Tabıǵattyń tylsym qubylysyna laıyqty ǵylymı baǵa berý maqsatynda Tarbaǵataı aýdanynyń ákimi D.Orazbaevtyń bastamasy- men ótken respýbıkalyq ǵylymı- tájirıbelik konferensıanyń maqsaty óńirdiń tabıǵaty men ekologıalyq jaǵdaıyna, jartastyń ataýyna jáne onyń qurylymyna qatysty ǵylymı oı-tujyrymdardy ortaǵa salyp, «Bóritastaǵan» jartasyna tabıǵı-tarıhı eskertkish mártebesin berý bolatyn. Ulttyq ǵylym akademıasy men ǵylymı ınstıtýttardyń ǵalymdary men Astana, Almaty, Qaraǵandy, Semeı qalalarynyń joǵary oqý oryndarynyń ǵalymdary, jazýshylar bas qosqan keleli keńeste aldymen osyǵan deıin jartastyń ataýy «Bóritostaǵan» bolsa, bul ataýdyń negizgi túpnusqasyn belgili ǵalym, ta-rıh ǵylymdarynyń doktory, etnograf Ahmet Toqtabaı 1771 jylǵy jazylǵan ǵylymı derekterdegi jer-sý attaryna súıene otyryp, bul ataýdyń «Bóritastaǵan» ekenin aıtty. Osyǵan deıin jartasty zerttegen ǵalymdar arasynda eki udaı pikir bolsa, sonyń biri meteorıt degen joramal bolatyn. Osy óńirdiń týmasy Q.Sátpaev QazUTÝ dosenti Aqbota Jeńisqyzy jartastyń taý jynysy ekenin jáne onyń dalalyq granıt shpat ekenin tolyǵymendáleldengenin atap kórsetti. Ǵalymnyń aıtýyna qaraǵanda, elimizdiń tabıǵı baılyǵy sanalatyn Bóritastaǵanda atalǵan bilim ordasy oqý-tájirıbe jumystaryn áli jalǵastyra beredi. Ǵylymı konferensıada geologıa jáne mınerolıa ınstıtýtynyń ǵalymy V.Glagov tushymdy oı pikirlerdiń birin ortaǵa saldy. Onyń aıtýynsha, Tarbaǵataı óńirindegi mıneralǵa baı ken oryndarynyń biri - «Aqjaılaýda» joǵarǵy Espe boıyndaǵy mıneraldardyń 130 túri bar jáne asa paıdaly mıneraldardyń keıbir túrleri álemde múlde joq. Ol sondaı-aq, osyndaǵy kóne dáýirdegi petroglıf tastardyń qorǵaýsyz jatqanyn, bolashaqta ony elimizdegi 20 ulttyq tabıǵı qoryqtyń qataryna engizý kerektigin, al osy endikte Bóritastaǵannyń da jatqanyn tilge tıek etti. Bul rette aýdan ákimshiligi atalǵan máselege atsalysatyn boldy. Ǵalymdar bas qosqan keleli keńestiń negizgi túıini Á.Marǵulan atyndaǵy ǵylymı ınstıtýttyń doktoranty O.Erdenniń zertteýleri boldy. Arheolog ǵalymnyń boljamdary jartastyń aınalasyndaǵy aldyn ala zertteýler bul aýmaqty adamzattyń sonaý tas dáýirinen ıgergenin, jartastyń mańaıynda qola dáýiriniń qonystary men qorymdary bolǵanyn aıtady. «Ejelgi sýretter, nyshandyq belgiler, adam pishindes músinder qola dáýiriniń orta kezeńine jatady», - deıdi ol. Ǵalym endi Bóritastaǵannyń qola dáýiriniń baspanalaryna arheologıalyq zertteýler júrgizip, eskertkishtiń ashyq aspan astyndaǵy jaǵdaıyn qorǵaý maqsatynda «Bóritastaǵannyń» tabıǵı-tarıhı eskertkish mártebesin alý jónindegi ǵylymı dáıektemesi men onyń jobasyn jáne tólqujatyn usyndy. Endigi jerde aýdan ákimdigi tabıǵı eskertkishtiń tólqujatyn zańdy túrde resimdeıdi. Konferensıa sońynda Tarbaǵataı aýdanyndaǵy «Bóritastaǵan» eskertkishine tabıǵı-tarıhı eskertkish mártebesi beriledi.