Qazaqstan jahandyq GIGA bastamasyn Ortalyq Azıada keńeıtýge jetekshilik etedi. Elimiz sandyq qashyqtyqty joıýdyń negizin qalamaq.

2020 jyldyń 31 qańtarynda Qazaqstan Úkimeti, BUU Balalar qory (IýNISEF) jáne Halyqaralyq elektr baılanysy odaǵy (ITO) GIGA, IýNISEF-HEO jahandyq bastamasy arqyly ár mektepti ınternetke qosý jáne jastardy aqparat pen jańa múmkindikterge qosý boıynsha yntymaqtastyq týraly kelisimge keldi.

GIGA 2019 jyly engizilgen bolatyn. Bastama álemdegi barlyq mektepterdiń baılanysyn qamtamasyz etýge baǵyttalǵan. Álemde 3,7 mıllıardqa jýyq adam Internetke qol jetkize almaıdy, onyń 360 mıllıony – jastar. Internetke qol jetimdiliktiń bolmaýy kóptegen aqparatqa, oqýǵa arnalǵan resýrstarǵa qol jetimdilikti shekteıdi, osal toptaǵy balalar men jastardy ósý jáne óz múmkindikterin iske asyrý múmkindikterinen aıyrady. Sandyq qashyqtyqty joıý álemdik yntymaqtastyqty nyǵaıtýdy, qarjy men tehnologıa salasyndaǵy kóshbasshylar men ınovasıalardy biriktirýdi qajet etedi.

Daryn Tuıaqov, Qazaqstan Respýblıkasynyń sıfrlyq damý, ınovasıa jáne aeroǵarysh ónerkásibi vıse-mınıstri:

– IýNISEF-ITO-GIGA birlesken jahandyq bastamasy bilim berýdegi qala men aýyl arasyndaǵy sandyq qashyqtyqty azaıtýǵa baǵyttalǵan. Bul jerde shalǵaı aýyldardy Internetke keń jolaqty qol jetimdilikpen qamtamasyz etý bizdiń mınıstrliktiń jumysynyń mańyzdy baǵyttarynyń biri bolyp tabylatyndyǵyn atap ótý mańyzdy. Bul úshin biz birneshe jyldan beri baılanys operatorlary aýyldarǵa myńdaǵan shaqyrymdyq talshyqty-optıkalyq baılanys jelilerin tartatyn jobany júzege asyryp kelemiz. Osylaısha, tek osy joba aıasynda biz 446 aýyl mektebine joǵary jyldamdyqty ınternetke qol jetkizdik, al bıylǵy jyldyń sońyna deıin osyndaı 1342 mektep bolady. Sondyqtan, bul jobany qoldaý – bul biz úshin Qazaqstannyń aýyl mektep oqýshylarynyń onlaın-bilim resýrstaryna qol jetimdiligin odan ári keńeıtý jolyndaǵy tolyqtaı qajetti qadam, – deıdi.

AKT statısıkasynyń resmı qaınar kózi Qazaqstan halqynyń 80 paıyzǵa jýyǵy ınternetti paıdalanady, al aımaqta bul kórsetkish Túrkimenstanda 21 paıyzdan, Ózbekstanda 52 paıyzǵa deıin jetedi. Qazaqstan TMD aımaǵynda keń jolaqty baılanys deńgeıine ıe. Sondaı-aq, bul el kompúterlerge qol jetkizý jáne ınternet jelisin paıdalaný boıynsha aımaqtyq kóshbasshy bolyp tabylady, bul tirkelgen keń jolaqty josparlary bar barlyq TMD elderiniń bir gıgabaıtyna eń tómengi baǵany usynady.

Artýr van Dızen, IýNISEF-tiń Qazaqstandaǵy ókili:

– Qazaqstandyq úkimetpen seriktestik bizdiń GIGA-ny iske asyrýdaǵy jedeldetýimizdiń ajyramas bóligi bolyp tabylady – jahandyq iske qosýdyń osy birinshi kezeńindegi jetekshi el retinde Qazaqstan jańa qarjylandyrý modelderine, seriktesterge jáne sıfrlyq quraldarǵa negiz qalady, jáne saıyp kelgende barlyq jastar úshin múmkindikter men tańdaý jaǵdaıyn jasap otyr. Bul jumys Ortalyq Azıadaǵy jáne búkil álemdegi sıfrlyq qashyqtyqty joıý úshin óte mańyzdy, – deıdi.

Dorın Bogdan-Martın, HEO Telekomýnıkasıalardy damytý búrosynyń dırektory:

– IýNISEF-pen birge ótkiziletin bul qyzyqty ITO jańa jobasy meniń jastarǵa múmkindik berýdiń ómirlik qajettiligine degen senimdiligimnen týyndaıdy. Qazaqstannyń mektepterdi baılanystyrýǵa degen umtylysy – úkimettiń mańyzdy jáne aýqymdy sheshimderiniń biri, óıtkeni qazirgi jastar sıfrlyq progrestiń kelesi tolqynyna jetekshilik etedi. Sonymen qatar, GIGA jobasy ITO Communication 2030 kún tártibine óz úlesin qosady, ol, basqalarmen qatar, sıfrlyq qashyqtyqty joıýǵa jáne keń jolaqty qol jetimdilikpen qamtamasyz etýge baǵyttalǵan, – dedi.

GIGA neni bildiredi?

GIGA-da tórt negizgi tirek bar: ár mekteptiń álemin kartaǵa túsirý, baılanystyrýǵa degen suranysty biriktiretin, ár mektepti baılanystyratyn jáne jastardyń daǵdylaryn damytatyn jalpy tarıfti qarjylandyrý.

GIGA bastamasy Qazaqstannyń sıfrlandyrý jáne baılanys salasyndaǵy kózqarasyn, eldiń ornyqty damý maqsattaryna qol jetkizýge degen umtylysyn jáne BUU Bas hatshysynyń sıfrlyq yntymaqtastyq jónindegi joǵary deńgeı tobynyń 1A jáne 1V tujyrymdaryn qaıtalaıdy, onda 2030 jylǵa qaraı árbir eresek adamda qol jetimdi baǵamen sıfrlyq jelilerge qol jetkizý bolýy kerek jáne «BUU-men sandyq qoǵamdyq taýarlarmen almasý alańyn qurýǵa kóp múddeli odaqqa shaqyrady» delingen.

Qol qoıý sıfrlandyrýdyń jahandyq tendensıalaryn talqylaý, sıfrlyq transformasıalar salasyndaǵy tájirıbe almasý jáne aımaqtyq yntymaqtastyqtyń ortaq tásilderin ázirleý úshin memlekettik qyzmetkerler, jetekshi kóshbasshylar, halyqaralyq sarapshylar men buqaralyq aqparat quraldarynyń basyn qosqan «Sıfrlyq Almaty» halyqaralyq forýmy aıasynda ótti.

Digital Almaty Forum-da talqylaý barysynda qatysýshylar GIGA bastamasyn iske asyrý jáne ony búkil aımaqqa keńeıtý máselelerin talqylady. IýNISEF pen HEO tehnıkalyq jáne saraptamalyq qoldaýdy, sonyń ishinde ınfraqurylymdyq ınvestısıalar men ádil qamtýdy qamtamasyz etý úshin seriktestiktermen qarjylandyrýdyń deńgeılik modelin jasaýdy usynady.

Erkejan Aryn