QR Aqparat jáne komýnıkasıalar mınıstri Dáýren Abaev «QazAqparat» tilshisine bergen suhbatynda Denıs Tenniń ólimin tergeýge qatysty polısıa jumysyna jáne osy qaıǵyly oqıǵadan keıin qoǵamda týyndaǵan rezonansqa qatysy ózi kózqarasymen bólisti.
- Saýaldarymyzǵa jaýap berýge kelisim bergenińiz úshin rızashylyǵymyzdy bildiremiz. Al biz ózińizben búginde árbir azamatty tolǵandyratyn elimizdegi quqyqtyq tártipti qamtamasyz etý máselesin talqylaǵymyz keledi. Bul másele ásirese dańqty mánerlep syrǵanaýshy Denıs Tenniń qaıǵyly qazasynan keıin ózekti bola tústi. Bılik pen qoǵamnyń arasyndaǵy komýnıkasıaǵa jaýap beretin mınıstr retinde mynany aıtyńyzshy, İshki ister mınıstrligi tosyn jaǵdaılarda resmı málimdeme jasaýda nelikten únemi kesh qalyp jatady?
- Eń aldymen mynany aıtqym keledi, Denıs Ten ólimine qatysty jaǵdaıda İİM jedel tártippen tilshilerge eń ózekti aqparattardy usyndy.
Al sol aqparatty tekserýge biraz ýaqyttyń ketetindigi basqa másele. Tipti eń shuǵyl jaǵdaıdyń ózinde de memlekettik organ olardy sáıkesinshe tekserýden ótpesten faktilerin jarıa etýge quqyǵy joq.
Buǵan qosa, Qylmystyq-prosestik kodekske sáıkes sotqa deıingi tergeý málimetterin jarıa etýge bolmaıdy. Ol prokýrordyń kelisimimen ruqsat etilgen kólemde ǵana jarıa etýge beriledi.
Degenmen, taǵy da qaıtalap aıtamyn, bul joly aqparattyq vakým týyndaǵan joq, qoǵamnan eshteńe de búgilip qalmady.
- Qoǵamda mınıstr Qasymovty otstavqa shaqyrýshylar jıilep barady. Osy máselege qatysty ne aıtar edińiz?
- Ózderińiz de bilesizder, elimizdiń eń tanymal, mıllıondardyń súıikti sportshysynyń ólimi qoǵamymyzdy kúızeltti. Buǵan qosa, bul qaıǵyly jaı elimizdiń quqyqtyq tártibin qamtamasyz etý bóligindegi birqatar kúrdeli problemalardyń betin ashty. Osyndaı jaǵdaıda jappaı emosıonaldy kúızelistiń oryn alýy, kóptegen azamattardyń mundaı talap qoıýy tań qalarlyq jaıt emes.
Degenmen, emosıa esh ýaqytta ta tıimdi sheshimderdiń, buǵan qosa kadrlyq máselelerdiń odaqtasy bolǵan emes. Biz muny túsinýimiz qajet.
Qalmuhanbet Qasymov - jumys tájirıbesi óte mol óz isiniń úlken kásibı kadrlyq polıseıi.
Barlyq synı pikirlerge qaramastan onyń basshylyǵy barysynda quqyqtyq tártipti qamtamasyz etý salasynda qylmystardyń ashylýy, krımınogendik ahýaldyń tómendeýi bóliginde baıypty nátıjelerge qol jetkizildi.
Dál osyny Almaty qalalyq İİD bastyǵyna qatysty da aıta alamyn. Almaty qalalyq ishki ister departamentiniń bastyǵy Serik Kúdebaev qaýipti qylmyskerlerdi ustaýmen baılanysty polısıa operasıalaryna ózi de qatysady.
Tenniń ólimine qatysty jaǵdaıda da Kúdebaev qylmyskerlerdi ustaý operasıalaryna jeke ózi qatysty. Bul isti ashýǵa táýlikke jetpes ýaqyt qana qajet boldy. Demek, qalaı desek te bul polısıanyń qolynan keledi jáne olar jumys isteı alady.
BAQ-ta polısıa qyzmetkerleriniń kásibı sheberlikteriniń tómen deńgeıi týraly maqala jarıalandy. Jekelegen jaǵdaılarda ol solaı bolýy da múmkin. Alaıda, óz isine berilgen, qoǵamymyzdyń ál-aýqaty men tynyshtyǵy úshin janyn qurban etýge daıyn qyzmetkerler de bar. biz nelikten olar jaıynda tis jarmaımyz? Barlyǵyn bir ólshemmen qarap, jappaı búlinshilik jaıynda aıtýǵa bolmaıdy. Munyń aýyly tym alys.
- BAQ-ta Almaty «mádenı» astanadan «qylmystyq» shaharǵa aınaldy degen pikirler de qylań bergen edi...
- Esińizde bolsa, jańa Qylmystyq-prosestik kodeks qabyldanǵannan keıin qylmys syndy barlyq quqyq buzýshylyq týraly búkil dabyldyń tirkelýi kózdelgen edi. Qaladaǵy qylmys deńgeıi 10 paıyzǵa tómendep, olardyń ashylýy jaqsara túste. Buǵan qosa, kisi óltirý, qaraqshylyq, tonaý, kólik urlaý syndy aýyr quqyq buzýshylyqtardyń kórsetkishi aıtarlyqtaı tómendedi.
Jáne de osy kezeńde Almatyǵa qosymsha ákimshilik-aýmaqtyq birliktiń qosylǵanyn jáne ishki kóshi-qonnyń joǵary dınamıkasy baıqalǵanyn esten shyǵarmaýymyz qajet. Óıtkeni, ońtústik astana respýblıkadaǵy eń basty ekonomıkalyq ortalyqtardyń biri bolyp qalady.
Dál osy Almaty kósheleri men aýdandardy syrtqy baqylaý kameralarmen jabdyqtaýda eń joǵary qarqynǵa ıe bolyp otyr.
Árıne, polısıa bárin bılep-tósteýshi emes, biraq, biz qylmystyq haosta ómir súrip jatyrmyz deý de ádiletsiz.
- D.Tenniń ólimine qatysty iske arnalǵan keshegi brıfıńte Q.Qasymov nelikten ózi shyǵyp, jýrnalıser aldynda sóılemedi?
- Bul saýalǵa jaýap berildi ǵoı. İshki ister vıse-mınıstri Rashıd Jaqypovtyń atap ótýinshe, İİM basshysy qyzmettik is-saparda júr.
Degenmen, baspasóz máslıhaty barysynda týyndaǵan barlyq saýalǵa İİM ókili jan-jaqty túsinikteme berdi. Óz tarapymnan qosarym, Qalmuhanbet Qasymov oryn alyp jatqan jaıttar týraly aqparattardy biledi jáne ahýaldy óz baqylaýynda ustap otyr.
- Ádep turǵysynan alyp qaraǵanda, Siz İİM sportshynyń ólimi úshin keshirim suraýy kerek dep esepteısiz be?
- Denıs Tenniń ólimi - bul Qazaqstan úshin úlken tragedıa. Oryn alǵan jaıtqa baılanysty adamgershilik jaýapkershilik pen aýyr qaza qaıǵysyn bizdiń árqaısymyz da sezinemiz. Bul qoǵamdyq reaksıadan-aq anyq baıqalady. İshki ister mınıstrligine jarıa túrde keshirim talap etýdiń qanshalyqty ádiletti ekendigin aıtý qıyn. Degenmen, İshki ister vıse-mınıstri Rashıd Jaqypovtyń keshirim suraý máselesi zańdyq turǵydan tysqary jatyr degen pikirimen kelisemin.
Ózińiz de biletindeı, qazirgi ýaqytta Almaty qalalyq İİD jumysyna qyzmettik tekserý júrip jatyr. Tekseris qorytyndysyna quqyq qorǵaý organdarynyń jaýapkershiligi bekitiletin bolsa, onda qajetti sharalardyń qabyldanatyndyǵyna senimdimin. Sondyqtan da onyń nátıjelerin kúteıik.
- Qazaqstandyqtarǵa travmatıkalyq jáne qysqa oqpandy qarý ustaýǵa ruqsat berýdi qoldaısyz ba?
- Eń aldymen mundaı zattardy zańdastyrý úshin qarý asynýdyń joǵary mádenıeti qajet ekendigin basa aıtqym keledi. Buǵan qosa, qarýdy erkin alyp júrý qylmys deńgeıiniń tómendeýine alyp kelerine eshqandaı kepil de joq.
Kóptegen elde, ásirese Qurama Shtattarda osy másele tóńireginde oryn alǵan qaıǵyly jaıttar az emes. Ótken jyly Las-Vegasta oryn alǵan eń qaıǵyly oqıǵalardyń birin eske alyńyzdar. Sol kezde jappaı oq atý barysynda 59 adam ólip, jaraqat alǵandardyń sany 500-den asyp jyǵyldy. Demek, bul rette eń aldymen mundaı zattarǵa qoǵamnyń daıyndyǵy máselesin alǵa qoıǵan jón.
Al endi tolyqtaı aıtar bolsaq, ókinishke oraı biz eń teris senarılerden esh ýaqytta da saqtandyrylmaǵanbyz. Osydan birneshe kún buryn ǵana Torontoda, qalanyń adam kóp júretin kósheleriniń birinde júıke aýrýyna shaldyqqan qylmyskerler ótip bara jatqandarǵa oq jaýdyrǵan. Sonyń saldarynan eki adam qaza taýyp, ondaǵan adam jaraqat aldy.
Mundaı jaǵdaılardan durys sabaq alyp, problemaly máselelerdi júıeli sheshý ǵana qalyp otyr.
- Suhbat bergenińiz úshin rızashylyq bildiremiz!
