- Otandyq tele arnalar ne kórsetip jatyr?
- Mýzyka, kánsert, saıqymazaqtar sherýi...
Táýlik boıy yrbyń-yrbyń, yrjyń-yrjyń, jyrq-jyrq...
- Basqa ne bar?
- Jańalyqtar she?..
Ol da belgili, pedofılıa, sharanany óltirgen jasóspirim qyz, paraqorlar...
- Kıno she?
- Sheteldiń ózderi qaramaıtyn qańsyǵyn aıtasyń ba?!.
...
Maǵynasyz mýzyka, boıanyp alǵan ártisterdiń beıpil kúlkisi - baqytty, shat-shadyman eldiń sıpaty emes, kerisinshe, keri ketken, baqytsyzdyqqa bet alǵan qoǵamnyń aıqyn kórinisi!
Telejáshikten qashyp, ǵalamtorǵa kelesiń. Ne kórdiń, ne oqydyń? Kileń aqyl aıtqyshtar men "Búgin kimdi tirideı jesek eken?" dep jalańdap otyrǵan ózińdi tabasyń. Iá, ózgeni emes, ózińdi tabasyń!
Qalyń sarapshylar, qaptaǵan mamandar, birin-biri qýattap, qate basqan "kúnáhardy", "qoǵamnyń jaýyn" tútip jegen aıtqyshtar...
...
Bireý din jaıly aıtyp, sharıǵattan qozǵaıdy. Oǵan beseýi qarsy shyǵyp, dinińizdiń tup-týra óz atasyna túskenin dáleldep shyǵady. "Kitap bylaı deıdi" dese, "Kitabyń ózińe, aınalaıyn.., atalarymyz bylaı etetin!" dep, Qunanbaıdyń oqyǵan baldarynan bastap, qazaqtyń arǵy-bergi ilýge jaramdysynyń barlyǵyn súmpıtip, óziniń pikirin aqtap shyǵatyn «advokat» qyp qoıady. Eki ortada qandaýyz Keńes úkimetinen ulttyq rýh pen aýyz ádebıetin saqtap qalý úshin "Allajarlap" shapqan qazaqtyń aýzyna "árýaqty" salǵan, sóıtip jazba mádenıetiniń jibin jalǵaǵan amalsyz kúı, úmitti amanatty bilmeıdi. Sol túrine qaramaı, "Qazaqta jazba mádenıeti joq, tarıh bolmaǵan!" dese, jatyp kep týlaıdy.
...
Aýǵanystan qandaı el edi? Qazir qandaı? Sharıǵatty óz qalaýyna ıkemdep, dinı qoǵam bolamyz degen el búgin alty jasar qyzyn alpystaǵy shaldyń qoınyna salyp berip, haram úkimi shyǵarylǵan esirtkimen jan baǵyp otyr.
Olar da mýzykany ómirdiń máni dep túsinip, ǵylymnan bas tartqan, dinı dogmanyń sháıine apıyndy ezip iship, áýlıelik transqa túsken jamaǵat bolatyn...
...
Alapat qarsylyq bar, áıteýir. Kimge jáne nege ekenin ózderi de bilmeıdi. Biraq.., jappaı qarsy!
«Bılikte bas joq, Úkimette mı joq!»... Alaıda, ózderi aqyldy hám kóripkel. Shırek ǵasyr júzdegen ǵylymı-saraptamalyq ınstıtýttar men myńdaǵan bilikti mamandar adasyp kelipti de.., tek ózderi ǵana týra joldan taımapty. Analardyń atqara almaǵanyn bir-aq kúnde tyndyryp, ǵylymı-rýhanı ýá tehnologıalyq tóńkeris jasaıyn dese, ókinishke oraı, qoldarynda bılik, qaltalarynda qarajat joq eken... Ókinishti, árıne, óte ókinishti!
...
Tulypqa móńireýden eldiń aldyna shyqqanymyz sonshama, tulybymyz tirilip ketti de, onymen qoımaı, ishindegi sabanymyzdy qaıtarmastan, shet el asyp qashyp ketti.
Ana eldiń meri jumysyna belesebetpen barady eken, myna eldiń basshysy meshitte túneıdi eken, oqqaǵarsyz júredi, qarapaıym úıde turady, t.t., s.s..
Eger maǵan salsa, Elbasy qala mańyndaǵy qaraýsyz jerge kıgiz úıin zańsyz tigip alyp, ashyq-shashyq otyrýy kerek te, men kóńilim soqsa árádik baryp zirkildep, aýzyma kelgendi aıtyp ketýim kerek eken. Mine, meniń parasatty túsinigim osy!
Qazaq qazaq bolǵaly Han ordasy, nóker, baqaýyl, aıdaýyl degenniń ne úshin qalyptasqanyn zerdeleý shart emes. Aıttym, boldy, bılik pen basshy qolbala bolýy kerek!
Bastyǵy men áıeliniń aldynda kúbejektep qalatyndar árisi Allasynyń, berisi patshasynyń "kemshiligi men qateligin" (astapralla!) tizbektegende, áı, perǵaýynyń da ondaı bolmaǵan shyǵar dep qalasyń.., sýbhanalla!..
...
«Jaman qoǵam - ereýilshi, jaman adam - torýylshy keledi» dep durys aıtqan. Ot shyqpaı tútindep, sý shalmaı shylqyldap otyrǵan kileń sirkesi sý kótermeıtin narazylar. Kimge narazy, nege narazy, shart emes, áıteýir kináliler basqalar, ózi - aq!
Ár adamnyń ishinde bir-bir Áblázip, bir-bir Qajygeldın buǵyp ketip bara jatqan sıaqty kórinedi, keı kezde. Memleketke, ultqa jany ashymaıdy, biraq solar úshin bireýler basyn báıgege tigip, qurbanǵa shalynýy kerek. Átteń, qolynda bılik bolsa, kórseter edi, el bolǵannyń ne ekenin!
Qazaqqa sonda kimniń jany ashıdy?
Qytaı men orysty jaý, arab pen aǵylshyndy dushpan dep tanyǵandar ma? Nemese, eń alǵashqylardyń biri bop qytaı ınvestorlarynyń Qazaqstandaǵy ókili bolǵan, qazirde jumyssyz jatsa da Qytaı men Dýbaıǵa emin-erkin baryp kele salysymen top quryp, qytaıǵa qarsy qol jınaıtyn, ýatsap arqyly qazaqty arandatatyn "antı-qytaı" aǵaıynymyz ba?
Qalaǵanyń ereýil bop, ǵylymyń men bilimiń tasyp, narazylyǵyń ishińe syımaı bara jatsa, qolyńdy kim qaqty, jolyńdy kim bógedi?! Shyqsaı, ereýilińe! Biz mynda otyryp sóz qylaıyq ta, taqyryp kerek qoı, bizge de!..
...
Jeke pikirim ǵoı, maǵan osy «24 kz» tele arnasy unaıdy. Qazaqstannyń ár túkpirinde tájirıbege engizilip jatqan jańa tehnologıalar men jeke kásip ıeleri, sharýa adamdarynyń jańashyldyǵyn kóp kórsetedi. Qýatyń túgesilip, janaryń kilmıip bara jatqanda, elińde bolyp jatqan ıgi isterdi bilip, qaıta jan shaqyrǵandaı bolasyń.
Ómir súrgiń keledi...
...

"Ómir degen ne desem?" dep Muqaǵalı aǵamyz aıtpaqshy, "Qazaq degen kim?" desem, ózim ekenmin, men ekenmin!..
Qazaq qoǵamyn damytpaı otyrǵan keritartpa, kúnde erteń elime jaqsylyq jasaımyn dep ýáde berip oryndamaıtyn, ár tańda kózimnen jarq etken ushqyndy kinálini izdeımin dep sóndirip alatyn, basyn shalyp barlyǵyn biletin, bir nárseni tolyq meńgermegen.., biraq, basqany túıgishtegim kep turatyn, barshaǵa jón-josyq aıtýshy, aqyldyń ken-darıasy... - men ekenmin, Qazaq degen!
...
Astyrtyn áreketti qoıyp, jarıa túrde bul QAZAQ degen eldi qurtýdy qolǵa alǵanymyzdy moıyndaıtyn ýaqyt jetken sekildi, qazaqtar!

Qaıtpek kerek?!.

(Jalǵasy joq...)

Jazba Qanat Eskendirdiń Facebook paraqshasynan alyndy