Sońǵy kezderi «Habar» telearnasynan «Jigit sultany» baıqaýy kórsetilip júr. «Ji­git­ke jeti óner de az» degendi tý etken aza­mattar bar ónerin salyp, báıgeden oza shabýǵa dámeli. Dál osy baıqaýdyń ótken túsirilimine nazar aýdarǵanda, kóz súısindirer talantty jastardyń bar ekenine kózimiz jete túskendeı edi. Biri jıyrma keli kirdi qym­synbaı kóterse, endi biri qazaqtyń dástúrli ánin dombyramen naqyshyna sala oryndap, kórermendi tánti etkendeı boldy. Alaıda, kezek bilimin saraptaıtyn saýaldarǵa kelgende kóbi mardymdy jaýap aıta almaı qınalyp, jer shuqyǵanda kóńilimiz sý sepkendeı basylǵanyn nesine jasyraıyq. Sondaǵy «Qasym Qaısenov kim?» degen saýalǵa múldem jaýap taba almaı, ıyǵyn qıqań etkizgen bozbalany da, «Jeti Jarǵy týraly ne bilesiń?» degende «Kezinde bılerdiń hanǵa aıtqan sózi» dep, óziniń jaýabyna senimdi túrde «al bunyma ne deısiń» degendeı, qasqaıyp turǵan jasty da, «Aqyndardan kimderdi bilesiń?» degenge «Abaı...» dep bastaǵan tizimine qosatyn esim tappaı, ábirjigen jigitti de kórdik. Qazaqtyń jigit sultany atanýǵa ózderin laıyqty dep tapqan azamattarymyzdyń jaýaby osyndaı bolsa, ózgege ne joryq. Al Siz, qurmetti oqýshy, buǵan ne deısiz? Oqy­ǵan men oqymaǵan, saýatty jáne saýatsyz dep bóle jaryp qaraıtyn bolsaq, kisi balasynyń bir-birinen aıyrmashylyǵy jer men kókteı ekeni kózge urady. Desek te, kórkem ádebıet adamnyń ishki mádenıetine, búgini men erteńin tarazylaýǵa sep tıgizer basty qural deıtin bolsaq, oǵan beı-jaı qaraýdyń saldary qandaı? Búgingi áńgime tórkinin osy tóńirekte órbitýdi maqsat tutyp, Qaıyr QARAQULANMEN suhbattasyp, jergilikti jerlerdegi belgili azamattarǵa saýalnama júrgizgen edik. – Teatrǵa barmaý, kórkem fılmder kórmeý, dástúrli án tyńdamaý, kitap oqy­maýdyń aqyry qaıda aparady, ıaǵnı osylaı jalǵasa beretin bolsa bolasha­ǵy­myz qandaı bolmaq? Jalpy, qazirgi ulttyq talǵam qaı dárejede dep oılaısyz? – Bul suraqtar eń aldymen, árıne, hal­qymyzdyń bolashaǵy – jastarǵa qatys­ty aıtylǵany aıdan anyq. «Teatrǵa barmaý, kórkem fılmder kórmeý, dástúrli án tyńdamaý, kitap oqymaý» degendi bir sózben «jastardyń óner ataýlydan qol úzýi» dep túsingen durys shyǵar. Bul qubylys, bir jaǵynan, myna zamanymyzǵa, onyń barǵan saıyn úder­gen, adamdardy biriniń ıyǵyn biri julyp jeýge májbúrlep jatqan tegeýrini men ekpinine tikeleı baılanysty. Rýhanı ómirdegi mundaı betburys osylaı jal­ǵa­sa berse, bul, árıne, adamzat qoǵamyn «ush­paqqa» shyǵarmaıdy – árkimniń-aq jan dúnıesiniń jutańdyǵyna (múmkin, tipti, qaıyrshylyǵyna), toqyraýǵa uryn­dy­rady. Adam eń aldymen, óziniń sol ishki álemimen, onyń abzal qasıetterimen: izgiligimen, tiri tabıǵat túgili, óli tabıǵatqa degen qamqorlyǵymen, janashyrlyǵymen, qıratýshy, joıýshy emes, bútindeýshi peıi­li­men, árdaıym jasampazdyqqa umtylýy­men – adam. Eger osy abzal qasıetteri jo­ǵalsa, adam tek qana jyrtqysh ma­qulyq­qa emes, tabıǵat bergen mıyna, aqylyna súıenip, eń zalym da zulym, qanquıly monstrǵa aınalady. Endi «Jaraıdy, solaı-aq bolsyn, biraq sonda bul qaterge qarsy tura alatyn kúsh bar ma?» – desek, ondaı kúsh bar eken. Ol kúsh, barlyq jer júzi boıynsha ótken zamandardaǵy, búgingi aqyl-parasat ıeleriniń paıymdaýynsha, jan-jaqty tereń bilim men san-salaly, óresi de, tuǵyry da bıik óner delinip júr. Búgingi qazaq qoǵamy osylardan quralaqan ba? Joq, quralaqan emes. Bul arada bir aıtyla ketetin nárse – tirshilikte, sonyń ishinde, qoǵam ómi­rin­de de, júzden júz upaıly progres te, júz­den júz upaıly regress te bolmaıdy eken. Qazaq dep atalatyn halyqqa, onyń basy­nan ótkizgen tarıhynda ǵasyrlar boıy tartqan azaby men kórgen qoqanaıy azdaı-aq, taǵy da ólsheýsiz kóp taqsiret alyp kelgen jıyrmasynshy ǵasyrdyń áıtkenmen de buıyrtqan syıy bar. Ol syı – halqymyz myna jańa ǵasyrǵa, ke­shegi Keńes Odaǵynyń sheńberimen esepte­gen­de eń saýatty (orystardyń ózderinen de kósh ozyq) ulttardyń biri bolyp ilikti. Sonymen birge, ulttyq ónerdiń de (olar­dyń ishinde san janrly kórkem ádebıetti erekshe bólip ataǵan durys) Qudaıǵa shúkir, deńgeıi bıik, mereıi ústem. Eger biz osy múmkindikti du­rys paıdalana alsaq, tegeýrindi negatıv­ke qaýqary odan esh kem emes pozıtıvti kúshterdi batyl qarsy qoıa alatyn ultpyz dep oılaımyn. «Dál búgingi kúni ulttyq tal­ǵam qandaı dárejede?» – degen suraqqa qapysyz tu­shymdy jaýap berýge táýekel etpes edim. Ulttyq sana – ol bar. Ulttyń tynys-tir­shiligine, ónerine degen ynta da – kópshi­ligi­mizdiń júregimizde saqtalǵan. Bi­raq taǵy da zaman aǵymymen jáne bas­qa da qaqpa-soqpa ár túrli sebeptermen deı­miz be, ulttyq sana turǵysynan kosmopolıt (áıtpese, tipti, óz ultyn jek kóretin sat­qyn), al ónerdegi talǵam tur­ǵysynan dúbára, sháltúrish bolyp ketken qandas­tarymyz da jeterlik...

– Endi osylardyń ishinde kitap oqy­maı­tyn bozbala, kitap oqymaıtyn boıjetken... ata-ana, muǵalim, she­neý­nik dep jeke-jeke qarastyratyn bol­saq, onyń saldary qandaı? – «Kórkemdik – álemdi kúıreýden ara­shalap qalady» kredosy bekerden-beker úzbeı aıtylyp júrmese kerek. Jáne bul jaryq dúnıege kúni keshe ǵana emes, erterek kelgen ári kózqaras, ári úmit. Gý­ma­nıst-oıshyldar, belgili ǵalym-qaırat­kerler adamzatty alda kútip tur­ǵan óte aýyr synaqtardyń, qaýip-qaterdiń bar ekenin kúnilgeri sezip, olardyń zardapty áserin barynsha jumsartý jaıyn óte erte zamannan beri oılaǵan, tolǵaǵan. Sol izdenisterinde olar, ónerge, sonyń ishin­de, ásirese, kór­kem sózge, ádebıetke úl­ken úmit artqan. Óner adamdy múlde basqa qalypta – bıik sapada tárbıeleıdi: joǵaryda aıtqany­myz­daı, onyń jan dúnıesin izgilik pen meıi­rimge degen qush­tar­lyq­qa toltyryp, jumsartady, asqaq arman­darǵa jeteleıdi, óreli de ozyq isterge qul­shyndyrady, týǵan halqy men eliniń múddesin óz múddesinen kóshkó­rim ilgeri qoıýǵa ıtermeleıdi. Balany, jas adamdy osyndaı etip tárbıeleý isi tek qana san-salaly atadan mura ónerdiń, ádebıettiń belsendi de úzilissiz kómegi arqasynda sátimen júzege asýy múmkin. Danyshpan jazýshy, uly gýmanıs Lev Tolstoıdyń «Óner degenimiz ne?» («Chto ta­koe ıskýsstvo?») atty eńbegi bar. Ózi ony «monografıa» dep atapty. Bul avtor­dyń álgini ǵylymı eńbek dep eseptegenin kórsetedi. Sol shyǵarmasynda jazýshy, ónerge anyqtama beredi. Lev Tolstoıdyń berik seniminde, óner – sol óner ıesiniń basqa adamdarǵa, álgi týyn­dyny paı­da­lanýǵa tıis oqýshy-estý­shi-kórýshige, óziniń jan dúnıesiniń sol shyǵarmany dúnıege keltirip otyrǵandaǵy qalpyn, neshe túrli shamyrqanǵan, biri­men-biri astasqan qat-qabat sezimderin juǵystyrý, berý, tasymaldaý tásili. Áli dúnıetanymy, oı-pa­ra­saty qalyptasyp, bekip úlgermegen jas adam, tún qatyp óte talantty jazýshynyń, meıli shaǵyn bola bersin, bir ǵana hıkaıasyn oqyp shyqqanda, ol álgi birneshe saǵattyń ishinde barlyq kúıinish-súıi­ni­shimen, ar­man-tilegimen, qulshynys-kúre­simen basqa bir adamnyń búkil ǵumyryn nemese sol ǵumyrdyń súbeli bir kezeńin óz basynan ótkergendeı kúı keshedi eken (Teatrda talantty da sátti qoıylymdy tamashala­ǵandaǵy kórermenniń kúıi de dál osyndaı bolady). Sóıtip, onyń, álgi oqýshynyń nemese kórermenniń jan dúnıesi tazarady, ol kóptegen pendeshilik usaq oı men kúıki tilekterden arylady, armany bıikke sam­ǵap, sharyqtaıdy, óziniń burynǵy is-qylyqtaryna basqa, qytymyr kózben qaraıtyn bolady, júregi jumsaryp, meıirim men keshirimge tolady. Endi osyndaı óner týyndylaryna kelgende sezimi tul, taskereń, ásirese, tabylýy da, paı­da­lanylýy da ońaı kitapqa da selqos, nemquraıdy qaraıtyn ata-ana men ustaz atyn qur bosqa jamylyp júrgen miskin jaıly ne aıtýǵa bolady. Olar elimizdiń, ultymyzdyń erteńi – jas urpaqqa rýhanı maıdanda nádege asatyn qandaı azyq bere alady?! Óner ataý­lydan, sonyń ishinde, kórkem áde­bıetten beıhabar, búkil sanaly ǵumy­rynda «bıtin sala» tushynyp, bir kitap oqymaǵan sheneýniktiń de elge tıgizer paıdasynan zıany basym: ondaı adamda názik sezim, ózgege degen aıaýshylyq, kemtarǵa qol ushyn berýge qushtarlyq sıaqty abzal sezimder ádette bolmaıdy... Men, shyǵarmashylyqtyń jaı-jap­sary bolmasa, óz jeke basym jaıynda áńgime qozǵaǵandy unatpaıtyn adammyn. Alaıda, dál osy joly áli balań kezimde basymnan ótken, myna sóz etip otyrǵan máselemizge tikeleı qatysy bar bir epızodty áńgimeleı ketkim kep otyr. 1949 jyldyń qańtar aıynyń alǵash­qy kúnderi – mektep oqýshylarynyń qys­qy kanıkýlynyń qarsańy edi. Ol kezde men Jaıyqqa jaqyn jatqan shaǵyn aýylda, besinshi synypta oqıtynmyn. Kútpegen jerden qyrýar oljaǵa keneldim de qaldym: meniń qolyma qomaqty kitap – ásirese, sol kezderi aty dúrkirep turǵan úlken jazýshy Sábıt Muqanovtyń latyn áripterimen terilgen «Jumbaq jalaý» romany tústi. Kitaptyń oǵan deıin oqyla-oqyla eskirgeni sonsha, týra ıt ta­laǵan balpaqtaı bolyp ketipti. Alaıda, onyń betteri, kópshiliginiń jıekteri jyrym-jyrym bolǵanymen, túgel edi. Qysqasy, men soǵan deıingi de, sodan ke­ıingi de ómirimde eshqashan álgi el jappaı ashqur­saq jalańashty qytymyr qystyń on kúnindegideı baqyt pen shattyqqa kenel­meppin. Sol on kún boıy udaıy men roman­nyń keıipkerleri Asqarmen, Bota­góz­ben, Amantaımen jáne basqalarymen «mıdaı aralasyp», birge boldym, shattandym, nalydym, kúldim, jyladym, qys­qasy, ózgelerdiń janqıar kúreske toly yzy-qıqy, shym-shytyryq ómirin óz basymnan ótkizdim. Sol jolǵy tapqan eń úlken oljam – men ózimdi dál sol kezden bastap, áli ózime de aıqyn emes áldene úshin «basymmen» jaýap berýge tıis adamdaı sezinetin boldym... Ekinshi jaǵynan, ónerge, eń bolmasa sonyń bir salasyna qushtarlyq – baqytty ómir súrgisi keletin kózi ashyq, kókiregi oıaý ár adamnyń jan azyǵy: álgi adam sol súıgen óneriniń «sólinen», nárinen sýsyndap, bul qalyptyń úzilmeı, jal­­ǵasa berýin qalap turady, sodan taıanysh, súıenish tabady, ondaı adamdarda rýhanı toqyraý, ómirden túńilý degen nárseler atymen bolmaıdy. Adal eńbekpen ta­byl­ǵan baılyq, árıne, jaqsy. Alaıda, tek qana jalań barlyq baılyq, kóbinese adamdy qapysyz baqy­tqa jetkize almaıdy. Maqtansúıgishtikpen, eserlikpen, ádeıi alegorıaǵa baryp aıtqanda, qazan astyna aqsha jaǵyp as pisirgen talaı shirigen baılardyń keı­bireý­leriniń aqyr sońynda ózin-ózi óltirýge deıin barǵany – joǵarydaǵy tujyrymnyń aqıqattyǵyna bultartpas dálel ǵoı dep oılaımyn.

– Joǵaryda ulttyq talǵam jaıyn tilge tıek ettik. Endi kórkem shyǵarma oqý turǵysynan alǵandaǵy talǵamǵa kelsek. Sizdińshe, qazirgi jastar qandaı kitap oqýy kerek? – «Myna kitapty oqy, al mynany oqy­ma» dep, álbette eshkimdi májbúrleı almaısyń. Al jalpy, qazirgi kórkem shy­ǵar­maǵa qoıylar talapqa kelsek, ondaı shyǵarma, mysaly, prozada kólemi ja­ǵynan meılinshe shaǵyn jáne qyz­ǵylyqty oqıǵaǵa negizdelip jazylýǵa tıis. Osy arada men búgingi qazaq prozasyna tán, beleń alyp ketken birer kem­shilik jaıly aıta ketkim keledi. Olardyń birinshisi – kópsózdilik, ıaǵnı kósiltip, erkin jazamyn dep, shama-sharyqty oılamaı shalqyp, mańyp ketý. Al ekinshisi – janr­dyń taza­lyǵyn, ereksheligin saq­tamaý; aıta­lyq, bolashaq áńgimege ne­me­se novel­laǵa at tańdap, aıdar taǵyp qoıyp, taǵy da bas-kóz joq esselete berý...

– Sońǵy kezderi, ásirese, jastar jaǵy dinge qatty den qoıyp, sonyń ke­si­ri­nen túrli aǵymdarǵa ilesken jurt ata-anadan, týys-baýyrdan bezýde. Bunyń túpki sebebi nede dep oılaısyz? Jáne osyndaı jaǵdaıda ulttyq bol­mys­tan ajyrap, ózgeshe yqpalǵa boı al­dyr­ǵan adamnyń oń-solyn tanyp, bas­tap­qy kúıine qaıta oralýy múmkin be? – Bul suraqtyń mátinindegi «Sońǵy kezderi, ásirese, jastar jaǵy dinge qatty den qoıyp, sonyń kesirinen túrli aǵym­darǵa ilesken jurt ata-anadan, týys-baýyrdan bezýde» dep keletin tujyrym­men men múlde kelispeımin. Barlyq pále «dinniń kesirinen» emes, sol dinimizdiń ata-babalarymyz birden-bir haq, aqıqat salasy dep qup alǵan tarmaǵy – áhlı sún­net ýál-jamaǵat ahıdasy men Hanafı mázhabyna búgingi tańda bárimiz jumyla moıyn buryp, adal bola almaýymyzda bolyp otyr. Kezinde qasıetti Paıǵam­barymyz Muhammed (s.ǵ.s.) jaryqtyq: «Iahýdıler 71 topqa, hrıstıandar 72 topqa, úmmetim de 73 topqa bólinedi. Osy 73 toptyń bireýi ǵana jánnatqa barady, qalǵan 72-si tozaqtyq bolady», – degen eken. Sonda qasyndaǵy sahabalardyń bireýi: «Ia, Rasýllah! Jánnatqa baratyn top qaısysy?» – dep suraǵanda, Paıǵam­barymyz (s.ǵ.s.): «Meniń jáne asqabymnyń júrgen jolymen júrgender», – dep jaýap beripti. Basqa bir derek kózderi boıynsha, Allanyń Elshisi buǵan qosa: «Ol – meniń úmmetterimnen eń kóp qoldaý tapqan jol», – depti. Osyǵan baqqanda, búgingi tańdaǵy búkil jer júzi boıynsha jalpy sany 1,7 mlrd. dep eseptelinetin musyl­mandardyń jartysynan artyǵy tuty­natyn jańaǵy Áhlı súnnet ýál-jamaǵat ahıdasy men Hanafı mazhabyn eń abzal (elimizdiń qaýipsizdigi úshin de eń urymtal) jol dep esepteýge negiz bar. Onyń ústine, bul joldy bar-joǵy tórt-bes kópshiligi usaq ulttardan ózge barlyq túrik tektes halyqtar atam zamannan beri ustanyp kelgen. Keıin ne boldy? Keıin ásirese, elimiz táýelsizdik alǵan alǵashqy jyldary «Al endi dinge den qoıaıyq, onsyz bolashaǵymyz bu­lyńǵyr, kúnimiz qarań bolýy múmkin» delindi de, el óte zárý din qyzmetkerlerin tezdetip daıarlaý isi qolǵa alyndy. Alaıda, ol kezde dinge qatysty bıliktiń tutqasy da keshegi partnomenklatýra – ateıs­terdiń qolynda bolatyn. Al olar ózderi túk bilmeıtin máse­lede kóp bas qatyryp jatpaı (dury­sy – baıaǵy ópirem ózim­bilemdikpen), jastardy jer-jerge, ár túrli arab elderi men Túrkıa, Pákistanǵa degen sıaqty, oqýǵa jibere bastady. «Apyraı, jasta­ry­myzǵa qaı elde, qandaı bilim, tárbıe be­rer eken?!» – degen oı álgi noqaılardyń mılaryna kirip te shyqqan joq. Nátı­je­sin­de ne boldy? Álgi jastarymyz keıin elge Islamnyń ár túrli salalarynyń janashyrlary, na­sıhat­shy­lary bolyp oralady. Bolǵan-bitkeni osy ǵana! Sóıtip, aınalyp kelgende, barly­ǵyna da ózimiz kinálimiz. Yqy­lym zamannan belgili kep – «Baq­paǵan ógizin ólti­redi». Onyń bergi jaǵynda «Al kelińder, biz­diń eldiń esigi barlyq dinder men konfesıalarǵa aı­qara ashyq, sebebi, biz – zaıyrly mem­leketpiz» degen ustanym jáne shyqty!.. Shyndyǵynda, Hanafı mázhabynyń negizgi ereksheligi men kúshi, tartymdylyǵy sonda – ol din taratýshylarǵa, eger mu­syl­­mandyqqa bet burǵan ulttar men ulys­­­tardyń ata dástúri, salt-sanasy, ádet-ǵurpy Islamnyń negizderine, irgeta­syna qaıshy kelmese, olardy joqqa shyǵarmaýdy, atqarylýyna kedergi kelti­r­meýdi, qaıta kerisinshe, olarmen kirigýdi, odaqtasýdy mindettegen. Son­dyqtan (men muny ásirese, qadap aıtqym keledi) Islam­nyń ata-baba­larymyz bizge mura etken beıbit sala­synyń talaptary men bizdiń baıyrǵy ulttyq tár­bıemizdiń talaptary arasynda esh­qandaı qaıshylyq joq, qaıta dálme-dál uqsastyq, úndestik bar. Mysaly, ata-anaǵa árdaıym zor qurmetpen qaraý, týys-baýyrlarmen tatý bolý, ǵaıbat sóz, ósek-aıań aıtpaý, taǵysyn taǵylar – Islamnyń tek qana keńesi emes, qatań talaptaryna jatady. Endi biz úshin sol dinge arqa súıep, úmit artýdan basqa jol joq. Budan bárimiz birdeı taqýa bolyp ketpespiz, biraq haq senimnen aýa jaıylǵan basqa joldardyń bári bizdi tek qana qurdymǵa alyp barady.

– Negizsiz sóıleı salý, bireýdiń syrtynan ǵaıbat sóz aıtý nemese kerisinshe, sertinde turý, jaqynyn satpaý, ósek aıt­paý syndy qasıetterdiń durys-bu­ry­syn úıretetin ulttyq tárbıeden bú­ginde ajyrap bara jatqan joqpyz ba? Kórkem ádebıetti oqyǵan adam osyndaı jaǵdaıda boıyn aýlaq ustaıdy desek, bul da rýhanı jutańdyqtyń kesiri emes pe? Jalpy, jastardy áde­bıet­ke ja­qyn­datýdyń, kitapqa baýlý­dyń qandaı joldaryn usynar edińiz? – Men bir kezderi jappaı kitap oqy­ǵan qaýymnan búgingi tańda kerisinshe, esh­teńe oqymaıtyn qaýymǵa aınalyp bara jatqan ultymyzdy burynǵy qal­pyna qaıtarýdyń jolyn, árıne, bil­meı­min. Jalǵyz-aq, azdy-kópti «jubanysh», bul – qazir búkil jerjúzilik, álemdik tendensıa bolyp otyr. Múmkin kóp ke­shik­­peı bizdiń aqparatty, eń aldymen qaǵaz­ǵa túsirip, paıdalanatyn tásilimiz qol­danystan shyǵyp qalar. Ondaı jaǵ­daı­da biz kompúterlerge, ǵalamtorǵa ǵana qarap qalamyz. Biraq mundaı tásil de máńgilik bola almaıdy. Sebebi, únemi elektromagnıttik tolqyndar men sáýleni paıdalaný adam aǵzasyna, ási­re­se, kóz ben júıkege, qalaı saqtana ber, bári-bir zıandy. Múmkin bir kezde, qazirgishe aıtqanda, áıdik bir tomdyq materıaldy, ınformasıany qas-qaǵymda túgeldeı «jutyp» alyp, kelesi sátte mıymyzǵa «quıyp» beretin quraldar shyǵatyn shyǵar. Alaıda, búgingi tańda, ázirshe, kitaby­myz, Qudaıǵa shúkir, bar. Jastardy sol kitapty árdaıym oqý daǵdysyna qalaı baýlýdyń tóte jolyn usyna almaǵanmen, sol baǵytta jedeldetip sózsiz iske asy­rylý­ǵa tıis birer sharany ataǵan durys pa deımin. Menińshe, jas urpaqty kitapqumar­lyq­­qa baýlý tárbıesi otbasynan, kesheýil­detpeı, olardyń óte shıki kezinen bastalyp, balabaqshada, mektepte jal­­ǵas­tyrylýǵa tıis. Bul úshin álgilerdiń jas erekshelikterine sáıkes qyzǵylyqty ádebıet jetkilikti mólsherde jáne baı mazmunda tezdetip shyǵarylýy shart. Bala, ásirese, kishkene kezinde úzdiksiz taqpaq jattap, ony mánerlep aıtyp, qysqa áńgime, jumbaq, ertegilerdi «emip» ósse, bul is úrdiske aınalyp, qas qaqpaı baqylansa, ondaı adamnyń eseıgen kezinde de kitapqa nemquraıdy qaraı almaıtynyna men senimdimin. Bul oraıda taǵy bir tezdetip iske asyrylýy qajet mańyzdy shara – kitap álemi qazirgi kóp «qoqystan» tazartylýǵa tıis. Qazir kim kóp – jazǵyshbek pen jazǵysh­bıke kóp, ne kóp – kitap kóp jáne álgi kitap neǵurlym nársiz, dármensiz (al av­tory «meshel») bolsa, kitaptyń syrtqy túri, dızaıny soǵurlym ásem, tartymdy bolyp keletinin qaıtersiń!.. Aqyr sońynda, men jastarymyzdyń teatrlardaǵy qoıylymdarǵa den qoıyp, úzdiksiz baryp turýlaryn tiler em. Qazirgi kezde teatrlarymyzdyń «janyn» shyn máninde saqtap júrgender – stýdentter men mektep oqýshylary ǵana. Al úlkender olaı qaraı attamaıdy desek te bolady. Nege? Múmkin bulaı jalǵasa bermeýi úshin álgi óner ordalarynyń ózderiniń jumys tásilderin ózgertkenderi, jarna­maǵa durystap den qoıǵandary durys shyǵar. Jarnama dep men bul jaǵdaıda ánsheıin jer-jerge ilinip qoıylatyn qatyrmalar men taqtaıshalardy aıtyp otyrǵan joqpyn. Nege teatrlar, ásirese, jyly maýsym – kóktem, jaz kezderinde kóshedegi shaǵyn ashyq sahnalarda kópshilikke arnap repertýarlaryndaǵy qoıylymdardan tegin úzindiler kórset­peıdi, nege gazet, teledıdardy paıdalanyp, belgili-belgili ártisterdiń shyǵar­ma­shylyǵyn nasıhattamaıdy, nege balalar men jasóspirimder úshin ár túrli shetel­dik qoıylymdardy qızalap, qaıtala­ǵan­sha, halqymyzdyń ólsheýsiz baı murasy – ertegiler men ańyzdardy sahnalamaıdy? Túsiniksiz!.. Óz basym, eger meni bireýler qonaqqa shaqyrsa, qazirgideı «aýyr» dastarqan ba­synda saǵattar boıy sireskennen góri, áýeli teatrdaǵy qoıylymǵa nemese konsertke shaqyrylyp, sońynan álgi úıde nemese meıramhanada qurylǵan «jeńil» ǵana dastarhannan dám tatqandy qalar edim...

– Áńgimeńizge rahmet.

Aıgúl SÁMETQYZY.

"Qazaq ádebıeti"