Memlekettiń turaqtylyǵy men qaýipsizdigi – qoǵamnyń damýyna jaǵdaı jasaýshy basty faktor ekeni anyq. Alaıda búgingi tańda álemdegi dinı ahýaldyń ózgerýi qazaqstandyq qoǵamnyń din salasynda san túrli dinı aǵymdardyń paıda bolýyna alyp keldi. Óz kezeginde, teris pıǵyldy aǵymdardyń kóbeıýi memleket azamattardnyń radıkaldyq dinı ıdeıalardyń ustanýshysyna aınalý yqtımaldyǵyn joǵarylatty.

Dástúrli emes dinı aǵymdardyń ishindegi salafızm erekshe oryn alady. Derekterge súıensek, búginde Qazaqstanda salafızm ıdeologıasyn ustanatyn 17 myń adam bar dep eseptelinedi. Salafızm aǵymynyń músheleri Qazaqstan úshin dástúrli bolyp tabylatyn hanafı mázhabyna, qazaq mádenıetine jat fýndamentalızmge negizdelgen kózqarasty ustanady. Qazaqstandyq jastardyń radıkaldy ıdeologıanyń arbaýyna túsýiniń birden-bir sebebi dinı saýatsyzdyq bolyp sanalady. Dástúrli dinı tanymnyń qalyptaspaýy, ashyq ınternet keńistigi men jat aǵym ókilderiniń ýaǵyzdary jastardyń dinı tanymynyń teris baǵytta qalyptasýyna alyp keledi.

Dástúrli emes teris dinı aǵymdarmen kúres jolynda, ári halyqtyń dinı saýattylyǵyn arttyrý baǵytynda elimizde Qazaqstan Respýblıkasy Din isteri jáne azamattyq qoǵam mınıstrligi janynan qurylǵan Respýblıkalyq aqparattyq-túsindirý toby (RATT) jumys jasaıdy.

Dál osyndaı 300-den astam aqparattyq-túsindirý toptary barlyq óńirlerde ákimdikterdiń janynda jumys isteıdi. 2016 jyly respýblıkalyq jáne óńirlik aqparattyq-túsindirý toptarynyń kúshterimen elimizdiń barlyq óńirlerinde 20 myńnan astam kezdesýler, dóńgelek ústelder men ártúrli formattaǵy basqa da tikeleı is-sharalar ótkizilip, onymen 1 mıllıon 600 myńnan astam adam qamtylǵan.

Jalpy, turǵyndardyń keń tobyn qamtıtyn aqparattyq-túsindirý jumystarynyń pármendiligine óte joǵary baǵa berýge bolady.

Mınıstrlik jalpy profılaktıka sheńberinde turǵyndardy radıkaldyq dinı aǵymdardyń teris ıdeıalarynan saqtandyrý maqsatynda aqparattyq materıaldar, maqalalar men suhbattar ázirleý jáne olardy BAQ-ta ornalastyrý baǵytynda da aýqymdy jumystar júrgizýde.

Bul baǵytta memlekettik organdarmen birge dinı birlestik ókilderi de belsendilik tanytyp keledi. Atap aıtqanda, 2013 jyly Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy turǵyndarmen tyǵyz baılanys ornatyp, halyqqa dástúrli ıslamnyń qundylyqtaryn jetkizý maqsatynda túsindirý jumystarymen aınalysatyn Respýblıkalyq aqparattyq-nasıhat toptaryn (RANT) qurdy.

Jat aǵymdardyń taralýynyń aldyn alý maqsatynda jumys istep otyrǵan aqparattyq-túsindirý toptarynyń jumystary memlekettik organdar men bilim berý mekemeleriniń qyzmetkerlerine, túzetý oryndarynda jazasyn óteýshiler men áskerılerge, JOO stýdentterine jáne meshit jamaǵatyna júrgizilip, turǵyndardyń, din salasyndaǵy máseleler boıynsha saýatyn kóterýde úlken ról atqaryp otyr.

Qazirgi kezde RANT quramynda 33 mamannan turatyn 6 top, al JANT quramynda 295 mamannan turatyn 78 top jumys jasaıdy.

2016 jyly Aqtóbe oblysynda ótken «Halyqty qaýipsizdikpen qamtamasyz etý» jobasynda QMDB tarapynan RANT-tyń 28 mamany halyq arasynda júrgizilgen aqparattyq-túsindirmelik jumystarǵa belsene atsalysty.

Dinı saýattylyǵy joǵary azamattardyń kóbeıýi halyqtyń jat pıǵyldy dinı aǵymdardyń jetegine túsip ketpeýine septigin tıgize otyryp, qoǵam turaqtylyǵynyń saqtalýyn qamtamasyz etedi. Qazaqstan úshin dástúrli ıslam dininiń hanafı mázhabyn túsindirý, ony qazaq mádenıetimen sabaqtastyra bilý bilimi óte joǵary dintanýshy-teolog ǵalymdar men din qyzmetkerleriniń aralasýymen sheshiletin másele.

Qazirgi kezde QMDB quramynda 718 (19 %) joǵary bilimdi, 1033 (27 %) orta bilimdi, 1786 (54 %) dinı qyzmetkerler bar dep kórsetiledi. Al dinı bilim berý mekemelerinde barlyǵy 2568 maman daıyndalyp jatyr. Onyń ishinde «Nur Múbarak» ýnıversıtetinde – 1035, medreselerde – 1234, qarılar ortalyǵynda – 300 shákirt bar dep eseptelinedi.

Joǵaryda keltirilgen kórsetkishter Qazaqstanda joǵary bilimdi meshit qyzmetkerleriniń úlestik sany az ekendigin aıǵaqtaıdy. Bul rette, dinı qyzmetkerlerdiń saýattylyǵyn arttyrý kýrstaryn kóptep uıymdastyrýdy qolǵa alýdy qajet etedi. Osy rette, ımamdardyń dinı jáne zaıyrly bilimin udaıy jetildirip otyrý, tıisti tekserý attestasıalaryn uıymdastyrý dinı birlestik tarapynan jaqsylap qolǵa alynýy tıis.

Radıkaldy, destrýktıvti dinı aǵymdarmen kúreste sapaly kadrlar daıyndaý aqparattyq-túsindirý jumystarynyń sapaly bolýyn qamtamasyz etedi.

Ibadýllaeva A.A. QR DİAQM DİK «Din máseleleri jónindegi ǵylymı zertteý jáne taldaý ortalyǵy» RMM Islamdy zertteý bóliminiń ǵylymı qyzmetkeri.