Keshegi "Qazaqstan barysy" balýandar dodasynda qaryn ashtyratyn surqaı kórinister az bolmady. Árıne, aıtýly alyptar aıqasyn múlde joqqa shyǵarýǵa bolmas. Biraq, áý basta osy dodany ulttyq rýhymyzǵa saı etip uıymdastyrý kerek edi. "Barys" - Elbasynyń 2030 baǵdarlamasynan keıin qulaqqa sińisti bola bastaǵanymen, negizinen bul uǵym qalmaqtarǵa tán. Al, qazaq qashannan alyptardyń kúresin "túıe balýan" dep ataǵan. Aldyn-ala jasaǵan jarnamada taý barystarynyń bir-birin tyrnalaǵan tóbelesin kórsetip jatty. Qatyndarsha tyrnalasqan bul kórinis - qazaq kúresiniń rýhyn asqaqtatatyn emes, kerisinshe tómenshiktetetin sújet sekildi kórindi maǵan. Osy sebepten de, dodany "Qazaqstan barysy" degennen kóri, "Alyptar aıqasy" dep ataǵan durys sıaqty. Sebebi, "alyp" irlikpen birge rýh kemeldiligin (alyp-eren) bildiretin uǵym. Qazaq "balýan shalqaıa beri bóri, eńkeıe beri túlki" dep kúres óneriniń órshildik pen asqan sezimtaldyqty qajet etetetinin tuspaldaǵan. Sondyqtan, "Qazaqstan barysy" degendi "Alyptar aıqasy" nemese odan da táýir ataýmen (tabylyp jatsa) ataǵan jón dep bilemin. Buny bir dep qoıyńyz. Ekinshiden, kilemge árbir oblystan 2 balýannan ǵana qatysty. Aldyn-ala irikteý básekelerinde talaı balýan baǵyn synap, kil myqtylar ǵana sheshýshi sátte ónerin kórsetkenimen, at tóbelindeı az balýan báribir boz kilemniń kórkin qyzdyra alǵan joq. Otyz kún oıyn bolmasa da, jylyna bir ret ótetin osy dodany eń keminde úsh kún ýlatyp-shýlatyp ótkizýge bolady ǵoı. Ol úshin aımaqtardan 2 balýandy ǵana emes, keminde 5 balýandy qatystyrý shart. Tipti, sheteldikterdi qatystarmasaq ta, shette júrgen qazaq balýandaryna da belgili bir kvota berýge bolady dep oılaımyn. Mysalyǵa, Qytaı, Reseı, Mońǵolıa, Ózbekstan sekildi alys-jaqyn shetelderde kúresti kásip qylǵan qanshama qarakóz baýyrlarymyz bar. Endeshe, enshisi bólinbegen qazaqty bótegemiz búlkildep "alyptar aıqasynan" nege shettetýimiz kerek? Úshinshiden, balýandarymyz bir-birimen aıqasqa túskende, basym kópshiligi mysqaldaı ǵana myspen, búk-múk degen túsiniksiz upaılarmen mereıi ústem bolyp jatty. Ózimiz de aýylda bala kúnimizde kúresip óstik (meniń eki aǵam kúresten sport sheberi). Biraq, kúreskende mynadaı shatpaq upaı berýdi kórgen emespiz. Qazaqta "búk" degen uǵym alyp jyqty degen maǵynany emes, "búk túsip" alý degen ókpelegendi bildiredi. Ári-beriden soń atandaı aqyrtyp alyp urmaǵan soń alyptardyń qımylyn "búk-shik" dp baǵalaý usaqtyq sıaqty. Naǵynda, qazaq kúresiniń erejesinen áleıim jurtshylyq tektiliktiń, iriliktiń belgisin kórýi kerek dep oılaımyn. Sondyqtan, erejeni ózgertý kerek dep bilemiz. Tórtinshiden, qazylar prınsıpshil bolý kerek. Keshegideı (Shynkeev pen Ystybaevtyń aıqasy) ekiudaı sheshim shyǵaryp jatsa, ıaǵnı, alyptar aıqasynda bult etip aınyp, bir toqtamǵa kelmesek, óńgege qaıtip ónege bola alamyz, ózgege qaıtip tekti eldiń tuqymy ekenimizdi áıgilemekpiz. Iá, aıta berseń, monshaqsha jipke tizip, synaıtyn tustar jeterlik. Bar-jaǵy úshinshi ret saýyn aıtyp, ótkizip otyrǵan "alyptar aıqasyna" qyzý qoldaý bildirip, aldaǵy ýaqytta munanda tartysty, tartymdy ótýine tilektestik bildiremiz!

Muhan Isahannyń feısbýktegi paraqshasynan alyndy