– Baqdáýlet, men áńgimeni bastaıyn. Siz qostańyz. Qaısybir jerin qısyq ketip, qate aıtsam, túzersiz. Osydan 3-4 jyl buryn Almatyda «juldyzdardy» jıyp alyp, shyǵarmashylyq keshińizdi ótkizgen edińiz. Kóshede ilinip turǵan jarnamalyq plakatty kórip qalǵan men: «Myna stýdent jarady. Bolatyn bala. Osy famılıa qaıtadan aldymnan shyqsa, suhbat alamyn», – dep jymıǵanym esimde. Áýlette tusaýkeser toı jasarda «Baqdáýlet degen asaba bar. Myqty» degen el aýzyndaǵy jarnamańyzdy estip, ózińizdi asabalyq etýge shaqyrdyq. Jurttyń kóńilinen shyqqan Baqdáýlettiń sol bala ekeni keıin esime tústi. Kezinde «jýrnalıs keldi» degende shendi-shekpendi tik turyp qarsy alýshy edi, al qazir «ánshi keldi» dese shapan jaýyp, erekshe qurmet kórsetetinimiz ras. Odan saıyn bıikke kóterilip, ánshilermen aralasyp-quralasyp, telefondy kótermeıtin, ákimshisi naqty jaýabyn aıtpaı sharshatatyn, suraq qoısań, aqtarylyp jaýap bermeıtin «juldyz» atanyp ketpeı turǵanda ózińizben suhbattasyp alaıyn dep sheshtim. Bul meniń sizge alǵysqa toly qarǵysym bolsyn. Sonymen, birinshi suraq: qanshalyqty baı-dáýlettisiz, baqyttysyz?
– Otbasym aman, baýyrym bútin. Baqyttymyn. Bul tipti meniń eń baqytty shaǵym dep aıtsam, qatelespegenim shyǵar. Qazaqtyń qazynaly toıynda asabalyq etip, jyrdan marjan shashý shashyp júrmin. Ár qazaqtyń qýanyshyna ortaqtasýdan sharshamaı, ata-baba dástúrin buzbaı, ádepten ozbaı, qalyń jurtty kúlkige qaryq qylyp, balanyń tusaýyn kesip, qyzdy uzatyp, eki jasty qosyp júrmin.
– Siz sonda asabasyz ba, aqynsyz ba?
– Aqyn bolmasam, halyqtyń kóńilinen shyǵyp júrgen suranysqa ıe asaba bola almaıtyn edim. Aqyn bolmasam, siz meni toıyńyzǵa shaqyryp, odan keıin suhbat almas edińiz. Aqyndyǵymnyń arqasynda asabalyǵymnyń baǵasy artyp otyr. Sebebi asabanyń bári sýyrypsalma aqyn emes. Men bir toıda aıtqanymdy ekinshi toıda qaıtalamaýǵa tyrysamyn. Onyń ústine, toı úshin arnaıy senarı jazyp daıyndalmaımyn da. Ómirden kórgenimdi, túıgenimdi ázilge aınaldyryp, óleńdetip aıtqandy jón sanaımyn.
– Báriniń kóńilinen shyǵý qolyńyzdan kelip júr me? Qaırat Nurtastyń ánderine sóz jazyp júrgen aqynnyń asabalyq qyzmetin kez kelgen qazaqtyń qaltasy kótere ala ma?
– Men toıda barymdy salamyn. Nesin jasyraıyn, toıdyń jaqsy ótýi tikeleı asabaǵa baılanysty. Degenmen kertartpa, sabyrsyz toı ıeleri asabanyń jumysyna aralasa berse, toıdyń byt-shyty shyǵady. Maǵan tolyqqandy senim artsa, men ol júkti moınymmen kóteremin. Shyǵarmashylyq adamy bolǵandyqtan, arasynda keshigetinimiz bar. Biraq ony da toı barysynda jýyp-shaıyp, umyttyryp ketemin. Keıbir toı ıeleri mınýt saıyn zvondap, qadaǵalap, shekten tys ýaıymdap, dóreki sóılep, kóńildiń hoshyn buzatyn kezder kezdesedi. Ondaı kezde toı da keremet ótpeıdi. Ókinishke qaraı. Men Qudaıdyń qunyn suramaımyn.
– Asabalyq etpeseńiz, qur aqyn bolyp kún kóre alar ma edińiz?
– Men ózimdi aqynmyn dep qabyldaımyn. Biraq asabalyqsyz ómir súre almas edim. Materıaldyq jaǵynan bolsyn, moraldyq jaǵynan bolsyn. Negizi avtorlyq quqyqtan túsetin aqshaǵa-aq kún kórýge bolady. Degenmen men kópshiliktiń ortasynda júrgendi unatamyn. Meniń aralaspaıtyn ortam joq. Aqynmen de, ánshimen de, jýrnalıspen de, sportshymen de, dárigermen de, áskerımen de aralasa beremin. Aqyn degen halyq tákapparlaý ǵoı. Óz áleminde ómir súrgisi keledi. Mende ondaı qıal atymen joq.
– Qatelespesem, sizdiń ákeńiz de asabalyq etken.
– Iá, ras. Ákemniń qasynda júrip men de jumysqa erte aralasqanmyn. Asabalyqty kásip etkenime bıyl 11 jyl bolady. Ákem – Aýǵan soǵysynyń ardageri. Búgingi tańda ata-anam da, jan jarym da jumys istemeıdi. Bul – meniń qalaýym. 26 jasqa kelgen men áke-sheshimniń qolyn ystyq sýǵa salyp, kelinniń shaıyn ishkizip otyrǵanyma qýanyshtymyn. Sebebi adam beınettiń zeınetin kórýi tıis. Áke-sheshemniń amandyǵy, otbasymnyń qýanyshy, bala-shaǵamnyń kúlkisi men úshin baǵa jetpes baılyq.
– Áleýmettik jeli, ásirese, «Vkontakte» qanshama jas aqynnyń baǵyn ashty. Keshe ǵana «Vkontakteniń» «juldyzy» bolǵan olar búgin kók jáshikten kóptep kórinip júr. Sizdiń juldyzdaı jarqyrap shyǵyp, halyq arasynda keń tanylýyńyzǵa kim nemese ne sebepker boldy?
– Halyqtyń ózi sebepker boldy. Jarnamamdy jasaǵan da sol halyqtyń ózi. Bireýdiń toıyna barǵan toıshyl qaýym meniń esimimdi eske saqtap, óz qýanyshyna shaqyryp otyrdy. Sózdiń qudyretin túsinetin qazaqqa alǵystan basqa aıtarym joq. «Juldyz» máselesine kelsek, meni aspan áleminen izdeýdiń qajeti joq. Men jer adamymyn. Senetinim – adaldyq. Qalaıtynym – adaldyq. Adaldyq armanǵa jetkizedi deımin óz-ózime. Armanym kóp, mańdaıdan aqqan terimniń arqasynda otyzda orda buzamyn degen nıet-maqsatym joq emes.
– Jerde júrgen aqynsyz ǵoı, demek. Aspandap ketýden adamyn deısiz. Qazaq shoý-bıznesiniń ishinde júrsiz. Demek olqylyqtardy aıtyp, ornyn toltyrýǵa sep bolýǵa quqylysyz. Aıtyńyzshy, nege kóńilińiz tolmaıdy?
– Jas ánshilerden armanyń qandaı dep surasań, «hıt» jazdyrtý, «hıt» ánshige aınalý dep jaýap qatady. Búkil shoý-bıznes «hıttiń» tóńireginen shyǵa almaı otyr.
– Qansha ánshige óleńińizdi berip, «hıt» ettińiz?
– 300-den astam ánge sóz jazyppyn. Osynshasy «hıt» boldy dep esep júrgizbeppin. Búginde «hıt» bolyp júrgen Qaırattyń «Júregim sen kelgeli baqytty» degen ánniń sózin jazǵan men bolatynmyn. Nesin jasyraıyn, eldi shýlatqan «Shýdyń boıynda» da meniki.
– Shyn aıtaıyn, sol ándi unatpaımyn. «Seniń moınyńda meniń izderim» dep jazýǵa qalaı dátińiz bardy?
– Toı-domalaqtyń kórkine aınalǵan «Shýdyń boıynda» ániniń sózin jazǵan menmin dep aıtýǵa uıalatyn boldym ǵoı. Shynymdy aıtsam, ánshi bolamyn degen jigittiń kóńilin qaldyrmaı jaza salǵan edim. «Seniń moınyńda meniń izderim» degen tusty «seniń jolyńda meniń izderim» dep ózgerteıik dep án oryndaýshysy Ahan Otynshıevke aıtqan edim. Ol osy nusqasyn maqul kórdi. Ol án tez taralyp, halyqtyń yqylasyna bólenedi degen oı úsh uıyqtasam túsime kirmepti.
– Adamnyń kóńilin qaldyrmaý úshin jeńil-jelpi án jaza salý qısyndy ma?
– Qısyndy. Talaı ret kóńilge qarap sóz jazyp bergenmin. Al ánniń artar salmaǵyna kelsek, áýenniń ózi sondaı bolsa, qandaı keremet sóz jazasyń?! Tek oınap-kúlýge, alańsyz bıleýge shaqyratyn áýenge pálsapalyq oıdy syıǵyzý múmkin emes. Aqyndy ǵana kinálamańyzdarshy. Kompozıtorlarǵa da qulaqqaǵys bolsyn.
– Maǵynasyz ánder qaptap ketti dep nalımyz. Demek másele aqynda ǵana emes, kompozıtorda ǵoı. Durys túsindim be sizdi?
– Dál ózi. Buryn Shahanovtyń sózine Qaldaıaqov áýen shyǵaratyn edi. Al qazir kompozıtor shyǵarǵan áýenge aqyn áýenniń tereńdigi men kórkemdigine saı sóz jazady. Másele osydan týyndap jatyr. Óz basym búgingi tańda Joldasbek Ábdihan degen ánshi-kompozıtormen etene jumys isteýdemin.
– Eń qymbat óleńińizdiń qalamaqysy qandaı?
– «Aqsham joq, biraq án aıtqym keledi» dep aǵynan jarylyp shyndyqty aıtqan jas talanttarǵa san márte ret sózdi tegin jazyp berdim. Jalpy, «osynsha aqsha berińiz» dep talap etý degendi bilmeımin. Qandaı ánshi qandaı kólemde qalamaqy beredi, ony óziniń patsha kóńili sheshedi. «Júregim sen kelgeli baqytty» ániniń sózi úshin Qaırat Nurtas 100 000 teńge berdi. Ázirge eń qymbat qalamaqym osy.
– Qandaı aqyndy ózińizge úlgi tutasyz? 30 jasta orda buzamyn dep qaldyńyz. Qandaı josparyńyz bar?
– Muqaǵalıdyń óleńderine ǵashyq bolyp poezıaǵa keldim. Biraq meni Muqaǵalıǵa áldekim uqsatyp, ekinshi Muqaǵalı bolasyń-aý dese, «Muqaǵalı bolǵym kelmeıdi» dep jaýap qatamyn. Sebebi árkimniń óz joly, óz súrleýi bar. Men Baqdáýlet Arystan bolyp tarıhqa engim keledi. Bir aıta keterligi, men jazba aqyn emespin. Men ánge sóz jazatyn aqynmyn. Osy bir dúnıeniń aıyrmashylyǵyn ajyratyp alǵan durys. Men «hıt» bolsyn dep sóz jazbaımyn, kóbirek paıda taýyp qalaıyn dep toılarǵa shaba bermeımin. Óıtkeni men tarıhta atym altyn áriptermen jazylǵanyn shyn júrekten qalaımyn. Jastyq jalynym men talantymnyń arqasynda búgin asabalatyp júrsem, qyryqqa kelgende el aǵasy atanyp, qaıyrymdylyqpen aınalysyp, ómirlik pálsapalyq oılarǵa berilsem be dep oılaımyn. Qazirgi qazaq poezıasynan Baqyt Bedelhan aǵamdy erekshe qurmetteımin, ózime úlgi tutamyn. Ol kisiniń de menen aqylyn aıaǵan kezi bolǵan emes. Ata-ananyń, eldiń úmitin aqtap eńbek etsem, jaman bolmaımyn. Aldaǵy ýaqytta shyǵarmashylyq keshimdi uıymdastyrýdy josparlap otyrmyn.
– Adam boıyndaǵy qandaı qasıetterdi unatasyz?
– Adaldyq armanǵa jetkizedi dedim ǵoı. Halqyna, otbasyna, isine adal adamdardy jaqsy kóremin. Ekijúzdilikten júregim aınıdy. Biraq shoý-bızneste júrgen aqyndardy, ánshilerdi, ıaǵnı bizdi sútten aq, sýdan taza dep oılamańyzdar. Bárimiz pendemiz. Aqyn da, ánshi de qatelesedi.
– Tek Instagramda emes. Instagramda kóp laık jınaý úshin «qandaı jazba salamyn» dep jıi bas qatyrasyz ba?
– Instagramdy teatrdyń sahnasy dep qabyldaýlaryńyzdy suraımyn. Biraq munyń maǵan qatysy joq. Instagramǵa óz daýsymmen oqylǵan óleńderdi salǵandy qup kóremin.
– Áńgimeńizge raqmet!
Suhbattasqan Jazıra Baıdaly
