Toqtar Jaqash myrza óziniń feısbýktegi paraqshasynda Qazaqstannyń búgingi saıası jaǵdaıy týrasynda keıbir shetin máselelerge toqtalypty. Oqyrmanǵa oı salar degen nıetpen nazarlaryńyzǵa usynyp otyrmyz. 

Almatydaǵy fýtbol fanattarynyń isi biraz oıǵa jeteleıdi. Anyǵynda - budan birneshe jyl buryn Almatyda ótken eki oqıǵany eske salyp otyr. Ol jaıly sál keıinirek. Al qazirgi "Kishi Júz!" dep uran kóterýshilerdiń artynda kim tur? Ár bólme ishine kirgen shybynnyń qaıdan kelgenin muqıat tirkep otyrǵan UQK muny qalaı "baıqamaı" qalǵan? Jaýaby joq suraqtar óte kóp. Al menińshe, bılikke murager tańdaý kezinde mundaı arandatýlar ádeıi jasalady. Áldekimniń sasyq saıası tehnologıasy. Muny uıymdastyrýshylar shyn máninde Kishi júz ókiliniń birin bılikke jibermeýdi kózdegen. Prezıdenttiń muragerine birneshe adamnyń kandıdat ekeni belgili. Biraq bıliktiń naqty kimge buıyratyny týraly dýaly aýyzdar da dóp basyp aıta almaıdy. Ázirge "uzynqulaqtan" estýimizshe dámelilerdiń qatarynda qazaq bolyp jazylǵan uıǵyr, rýy qoja jáne prezıdenttiń óz týystary ǵana bar. Olar "h" saǵaty týǵansha aldyna kese-kóldeneń turýy múmkin tulǵalardy "tazalap" ótýi tıis. Jýnglı zańy sondaı. Iaǵnı, bul taıtalasta joǵary upaı jınaýy múmkin Kishi Júzdiń saıasatkerin "sulatýǵa" baǵyttalǵan. Al shyn máninde sol Kishi júzdiń ókiline mundaı traıbalıstik dúmpý ne beredi? Túk te bermeıdi. Ol sol sátte-aq "saıası ólikke" aınalady. Muny joǵary deńgeıdegi saıasatker turmaq, orta deńgeıdegi árbir adam jaqsy túsinedi. Dál osyndaı arandatý 2006 jyldyń kókteminde, "Shańyraq" oqıǵasynda kórinis tapty. Bul oqıǵany uıymdastyrǵan Rahat Álıev bolatyn. Reıtıńtik jáne saıası zertteýmen aınalysatyn ortalyqtary kóp "kúıeý bala" sol kezdegi qala ákimi I.Tasmaǵambetovtyń halyq arasyndaǵy reıtıńine qatty "mazasyzdandy". Qaıtken kúnde qala ákiminiń bedelin bes tıyn etýge baryn saldy. Aram pıǵyldy iske asyrý ol úshin túk te emes edi. Onyń ústine, ol "oıynǵa" sol kezdegi prezıdenttiń senimdi adamdarynyń biri Aslan Mýsın de kirisken. Eldegi eń bedeldi opozısıalyq basylym "Svoboda slova" arqyly áldebir beınetaspa jaıly maqala basty. Ol maqalaǵa sener bolsaq - I.Tasmaǵambetov Atyraý oblysyna ushaqpen ushyp kelip, aqsaqaldardy jınap, kelesi prezıdent ózi bolatyny jaıly aıtypty-mys. Eshqandaı logıkaǵa syımaıtyn áńgime. Biraq keıinnen, "Respýblıka" gazeti tapsyryspen jazylǵan álgi maqala úshin Gúljan Erǵalıevanyń Aslan Mýsınnen júzdegen myń dollar "qalamaqy" alǵany jaıly maqala basty. Aq-qarasyn bir Qudaı biledi. Biraq Mýsınniń baspasóz betine tapsyryspen materıaldar beretinin jáne ol úshin aıamaı aqsha tóleıtinin jáne ol aqshanyń qandaı kózderden qalaı bólinetinin tilshi qaýymy birshama biledi. "Qulannyń qasýyna myltyqtyń basýy" dóp kelip, Rahat Álıev sol kezdegi İİM mınıstri, óziniń jaqyn dosy, keıbir basylymdar "sybaılasy" dep ataıtyn Baýyrjan Muhamedjanovty "iske qosty". Sóıtip, aıaq astynan "Shańyraqqa" polısıa kirip, úılerdi súre bastady. Senimdi kózderdiń aıtýynsha, qala ákimi I.Tasmaǵambetov - B.Muhamedjanov pen R.Álıevtiń aıarlyqpen uıymdastyrǵan las isine barynsha qarsy turǵan. Qatty boqtap, jaǵa ustasqan desedi. Analar qoıar bolmaǵasyn, Prezıdentke tikeleı habarlaǵan. Biraq ol kezde oqıǵa shıelenisip ketipti. Onyń sońy qan tógiske ulasty. Rahat Álıevke de keregi osy edi. Orystildi opozısıalyq jáne opozısıalyq emes basylymdar (Rahat Álıevtiń olarǵa da tapsyrys bergenin joqqa shyǵarýǵa bolmas) dereý qala ákimin "bárine kináli" etip, balaǵattaǵan, bylapyttaǵan kampanıany bastap ketti. Sonyń saldarynan I.Tasmaǵambetovty "Shańyraq" oqıǵasyna kináli deýshi qazaqtar da kóbeıgen. Almatydaǵy myna oqıǵa taǵy da sol kezderdi eske túsirip otyr. Shyndyǵyna kelgende biz traıbalıst emespiz. Jastarymyz da rýshyl emes. Mıyńyzdy azdap qosyp kórińizshi: Qazaqtyń júz-júzge, rý-rýǵa bólinip, álsiregeni kim úshin paıdaly? Bul tek - qazaqty júz-júzimen, rý-rýymen qosaqtap, bılik úshin qurbandyqqa shalmaq bolǵan úlken kabınetterdegi dál osy Kishi júzge qatysy joq Nurbaný sıaqtylardyń áreketi ǵana! Men osylaı oılaımyn.

Toqtar Jaqash