– اسسالاۋماعالەيكۇم، قاسىم اعا! مەن ءسىزدى «شىننىڭ ءجۇزى» ارقىلى تانيمىن. ءقازىر قايدا ءجۇرسىز؟ وسىعان دەيىن قايدا بولدىڭىز؟ بۇرىنعى «قازاقستان» ارناسىندا بىرگە جۇمىس جاساعان ارىپتەستەرىڭىزبەن ارالاسىپ تۇراسىز با؟ جەتكىنشەك، ورال
– ءقازىر رەسپۋبليكالىق جەكەمەنشىك تەلەارنالاردىڭ بىرىندە قازاق رەداكسياسىنىڭ جەتەكشىسىمىن. بۇرىنعى ارىپتەستەرىمنىڭ قايدا جۇرگەندەرىنەن حاباردارمىن. ءبارىمىز ءبىر ورتادا، ياعني جۋرناليستيكا سالاسىندا ءجۇرمىز. ۇلتتىق ارنادان كەتكەننەن كەيىن «جاس قازاق» گازەتىندە جۇمىس ىستەدىم، شاكارىم بابامىز جايىندا «مۇتىلعان» اتتى دەرەكتى فيلم، بولاتحان تايجان تۋرالى دەرەكتى فيلم ءتۇسىردىم. «31 ارنادا»، كتك ارناسىندا، «نامىستان» بەينەپورتالىندا اۆتورلىق جوبالار جاسادىم، «تاۋەلسىز» دەپ اتالاتىن ساياسي توك-شوۋ جۇرگىزدىم.
– سالەمەتسىز بە، قاسىم اعا؟! سىزبەن تىلدەسكەنىمە وتە قۋانىشتىمىن! ءسىز باسىندا جۇرگىزگەن «ءاقجۇنىس» باعدارلاماسىنىڭ جۇرگىزۋشىسى ساۋلە اپاي بار، تاعى دا باسقا ءبىر توپ تەلەجۋرناليستەر كورىنبەي كەتتىڭىزدەر. قايدا جۇرسىزدەر؟ سول كەزدە سىزدەردى «سەكتانتتار» دەپ ايىپتادى. وسى قانشالىقتى راس؟ ءسىزدى الداعى ۋاقىتتا اۋىلدىق جەرلەرگە تارايتىن «حابار»، «قازاقستان» تەلەارنالارىنان كورە الامىز با؟ قۇسني، اقتوبە – ءومىر بولعان سوڭ ءارتۇرلى جاعدايلار بولىپ جاتادى. ءومىر بويى تەلەەكراننان كورىنىپ ءجۇرۋ شارت ەمەس دەپ ويلايمىن. ءيا، سول كەزدە بىزگە «سوپىلار، زىكىرشىلەر، سەكتانتتار» دەپ جالا جاپقانى راس. بۇل «قازاقستان» ۇلتتىق ارناسىنداعى بىزدەرگە قارسى توپتىڭ ويلاپ شىعارعان لاس ءتاسىلى بولاتىن. سول كەزدەگى مادەنيەت ءمينيسترى ەرمۇحامەت ەرتىسبايەۆ ءوز ساياساتىن جۇرگىزىپ، ۇلتتىق ارناعا ءوز ادامىن اكەلدى. ول ادامدارى ءمينيستردىڭ شىڭعىس قابيدين دەگەن بالاسىنىڭ اقش-تاعى شوتىنا ءبىر ميلليون دوللاردى زاڭسىز اۋدارىپ جىبەرگەنىن بىلەتىن بولارسىزدار. ياعني ە.ەرتىسبايەۆتىڭ نە سەبەپتى ع.دوسكەندى ورنىنان الىپ تاستاعانى سودان-اق ءمالىم بولعان... ءبىز سولاي بولارىن كەزىندە-اق ايتقانبىز. الايدا ءبىزدىڭ ءۋاجىمىزدى ەشكىم تىڭدامادى. امال جوق، جۇزگە تارتا جۋرناليستەر جۇمىستان كەتتى. ىشىندە مەن دە بارمىن. كەتكەن جۋرناليستەردىڭ ءبارى امان-ەسەن، ءارقايسىسى ءوز تىرلىكتەرىن اتقارىپ، جۋرناليستيكانىڭ ماڭايىندا ءجۇرىپ جاتىر. ءوز باسىما كەلەر بولسام، ەگەر مەملەكەتتىك ارنالار شاقىرىپ جاتسا، قويعان تالاپتارىما ساي باعدارلاما شىعارۋعا كەلىسسە، ويلانۋعا بولادى. – سوڭعى ەكى سۇراعىم بار ەدى. مەن وزدەرىڭىز سياقتى جۋرناليست بولعىم كەلەدى. ءبىراق ءقازىر باعدارلامالاردىڭ كوبىسىن انشى-ارتىستەر جۇرگىزەتىن بولدى. تەلەارنانىڭ رەيتىنگىسى ءۇشىن بۇل جاقسى ءتاسىل شىعار، ءبىراق ماعان ۇنامايدى. وسى ماسەلەگە كوزقاراسىڭىز قالاي؟ مىقتى تەلەجۋرناليست بولۋ ءۇشىن نە كەرەك دەپ ويلايسىز؟ سىرتقى كەلبەت، داۋىس... سوسىن؟ جانە ساتقىندىقتى قالاي كەشىرۋگە بولادى؟ – (كۇلدى). بۇعان ءبىر جاعى تۇسىنىستىكپەن قارايمىن. ءار تەلەارنا ءوز باعدارلامالارىن تارتىمدى ەتۋ ماقساتىندا وسىنداي قادامدارعا بارىپ جاتادى. بۇل سۇراق بۇگىن عانا قويىلىپ وتىرعان جوق. ءبىراز ادامنىڭ اشۋىنا ءتيىپ جۇرگەن دۇنيە. مۇنى سول سالانى باسقارىپ وتىرعان باسشىلاردان سۇراۋ كەرەك. ارتىستەر جۇرگىزگەن حاباردى مەن دە كورمەيمىن. «مىقتى تەلەجۋرناليست» بولۋ ءۇشىن ەڭ ءبىرىنشى ءبىلىم قاجەت. سوسىن ءتىل قولدانىسى جاتىق بولۋى كەرەك. ءسوزدى اسىرەلەپ، وتىرىك ادەمىلەۋدەن قاشقان ءجون. سوسىن ەلگە سۇيكىمدى بەت-بەينە دە ماڭىزدى. جالپى، قارىنداسىم، تەلەجۋرناليست بولام دەپ ەمەس، جۋرناليست بولسام دەپ ماقساتتانۋ كەرەك. بەتتى جىلتىراتىپ ەفيرگە شىعۋعا عانا ۇمتىلساڭىز، جولىڭىز بولا قويماس... ال ساتقىندىقتى... جۇرەگىڭىز كەڭ بولسا ۋاقىت وتە كەلە كەشىرەسىز... – قاسەكە، «جالعىزدىڭ ءۇنى شىقپاس» دەگەن بار. اينالاڭىزداعىلاردىڭ كوبىسى رەسپۋبليكالىق تەلەارنالارعا كەتىپ جاتىر. ءسىز نەگە بارمايسىز؟ الماسبەك، قوستاناي – اينالامداعىلار بارىپ جاتسا، ءبارى دە جۋرناليستيكانىڭ ماڭىندا جۇرگەن قىز-جىگىتتەر. بارعانى جاقسى. ال مەنىڭ بارماۋىمنىڭ سەبەپتەرىن بىلاي توپشىلايمىن: بىرىنشىدەن، مەن رەسپۋبليكالىق تەلەارنا باسشىلارىنىڭ كوبىن تانيمىن، ولار دا مەنى جاقسى تانيدى. ءبىراق ولاردىڭ «ساعىنىشتارىن» بايقامادىم. شامالاۋىمشا، قوعامدىق پىكىرلەرىم كەدەرگى... – سالەمەتسىز بە، اعا؟! ءسىزدى «شىننىڭ ءجۇزى» ارقىلى تانىپ-بىلدىك. ءبىر سۇحباتىڭىزدا «شىننىڭ ءجۇزىنىڭ» يدەيا اۆتورى – تۇرسىنجان شاپاي» دەپ ەدىڭىز. ءبىراق مەن بۇل حاباردىڭ اۆتورى تارازدىق ايتىسكەر اقىن سەرىك قالييەۆ دەپ ەستىپ ەدىم. وسىعان نە ايتاسىز؟ شولپان، قورداي اۋدانى، جامبىل وبلىسى – قارىنداسىم، مىناداي نارسە بار: ۆەلوسيپەدتى قايتادان ويلاپ تابۋدىڭ قاجەتتىلىگى جوق. ول باياعىدا ويلاپ تابىلىپ قويعان. سول سياقتى تەلەسۇحبات جانرى ءاۋ باستان قالىپتاسقان. تەلەسۇحباتتى باتىل، وتكىر قىلىپ جاساۋدىڭ يدەياسىن تابۋ ءۇشىن دانىشپان بولۋدىڭ قاجەتى جوق. ەجەلدەن بار دۇنيە. «شىننىڭ ءجۇزىنىڭ» ءبىرىنشى ساتتىلىگى – اتاۋىندا. بۇل اتتى قويعان بەلگىلى ادەبيەتشى، سازگەر، «قازاقستان» ۇلتتىق ارناسىنىڭ سول كەزدەگى باس رەداكتورى – تۇرسىنجان شاپاي. ەكىنشى ساتتىلىگى – جۇرگىزۋشىسىندە. ءسىز ايتىپ وتىرعان سەرىك قالييەۆ سۇحبات جانرىنداعى ءبىر تەلەباعدارلاما جاساعىسى كەلدى. ءبىراق ونىڭ اتاۋى مۇلدەم باسقا بولاتىن. سەكەڭ سىناق-سۇحباتتى ستۋديادا جازىپ تا كوردى. ءبىراق جارامادى. ءارى قاراي «شىننىڭ ءجۇزىنىڭ» اتىن قويىپ، باعىتىن ايقىنداپ بەرگەن – تۇرسىنجان اعا، ال شىعارماشىلىق جۇمىستارىن ءوزىم جاسادىم. سوندىقتان بۇل جەردە بىرەۋدىڭ «شىننىڭ ءجۇزىنىڭ» اۆتورى مەن ەدىم» دەۋى كۇلكىلى. – وتباسى، باۋىرلارىڭىز جونىندە بىلگىم كەلەدى. ولار قايدا، نەندەي شارۋالارمەن اينالىسادى؟ بالالارىڭىزبەن شۇيىركەلەسىپ وتىرۋعا قولىڭىز تيە مە؟ قاتال اكەسىز بە؟ جازيرا، استانا – جۇمساق اداممىن دەي المايمىن. قاتالداۋ اكەمىن دەسەم دە بولادى. ءبىراق بالالارىمدى قىسپاققا الىپ ەمەس، ءوز تابيعاتىنا قاراي ەركىنە سالۋعا تىرىسامىن. ارينە، بۇل وتە قيىن... ايەلىمنىڭ دە ماماندىعى – جۋرناليست. ۇلكەن ۇلىم قاراش – ون ەكىدە، جانىبەك – توعىزدا، ءاليحان ناۋرىزدا بەسكە تولادى. ۇشەۋىن اناسى ەكەۋمىز قولىمىزدان كەلگەنشە باعىپ-قاعۋدامىز. ادال، قولىنان ءبىر كاسىپ كەلەتىن، وزىنەن اسىپ جاتسا وزگەگە دە پايداسى تيەتىن قاراپايىم ازامات بولىپ وسسە ەكەن دەپ ارماندايمىن. التى اعايىندىمىز. شۇكىر، ءبارى امان، ەلدە. اكە-شەشەم ەرتەرەك قايتقان. باۋىرلارىم – وتە قاراپايىم، جارقىن مىنەزدى ادامدار. – ارادا قانشا ۋاقىت وتسە دە كورەرمەن «شىننىڭ ءجۇزىن» ءالى كۇنگە دەيىن ۇمىتپايدى. مۇنىڭ ءوز سەبەبى بار شىعار. قازىرگى تەلەجۋرناليستيكادا كوزگە تۇسكەن كىمدەردى ايتار ەدىڭىز؟ بولاشاقتا «شىننىڭ ءجۇزىن» قايتا جاڭعىرتۋىڭىز مۇمكىن بە؟ مەيرامگۇل، ەسىك قالاسى، الماتى وبلىسى – وكىنىشكە قاراي، ءوز سالام بولسا-داعى تەلەارنالاردى وتە سيرەك قارايمىن. تەك بىرنەشە ارنالاردىڭ كەشكى جاڭالىقتارىن كورەمىن. سوندىقتان بىرەۋدىڭ اتىن اتاپ، ءتۇسىن تۇستەۋ قيىن. «شىننىڭ ءجۇزىن» قايتا شىعارۋ ويىمدا بار. ءبىراق ەندىگى تالاپ ۇلكەندەۋ. وعان تىزەسى شىدايتىن تەلەارنالاردان ۇسىنىس بولسا – اشىقپىن. – اعا، سالەمەتسىز؟! «شىننىڭ ءجۇزى» ءسىزدى تىم سالماقتاندىرىپ، موينىڭىزعا جاۋاپكەرشىلىك ارتىپ تاستاعان جوق پا؟ شىنار، شىمكەنت – حاباردىڭ اتىنان حالىقتىڭ ءۇمىتى زور بولدى، ول راس. دەمەك، «شىننىڭ ءجۇزى» دەگەن اتاۋ كورەرمەنگە اسەر ەتتى. ال جەكە باسىما «شىننىڭ ءجۇزى» دەگەن ات اسەر ەتتى دەۋ قيىنداۋ. ويتكەنى ءار نارسەنى ءوز اتىمەن اتاۋىم بۇرىننان بولعان. سىن ماقالالارىم تۇراقتى شىعىپ تۇردى. تەلەجۋرناليستىككە دايىن كاسىبي مامان بولىپ كەلدىم. ءاۋ باستا تەلەجۇرگىزۋشى بولۋدى ارمانداعان جوقپىن، ءتىپتى جۋرناليست بولۋدى كوزدەگەن ەمەسپىن. بالا جاستان تاريحشى-ارحەولوگ بولعىم كەلدى. بەرتىن كەلە دجەك لوندون، ەرنەست حەمينگۋەي سياقتى بۇكىل ءومىردى ءوز باسىمنان كەشىپ ءجۇرىپ جازاتىن جازۋشى بولعىم كەلدى. ءبىراق تاعدىر ايداپ جۋرناليستيكاعا كەلدىم. وكىنبەيمىن. ماماندىعىمدى جاقسى كورەمىن. ال تەلەارناعا كەلۋدەگى ماقساتىم – اتاقتى بولۋ نەمەسە شىندىق پەن اقيقاتتىڭ جالاۋى بولۋ ەمەس، ءوز كاسىبىمدى ادال اتقارۋ عانا. – ادام بالاسىنىڭ ومىرىندە تاعدىرىنا اسەر ەتەتىن قادامدار بولادى. ونى «تاعدىر قادامى» دەپ اتاساق بولاتىن شىعار. سىزگە ساتتىلىك الىپ كەلگەن قادامدارىڭىز بولدى ما؟ كەرىسىنشە، ومىردە مۇمكىندىكتەردى جىبەرىپ العان ساتتەرىڭىز بولدى ما؟ رايحان، كەلتەماشات اۋىلى، تۇلكىباس اۋدانى، وقو – ساتتىلىكتى ءار ادام ءارتۇرلى تۇسىنەدى. مەن ءۇشىن ساتتىلىك جاقسى ادامدارمەن دوس بولۋ، سولاردىڭ مەكتەبىنەن ءوتۋ. وسى جاعىنان العاندا ءساتتى قادام دەپ ءقازمۋ-دىڭ جۋرفاگىنان شىعىپ كەتىپ، جۇمىسسىز، ۇي-كۇيسىز جۇرگەن كەزىمدە جۇماباي شاشتاي ۇلى، تۇرسىنجان شاپاي سياقتى قازاقتىڭ كەرەمەت ازاماتتارىمەن جولىققانىمدى ايتار ەدىم. بۇل كىسىلەردى ۇستازدارىم دەپ سانايمىن. ال زور مۇمكىندىكتى جىبەرىپ الدىم دەي المايمىن. ويتكەنى كوپ ادام ءوز تاعدىرىمەن كەلىسىپ، سوعان ساي ءومىر سۇرەدى. جالپى، وتكەن ومىرىمە وكىنىشپەن قارامايمىن. – وپپوزيسيادا جۇرگەن ازاماتتاردى سىرتتان قارجىلاندىرادى دەگەن سوزدەردى ەستيمىز. قازىرگى تابىس كوزىڭىز قالاي؟ جامال، الماتى – مۇنداي ءسوز بۇرىننان بار. مەنىڭ وپپوزيسيانىڭ ماڭىندا ءجۇرىپ كەلگەنىم راس. «ك+» دەگەن شەتەلدەن قارجىلاندىراتىن تەلەارنادا جۇمىس ىستەگەنىم، جاڭاوزەن وقيعاسىنان ءبىر كۇن بۇرىن «نازاربايەۆ ءوز حالقىنا وق اتا ما؟» دەپ حابار جاساعانىم دا راس. ول تەلەارنانى ءدال ءقازىر فرانسيادا تۇرمەدە جاتقان مۇحتار ءابىليازوۆ قارجىلاندىردى دەپ بىلەمىز. ول دا راس بولۋى كەرەك. ءبىراق مۇحتار ءابىليازوۆ – شەتەلدىڭ ەمەس، قازاقستاننىڭ ازاماتى، ءسىز بەن ءبىز سياقتى قازاقتىڭ بالاسى. بۇگىندە «حالىق جاۋىنا» اينالعان سول ازاماتتىڭ تەلەارناسىندا ادال ەڭبەگىممەن زاڭ اياسىندا جۋرناليستىك قىزمەت اتقاردىم. ءقازىر شاعىن ءبىر تەلەارنادا باس رەداكتورمىن. – سالەمەتسىز بە، اعا؟! سىزبەن تىكەلەي سويلەسىپ تۇرعانىما قۋانىشتىمىن! كەيىنگى كەزدە وپپوزيسيالىق توپتان بوي كورسەتىپ، بيلىككە قارسى پىكىرىڭىزدى ءبىلدىرىپ ءجۇرسىز. بۇل قادامعا كەلۋىڭىزگە نە تۇرتكى بولدى؟ قازىرگى بيلىك تۋرالى ويىڭىز قالاي؟ اشىق پىكىر بىلدىرۋدەن ومىرىڭىزگە ءقاۋىپ كەلمەي مە؟ ايجان، الماتى – بىزدە وپپوزيسيا دەسە، مەملەكەتكە قارسى دەگەن تۇسىنىك قالىپتاسقان. كەرىسىنشە، وپپوزيسيادا جۇرگەندەر – مەملەكەتتىڭ قامىن ويلايتىن ادامدار. وپپوزيسيالىق پىكىردەگىلەردى ەلدەن، مەملەكەتتەن ءبولىپ تاستاۋعا بولمايدى. مەنىڭ بيلىككە كوزقاراسىم زامانبەك ءنۇرقادىلوۆ، التىنبەك سارسەنباي ۇلىنىڭ ءولتىرىلۋى، شاڭىراق، جاڭاوزەن وقيعاسىنان كەيىن قاتايا ءتۇستى دەپ ويلايمىن. ازىرگە ومىرىمە تىكەلەي ءقاۋىپ تونگەن ساتتەر بولعان جوق. بولماي-اق تا قويسىن. جالپى، باقىلاۋدا تۇرعانىمدى، «قارا تىزىمگە» ەنگەنىمدى سەزەمىن. ءارى قاراي نە بولارىن ۋاقىت كورسەتەر. – سىزدىڭشە، بۇگىنگى قازاق تەلەارنالارىنىڭ قاي تۇسى اقساپ تۇر؟ دانيار، تالدىقورعان – قازىرگى باعدارلامالاردى تۇراقتى تۇردە قارامايمىن. دەگەنمەن ولارداعى جەتىسپەيتىن دۇنيە – ساياسي ەركىندىكتىڭ جوقتىعى، ادامداردى الالاۋ. ەلگە جانى اشيتىن، سالماقتى وي ايتا الاتىن ادامدار شەت قالىپ، ايتارى بولماسا دا «اق تىزىمدەگى» جيىرما-وتىز ادام بار تەلەارنانى اينالىپ جۇرە بەرەدى. ءدال ءقازىر قازاقتىڭ تەڭ جارتىسى بانككە قارىز. وسى ماسەلەنى كوتەرىپ جۇرگەن ەرمەك نارىمباي دەگەن ازامات بار. ءبىراق سول ەرمەكتى ءبىر تەلەارنا شىعارمايدى، شاقىرمايدى. بۇدان كەيىن تەلەارنالار تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟! ودان كەيىنگى ماسەلە – جۋرناليستەردەگى ءبىلىمنىڭ تايازدىعى. ءبىزدىڭ كوپشىلىك جۋرناليستەردە ينتەللەكتۋالدىق بازا تومەن. وزگەسىن ايتپاعاندا، كىمگە قانداي سۇراق قويارىن بىلمەيدى. – ءقازىر كورىنبەي كەتتىڭىز، قايدا ءجۇرسىز؟ ومىرلىك ۇستانىمىڭىز قانداي؟ قاسىم امانجول دەگەن اتىڭىزعا زاتىڭىز ساي ما؟ قالامگەرلەردەن كىمدەردى وقىپ ءجۇرسىز؟ رۋحاني ءناردى قايدان الاسىز؟ ساندۋعاش، تاراز – سۇراعىڭىز كوپ ەكەن. جوعارىدا قايدا جۇرگەنىمدى ايتتىم. ومىرلىك ۇستانىمىم دەپ قاتىپ قالعان قاعيدام جوق. ادال، تاۋەلسىز عۇمىر كەشۋ. زايا ءومىر سۇرمەۋ. اتىم مەن تەگىم تۋرالى ايتسام، قاسىم دەپ اتىمدى قويعان – اكەم امانجول. ول كىسىلەر – اقىن قاسىمنىڭ ولەڭدەرىن ءسۇيىپ وقىپ وسكەن ۇرپاق. اكەم قاسىم اقىندى جاتقا بىلگەن ەكەن. قاسىمداي تۇلعاعا تارتسىن دەگەن جاقسى نيەتپەن قويعان شىعار دەپ ويلايمىن. ادەبيەتتە قازىرگى اقىن-جازۋشىلاردىڭ ەڭبەگىن تۇگەل اقتارىپ ءجۇرمىن دەسەم وتىرىك ايتقان بولارمىن. اقىنداردان ءتوقتارالى تاڭجارىق، ەسەي جەڭىس ۇلى، ىرىسبەك دابەي سەكىلدى اقىنداردىڭ ولەڭدەرىن سوڭعى ۋاقىتتاردا وقىپ شىقتىم. «رۋحاني ءنار» دەگەننىڭ نە ەكەنىن تۇسىنبەيمىن. بۇلدىر ءسوز... – العاشىندا جۇرگىزگەن قىز-كەلىنشەكتەرگە ارنالعان «ءاقجۇنىس» باعدارلاماسى سىزگە ونشا كەلىڭكىرەمەگەن سىڭايلى. سوسىن «شىننىڭ ءجۇزى» ناعىز ءسىزدىڭ باعدارلاماڭىز بولدى. تاعى دا سونداي قادامعا نەگە بارماسقا؟ تويلارعا بارىپ تۇراسىز با، بيلەي الاسىز با؟ ايگەرىم، الماتى – شاقىرعان تويلاردىڭ بارىنە بولماسا دا كەيبىرەۋىنە بارىپ تۇرامىن. داڭعازانى ۇناتا بەرمەيمىن. كوڭىل-كۇيىمە بايلانىستى شاعىن دوس-جاراننىڭ ورتاسىندا بيلەۋىم مۇمكىن... – وپپوزيسياعا كەلگەن جىگىتتەردىڭ كوبىسى سوڭىنا دەيىن باستاپقى ۇستانىمىندا تۇرا الماي، بەدەلىن جوعالتىپ، ورتا جولدا قالىپ قويىپ جاتادى. وسىعان نە سەبەپ؟ قاينار، تەگىستىك اۋىلى، رايىمبەك اۋدانى، الماتى وبلىسى – ساياسات – بىرەۋ كەلىپ، بىرەۋ كەتىپ جاتقان دۇنيە عوي، سوندىقتان بۇعان فيلوسوفيالىق تۇرعىدان قارايمىن. ول دا ءومىر، تاعدىر. ونىڭ ۇستىنە بىزدەگى ساياسي جۇيەنىڭ سيپاتى سونداي – وپپوزيسيالىق توپقا كىردىڭ بە، دەمەك، الدىن الا بۇكىل اۋىرتپالىق، قيىندىق، كەدەرگىنى مويىنداپ، بويۇسىنىپ كەلۋ كەرەك سياقتى. ويتكەنى ءبىزدىڭ قوعام جاڭارىپ، وزگەرگەن جوق. جيىرما ءۇش جىل! ءبىر ادام ومىرىمەن ولشەگەندە از ۋاقىت ەمەس. ىلعي جەڭىلىس، ىلعي قاماۋ، ءولتىرۋ، وپاسىزدىقتار... وسى جىلدار اراسىندا وپپوزيسياعا قانشا ادام كەلىپ، قانشاسى كەتتى. مەن ولارعا ايىپتاپ ەمەس، اياۋشىلىقپەن قاراعان ءجون دەپ ويلايمىن... – ءسىزدى دوس-جاراندارىڭىز، ارالاساتىن ادامدارىڭىز «قاسىم ءوز جاسىنان الدەقايدا قارتايىپ كەتكەن» دەپ جاتادى. كەيبىرەۋلەر ءسىزدى «اسانقايعى» دەپ تە اتايدى ەكەن. ءسىزدى تۇيىق قىلىپ جىبەرگەن نە نارسە؟ الدە ۇلكەن ادامدارمەن جاساعان سۇحباتتارىڭىز ءسىزدى ەسەيتىپ جىبەردى مە؟ سىمبات، شىمكەنت – (كۇلدى). ونى قايدان ەستىپ ءجۇرسىز؟.. تۇيىقپىن دەپ ايتا المايمىن، كەرىسىنشە، ويىمدى اشىق ايتاتىن اداممىن عوي. ەگەر جاسىنان ۇلكەن كورىنەدى دەپ جاتسا، مۇمكىن، سولاي دا شىعار... ءبىراق بۇل ويمەن اسا كەلىسكىم كەلمەيدى. جانە «شىننىڭ ءجۇزىن» باستاعانىمدا جيىرمادان ەندى اسقان ەدىم، ءقازىر وتىزدى ورتالادىم... ءبىر ايتارىم، باسپاسوزدە بولسىن، تەلەارنادا بولسىن جەڭىل-جەلپى تاقىرىپتارعا بارعانىم جوق، مۇمكىن، سودان... ال «شىننىڭ ءجۇزى» ارقىلى تانىمال ادامعا اينالعانىم راس، ءبىراق سول ءبىر حابار سانا-سەزىمىمدى ءوسىرىپ، قارتايتىپ جىبەردى دەپ ايتا الماس ەدىم. – قاسىم اعا، ءسىزدى جانە وپپوزيسيادا جۇرگەن ءبىراز جاستاردى قىرعىزستان مەن رەسەيدىڭ وپپوزيسيا مەكتەبىنىڭ دايىندىعىنان ءوتىپتى دەپ ەستيمىز. راس پا؟ قارسىبەك، ۇزىناعاش اۋىلى، جامبىل اۋدانى، الماتى وبلىسى – ساياساتتىڭ ماڭىندا، ونىڭ ۇستىنە وپپوزيسيالىق ۇستانىمدا بولعاننان سوڭ مۇنداي سوزدەردىڭ تالايى ايتىلىپ جاتادى. بۇل دا سونداي قاڭقۋ سوزدەردىڭ ءبىرى دەپ ويلايمىن. باكييەۆتى قۇلاتقان كەزدە ريەۆوليۋسيانى كوزبەن كورىپ، باقىلاپ قايتقانىم راس... – قانداي جەردە بولسىن ءدىن، ءتىل، ءدىل جايلى ءسوز بولا قالسا، ءسىزدىڭ جانىڭىزعا باتاتىنى بار ما؟ ميرا، ارال قالاسى، قىزىلوردا وبلىسى – مۇنىڭ ءبارىن ءتىزىپ ايتساڭ اڭگىمە كوپ. ءتىلدىڭ ماسەلەسى تەك بيلىككە قاتىستى. ال دىلگە بايلانىستى ايتسام، ەرتە مە، كەش پە، قازاقتىڭ ۇلتتىق ۇستانىمدارى كۇش الادى. ويتكەنى مەملەكەتتىڭ نەگىزگى بولىگى – قازاقتار. ال دىنگە بايلانىستى تارتىس وتە كوپ، بولاشاقتا دا بولا بەرەدى. ەڭ جامانى، مۇنىڭ سوڭى مەملەكەتتەگى ەڭ ۇلكەن شايقالۋلارعا اكەپ سوعا ما دەگەن قورقىنىشىم بار. اسىرەسە دىنشىلدەر مەن زايىرلى مەملەكەتشىلدەردىڭ اراسىندا ۇلكەن قاقتىعىستار تۋىندايدى دەپ ويلايمىن. – كەيبىر جاعدايلارعا بايلانىستى كەيبىر شىندىقتاردىڭ كومەيىڭىزگە كەپتەلىپ، ايتىلماي قالاتىن ساتتەرى بولا ما؟ مارال، جەتىساي قالاسى، وقو – جوق، ونداي وكىنىشىم جوق. – قاسىمجان، امانسىڭ با؟ ءبىر سۇراق. وسى ءبىز ۇلت ماسەلەسىنە كەلگەندە كوپ نارسەدەن كەش قالىپ قويعان جوقپىز با؟ سوۆەتجان راحيموۆ، اتىراۋ – كەش قالعان جوقپىز دەپ ويلايمىن. بارلىعى ۋاقىتپەن جانە دەموگرافيامەن شەشىلەدى دەپ سەنەيىك. كەرىسىنشە، «ۇلت ماسەلەسىن» مەنشىكتەپ العاندار وسى ارقىلى ارزان ۇپاي تۇگەندەۋمەن اينالىسىپ كەتپەسە ەكەن دەيمىن. – قاسىم، «ماڭگىلىك ەل» يدەياسى ۇسىنىلعان بيىلعى جولداۋ ەلىمىزدىڭ جارقىن بولاشاعىنا جول سىلتەي الا ما؟ جامال، كوكشەتاۋ – «ماڭگىلىك ەل» – اتاۋى جاقسى، ورىندالۋى بۇلدىر دۇنيە. كەلەسى جولداۋدا ۇمىتىلىپ كەتەتىن كەزەكتى ءبىر قاسيەتتى ۇعىمدى قۇرباندىققا شالۋ. – قاسىمجان، امانسىڭ با؟ اتىڭا زاتىڭ ساي بولىپ جۇرە بەر! ەلدەگى بولىپ جاتقان جان اۋىرتار جايتتاردى مەنەن جاقسى بىلەسىڭ. بىزدەگى جۇيە، ءومىر ءسۇرۋ وسىلاي تۇرا بەرە مە، سوڭى نەگە الىپ بارىپ سوعادى؟ بازارباي، الماتى – راحمەت. اركىم ءوز ەڭبەگىنە عانا سەنەتىن «جەتىم قوزى» دەڭگەيىنە جەتكەن ەلدىڭ بولاشاعىن بولجاۋ قيىن. ءبىر ادام قايتىس بولعان سوڭ، مەملەكەتتىك جۇيەنىڭ مۇلدەم وزگەرەتىنىنەن ۇمىتتەنىپ وتىرعان، ءبىراق قالاي وزگەرەتىنىن ايتا الماي وتىرعان ەلدەن نە سۇراۋعا بولادى؟.. جازىپ العان ءاليا قۇدايبەرگەنوۆا
"جۇلدىزدار وتباسى - اڭىز ادام" جۋرنالى
پىكىر قالدىرۋ