"سيفرلىق قازاقستان" باعدارلاماسى شەڭبەرىندە مەدياسيا جۇمىسىندا قانداي قۇرالدار پايدالانىلادى؟

— قازىرگى ۋاقىتتا "سيفرلىق قازاقستان" باعدارلاماسى شەڭبەرىندە ق ر قك سايتىنىڭ الاڭىندا "ونلاين مەدياسيا" بويىنشا جوبا ىسكە اسىرىلۋدا، وندا ءوتىنىش بەرۋشى ءتيىستى ەلەكتروندىق ءوتىنىم بەرۋ ارقىلى كوممۋنيكاسيالاردىڭ ەلەكتروندىق قۇرالدارىن، ونىڭ ىشىندە الەۋمەتتىك جەلىلەردى پايدالانا وتىرىپ، ءوزىنىڭ جانجالدى جاعدايىن شەشۋ ءۇشىن مەدياتورعا جۇگىنە الادى.

سونىمەن قاتار، "رۋحاني جاڭعىرۋ" قوعامدىق سانانى جاڭعىرتۋ باعدارلاماسىنىڭ پريزماسى ارقىلى مەدياسيا يدەياسىنىڭ ءوزى ءبىزدى قازاق قوعامىنداعى قۇقىقتىڭ قالىپتاسۋ باستاۋلارىنا، اتاپ ايتقاندا XV-XVIII عاسىرلارداعى بيلەر ينستيتۋتىنا قايتاراتىنىن ەرەكشە اتاپ وتكىم كەلەدى. تاراپتار مەن قاقتىعىستى توقتاتۋ، بۇل ءوز كەزەگىندە مەدياسيا راسىمىمەن ۇندەسەدى جانە ءبىزدىڭ تاريحي مۇرامىز بولىپ تابىلادى.

جالپى قازاقستاندا مەدياسيا ينستيتۋتىن دامىتۋدا قانداي قيىندىقتار تۋىندايدى؟

— مەدياسيا قازاقستاندا كەڭىنەن تارالاتىنى داۋسىز، ءبىراق سوعان قاراماستان مەدياسيانىڭ ارتىقشىلىقتارى تۋرالى حالىقتىڭ حاباردار بولماۋى ورىن الۋدا. بىرىنشىدەن، مەدياسيانىڭ كورپوراتيۆتىك داۋلاردى شەشۋدە ايقىن ارتىقشىلىقتارى بار. بۇل جاعدايدا داۋدى قاراۋ ناتيجەلەرىمەن تاراپتاردىڭ مۇددەلەرىن قاناعاتتاندىرۋ ىقتيمالدىعى جوعارى، ويتكەنى داۋ تاراپتارى سوتتاعى سياقتى سىرتقى باقىلاۋشىلار ەمەس، كەلىسىمدى قابىلداۋ پروسەسىنىڭ بەلسەندى قاتىسۋشىلارى بولىپ تابىلادى. سونىمەن قاتار، مەدياسيا ارقىلى شەشىلگەن مۇنداي داۋدىڭ قاتىسۋشىلارى بولاشاقتا ءساتتى ىنتىماقتاسا الادى، ال سوت پروسەسىنە قاتىسۋشىلار اراسىنداعى قارىم-قاتىناس كوبىنەسە ءۇمىتسىز بۇزىلادى.

مەدياسيا پروسەدۋراسىنىڭ قۇپيالىلىعى دا ءسوزسىز پليۋس بولىپ تابىلادى، ال سوت داۋلارى بەلگىلى ءبىر دارەجەدە جاريا بولادى. سونداي-اق، سوتقا جۇگىنۋ ارقىلى ەمەس، مەدياتورلاردى تارتۋ ارقىلى قارالاتىن ىستەر قاقتىعىسۋشى تاراپتارعا كوپ ۋاقىت پەن اقشانى ۇنەمدەيدى.

مەدياسيا كەيبىر ازاماتتىق داۋلاردا تاپتىرماس نارسە ەكەنىن اتاپ وتەمىن. مۇندا وتباسىلىق داۋلار، بالاعا قامقورلىق جاساۋ ماسەلەلەرى ەرەكشە ورىن الادى. ادەتتە، ەگەر اجىراسۋ كەزىندە ەرلى-زايىپتىلار قانداي دا ءبىر ماسەلەلەر بويىنشا كەلىسىمگە كەلمەسە، ولار ءوز داۋلارىن شەشۋ ءۇشىن سوتقا جۇگىنەدى. تاجىريبە كورسەتكەندەي، سوتتا ەرلى-زايىپتىلار وزدەرىنىڭ اتا-انالىق مىندەتتەرىن ۇمىتىپ، "ءىستى جەڭۋ"ءۇشىن اتا-انالىق قۇقىقتارىن پايدالانىپ، جانجالعا ودان دا كوپ تۇسەدى. سوت شەشىمدەرى، ەڭ جاقسى جاعدايدا، تەك ءبىر تاراپتىڭ مۇددەلەرىن قاناعاتتاندىرادى جانە سەرىكتەستىكتىڭ ساقتالۋىنا ىقپال ەتپەيدى. بۇل جاعدايدا اجىراسۋ پروسەسىندە مەدياسيانىڭ ءرولىن اسىرا باعالاۋ قيىن. مەدياسياداعى باستى ماسەلە-ادامدارمەن قارىم-قاتىناستا ۇقىپتىلىق، ولاردىڭ قاجەتتىلىكتەرىنە ۇقىپتىلىق. مەدياتوردىڭ مىندەتى-ادامدارعا ماكسيمالدى دارەجەدە كورىنۋگە ىقپال ەتۋ، ناتيجەسىندە ولارعا بىرەگەي جانە ولاردىڭ قاجەتتىلىكتەرىنە سايكەس شەشىم قابىلداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

وكىنىشكە وراي، تۇرعىنداردىڭ تاتۋلاستىرۋ راسىمدەرىنىڭ ءتيىمدى ينستيتۋتى رەتىندە مەدياسياعا دەگەن قىزىعۋشىلىعى مەن سەنىمىنىڭ جوقتىعى ورىن الادى دەپ ايتۋعا بولمايدى.

ءبىراق، سوت جۇيەسىمەن جانە رقب-مەن ءوزارا ءىس-قيمىل قۇرۋ باعىتىندا جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. اتاپ ايتقاندا، رقب مەن ق ر جوعارعى سوتى اراسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا مەدياسيانى دامىتۋ بويىنشا ەكىجاقتى مەموراندۋم جاسالدى. بۇل قۇجات قاقتىعىستاردى سوتقا دەيىنگى رەتتەۋ ينستيتۋتىن جان-جاقتى ەنگىزۋ جانە دامىتۋ بويىنشا وسى قۇرىلىمداردىڭ بىرلەسكەن ءىس-شارالارىن ىسكە اسىرۋعا نەگىز بولدى. وندا وسى پروسەستىڭ نەگىزگى ەلەمەنتتەرى – ءاقپاراتتىق-تۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جانداندىرۋ تەتىكتەرى، مەديا-جوسپاردى، مەدياتورلار قىزمەتىنىڭ ۆەكتورلارىن ازىرلەۋ جانە وسى باعىتتاعى ودان ءارى ءوزارا ءىس-قيمىلدىڭ كوپتەگەن باسقا اسپەكتىلەرى كورسەتىلگەن.

قورىتىندىلاي كەلە، قازاقستاندا مەدياسيانى دامىتۋ پەرسپەكتيۆالارى تۋرالى ايتىپ بەرىڭىزشى.

- قازاقستاندا سوت دەلدالدىعى ءراسىمىن ەنگىزۋ جولىندا العاشقى قادامدار جاسالدى، ءبىراق قازىرگى ۋاقىتتا بۇل ينستيتۋت جۇمىس ىستەمەيدى جانە كوبىنە دوكترينالىق بولىپ تابىلادى.

قازاقستاندا مەدياسيانى دامىتۋ، ارينە، كەلەشەگى بار. مەدياسيانىڭ نەگىزگى پروبلەماسى ونى قولدانۋدان باس تارتۋ بولىپ تابىلادى، سوندىقتان ونى بارلىق دەڭگەيلەردە بەلسەندى تۇردە ىلگەرىلەتۋ جانە مەدياسيانىڭ داۋلاردى شەشۋدىڭ باسقا ادىستەرىنە قاراعاندا ءسوزسىز ارتىقشىلىقتارىن ءتۇسىندىرۋ قاجەت.

مەدياسيا ءراسىمىن قولدانۋ قازاقستاندىق قوعامنان تاراپتاردىڭ بەلگىلى ءبىر جەتىلۋىن، كومپاعا كەلۋگە دايىندىعىن تالاپ ەتەدى. ءبىزدىڭ ەلىمىزدەگى مەدياسيا داۋلاردى شەشۋ كەزىندە بۇكىل الەم سياقتى سۇرانىسقا يە بولا ما، ۋاقىت كورسەتەدى.

قازاقستانداعى مەدياسيا-داۋلاردى رەتتەۋدىڭ جاڭا ءتاسىلى، ءبىراق ول ەرەكشە، ومىرشەڭ تۇراقتى شەشىمدەردى ىزدەۋگە جاعداي جاساي وتىرىپ، جاقسى پەرسپەكتيۆالارعا يە جانە وسى اسا ماڭىزدى قۇقىقتىق جانە الەۋمەتتىك مەدياسيا ينستيتۋتىن دامىتۋ جولىندا تۇرعان بارلىق كەدەرگىلەر تۇتاستاي العاندا ەڭسەرىلەتىنىن اتاپ وتكەن ءجون.