىنەن بەزگەنشە پۋتينگە نەگە قارسى شىقپايدى؟ قازاقستانعا قۇدايعا قاجەتى جوق وسىلاردىڭ. جۇرگەن جەرلەرىن بىقسىتىپ، ساسىتىپ جۇرەدى. شەكارانى جابۋ كەرەك! رەسەيدىڭ ازاماتتارى عوي، ءوز قوتىرىن وزدەرى قاسىسىن! ۋكراينادا قانشاما جازىقسىز جان ءولدى. بالا-شاعا، قىز-كەلىنشەك، قاريالار قىرىلدى. سول كەزدە مىنالار قايدا بولدى؟؟؟ پۋتينگە نەگە توقتا دەمەدى؟! زاردابىن تارتسىن ەندى! قازاقستانعا كىرگىزبەۋ كەرەك! شەكارانى جاپسىن. رەسەيلىكتەرگە جالعان قۇجات جاساپ، يين الىپ بەرىپ جاتقاندار قاتاڭ جازالانسىن! اقشا ءۇشىن ارىن، اناسىن، وتانىن ساتىپ جىبەرەتىن وڭباعاندار كوپ. ەلگە ءقاۋىپتى ولار" دەيدى جۋرناليست.
قالىپتاسقان جاعدايعا بايلانىستى سەنات ءتوراعاسى ماۋلەن اشىمبايەۆ ۇكىمەت رەسەيلىكتەردىڭ قازاقستانعا كەلۋىنە شەكتەۋ قويا المايتىنىن، ءبىراق قازاقستانعا كەلگەن شەتەل ازاماتى ءوز ەلىنەن رۇقساتى بولماسا، قازاقستاندا تۇرۋىنا رۇحسات بەرىلمەيتىنىن ءمالىم ەتتى.
پىكىر قالدىرۋ