Nursultan Nazarbaevtyń qazaq tiliniń garfıkasyn latynǵa kóshirý týraly jarlyǵy sheteldik aqparat quraldarynda, ásirese, Reseıde rezonans týdyryp, qyzý talqyǵa salyndy. Ýkraına men Reseı basylymdary bul jańalyqqa qarsy shyǵyp, óre túregeldi. Ýkraınalyq BAQ latyndandyrý saıasatyn biraýyzdan synasa, teristiktegi kórshilerdiń kózqarasy bir arnaǵa toǵyspaı, jan-jaqa shashyrap jatyr. Qamshy.kz aqparat agenttigi latyn álipbıine qatysty orystildi ortanyń pikirin usynady.

Reseıdiń tanymal Gazeta.rý portaly «Býkvy protıv dýha» maqalasynda: «Qazaqstan qabyldaǵan reforma orys tiliniń pozısıasyn álsiretý tendensıasynyń tek bir bóligi ǵana», - degen pikir bildiripti.

Business FM basylymy  «Latınıse v Kazahstane — byt. Alfavıt ızmenát do 2025 goda»  maqalasynda qoǵam qaıratkeri Muhtar Taıjannan, Halyqaralyq ekonomıka jáne saıasat ınstıtýtynyń Almatydaǵy keńsesiniń jetekshisi Asqar Nurshadan pikir alǵan. 

Basylym Ózbekstannyń latyn álipbıine kóshkenin mysalǵa keltire otyryp, qazir sol eldegi memlekettik uıymdardyń saıttary tórt transkrıpsıada (orys tili, aǵylshyn, ózbek tili latyn grafıkasynda, ózbek tili kırıll garfıkasynda) aqparat usynatynyn jazady.

Reseıdiń Ulttyq aqparat qyzmeti «Alfavıtnyı dreıf: zachem Kazahstaný latınısa» degen materıalynda TMD elderi ınstıtýty dırektorynyń orynbasary Vladımır Jarıhın qısyndy oı aıtqan. Onyń sózinshe, latyn grafıkasyn engizý tek respýblıkadaǵy qazaqtildi azamattarǵa áser etedi. Al qalǵany orys tilin qoldana beretin bolady. Sonymen birge V. Jarıhın latyndandyrý saıasatynyń basty maqsaty basqa túrki tektes eldermen jaqyndasý ekenin aıtady.

Reseılik BAQ-tyń kópshiligi Qazaqstannyń latyn álipbıin engizýinde lıngvısıkalyq emes, saıası astar jatqanyn meńzeıdi. Maqala, materıaldardyń birshamasynda «osy arqyly Qazaqstan Reseıden alystap bara jatyr» degen oı kóp kezdesedi.

FBA «Ekonomıka segodná» basylymy  «Kazahstan menáet alfavıt po polıtıcheskım prıchınam»  atty maqalasynda tanymal jýrnaldyń redaktory Ajdor Kýrtovtyń pikirin bergen.

«Osy arqyly Qazaqstannyń saıası basshylyǵy Máskeýge olardyń jalǵyz seriktesi Reseı ǵana emes ekenin dáleldegi kelip otyr. Eldiń basqa da balama seriktesteri bar ekenin aıtpaq», - deıdi A. Kýrtov.

Pýblısıs.rý portalynda «Qazaqstan taǵy da Reseıdiń betine túkirdi. Kim kináli?» (Perehod Kazahstana na latınısý – novyı plevok v lıso Rossıı. No kto vınovat?)  degen shýly maqala jaryq kórgen.

«Reseıdiń Sırıadaǵy masqara sátsizdiginen keıin Nazarbaev birden Qazaqstandy orys áleminen shyǵarýdy buıyrdy. Resmı túrde bul jaı ǵana: «Qazaqstan prezıdenti qazaq álipbıin latyndandyrýǵa usynys jasady», - dep málimdeldi. Tipti «latyn qarpine kóshý tym uzaq ýaqytty alady» (sondaǵysy 2 jyl), - delindi. «Alaıda jaǵdaı aıtpasa da túsinikti edi», - deıdi maqala avtory Mıhaıl Delágın.

Onyń aıtýynsha, osydan 10 jyl buryn qazaq elıtasy qazaq tilin tek turmystyq deńgeıde ǵana qoldanatyn. Osy jaǵdaıdy túzeý úshin Qazaqstan qyrýar jumys atqardy. Memlekettik qujat isi tolyq qazaq tiline aýdaryldy. Endi Reseıden alystaýdyń ekinshi kezeńi – latyn grafıkasyna kóshý qolǵa alynyp otyr.

«Reseı úshin bul – óte nashar jańalyq. Sebebi til grafıkasy mádenı kodtardyń qurylymynda úlken mańyzǵa ıe, latynǵa kóshý degenimiz – Batysqa jol tartý. Oǵan qosa mundaı sheshim rýsofobıa men ultshyldyq sebebinen emes, kerisinshe, sanaly saraptaý men memlekettik saıasat aıasynda qabyldanyp otyr. Demek bul – Qazaqstan basshylyǵynyń  emosıasy men jańsaqtyǵy emes, strategıalyq, aldyn-ala  baıyppen qabyldanǵan  sheshimi», - deıdi ol.

Lenta.rý portalynda «Bespredelnyı Qazaqstan. Kazahskım nasıonalıstam ne nravıtsá kırıllısa, no prıglánýlıs rossııskıe zemlı» atty maqala jarıalanǵan eken. Onda kórshiles Reseı, Ózbekstan, Qytaı jerleriniń birshama bóligi Qazaqstanǵa tıesili ekenin kórsetetin qaznettegi karta jaıynda áńgime órbigen. Maqala avtorlary mundaı kartanyń jelide taralýyna latyn álipbıine kóshýdiń qandaıda bir qatysy bar dep sanaıdy.  

«Latyn grafıkasyna kóshý qazaq tilin modernızasıalaý problemasyn sheshedi-mis. Respýblıkadaǵy aqparat quraldary azamattardyń jańa bastamany ashyq qoldaıtynyn bildirgen. Qazaqstanmen kórshiles elder (Túrkimenstan, Ózbekstan) latyn grafıkasyna kóshse de, til reformasy memlekettik is júrgizýdi tolyq qamtı almaǵan», - dep jazady avtorlar.

Reseılik sarapshy mamandardyń birsypyrasy Nazarbaevtyń latyndandyrý saıasaty Reseımen arany sýytý tásili ekenin aıtyp, eki memlekettiń saıası qarym-qatynasy ózgeredi dep boljaıdy. Ortalyq Azıa boıynsha sarapshy maman Arkadıı Dýbnov:

«Nazarbaev bılikte otyrǵan kezde Qazaqstan Reseıden qatty alystamaıdy. Sebebi bizde Eýroodaq bar. Alaıda bul saıasat Máskeýge eskertý ispetti», - dep dabyl qaqqan.

Al Ýkraına basylymdarynyń kópshiligi birjaqty pozısıa ustanyp otyr. Qazaqstannyń latyn álipbıine kóshýi – «orys áleminiń jáne Pýtınniń jeke sátsizdigi» degen kózqarasta.

Qazaqstandaǵy álipbı reformasy soltústiktegi kórshilerimizdiń ǵana emes, AQSH-tyń qyzyǵýshylyǵyn týdyrdy. The New York Times (NYT) basylymy latyn grafıkasynyń sońǵy qabyldanǵan nusqasyna baılanysty saýalnama júrgizgen. Kóp maman sońǵy qabyldanǵan nusqadaǵy apostrovtar sanyn kórip shoshyǵandaryn jetkizgen. Halyqaralyq qatynastar jáne túrik zertteýleri  Mıchıgan ýnıversıtetiniń profesory Tımýr Kokaoglýdyń aıtynsha, bul nusqa adamnyń kózin aýyrtyp jiberedi.